PZ Historia 2020-03.pdf

(43705 KB) Pobierz
K WA R TA L N I K O T R A DYC J I I C H WA L E P O L S K I E G O O R Ę Ż A
Człowiek sumienia
ŻYCIORYSY HEROICZNE
JÁNOS ESTERHÁZY
PŁK JAN MALISZEWSKI
Dowódca doskonały
NR 3
(15)
2020
CENA 9,99 ZŁ
(w tym 8% VAT)
ISSN 2543-8735
www.polska-zbrojna.pl
Z DZIEJÓW CHWAŁY
Gen. August Emil Fieldorf
Stał prosto, o łaskę nie prosił
Bolesław Kontrym
„Żmudzin”
od Armii Czerwonej
do Armii Krajowej
Czy desant żołnierzy
gen. Stanisława Sosabowskiego
na pomoc walczącej Warszawie
był jednak możliwy?
Z DZIEJÓW HAŃBY
Helena Wolińska
Czerwona prokurator
LIKWIDACJA
PO NIEMIECKU
Zagłada więzienia
w Radogoszczu
WRZESIEŃ '39
Czy można było uniknąć
wojny na dwa fronty?
Zakupiono w NEXTO: 3251978
Zakupiono w NEXTO: 3251978
NA
POCZĄTEK
3
ANNA PUTKIEWICZ
REDAKTOR NACZELNY
CO WAM Z TEGO, SKORO MACIE TAKICH
SĄSIADÓW JAK MY I NIEMCY. NIKT NIE MA LITOŚCI
DLA SŁABSZYCH.
POŁYKAJĄ WAS REKINY
ierwszego sierpnia 1938 roku wśród pasażerów transatlantyku
„Batory” znajdowała się polska delegacja. Przyjemną podróż
dyplomatów udających się do Kopenhagi zakłóciła depesza,
którą otrzymał minister Józef Beck. Dotyczyła Czechosłowacji
zagrożonej poważnie wkroczeniem wojsk niemieckich. Kazimierz
Krasicki, ówczesny sekretarz ministra, przytacza w swych wspomnie-
niach wyrażoną wówczas opinię szefa polskiego MSZ, że wojna wybuch-
nie z całą pewnością, „a wówczas cała Polska spłonie, a z nią pół Euro-
py”. Na przytomne pytanie młodego urzędnika, czy nie można zatem
połączyć swych sił z Niemcami lub Rosją, by uniknąć tragicznego scena-
riusza, Beck odrzekł: „Niemcy żądają zagwarantowania przemarszu wojsk III Rzeszy na Rosję Sowiecką,
a Sowietom musielibyśmy dać bazy na naszym terytorium. Gdy raz obce wojska wkroczą do kraju, jest
to równoznaczne z utratą niepodległości. (…). Opinia kraju byłaby podzielona, a naród polski rozbity”.
Rok po tej rozmowie na terytorium Polski wkroczyły armie obu mocarstw. Naród został rozbity,
a opinia kraju podzielona jest po dziś dzień. Już ponad 80 lat nurtuje nas pytanie, czy Polska miała
inną drogę niż tą, którą zdecydowała się pójść na wojnę w 1939 roku? Prezentujemy Państwu dwa
punkty widzenia – prof. Mariusz Wołos analizuje kurs przyjęty przez polskich polityków i scena-
riusz, który znamy, natomiast dr Krzysztof Rak idzie tropem pytania zadanego polskiemu ministro-
wi spraw zagranicznych przez jego sekretarza.
W przytoczonej rozmowie Krasickiego z Beckiem minister nakreślił dalej ogólny scenariusz
polskiej racji stanu na czas „W”: „Nasza armia około miliona powinna dać pierwszy opór. To będzie
bilet wizytowy naszej niepodległości. Potem powinniśmy czekać końca wojny, zachowując nasz
wielki dorobek dwudziestu lat, jakim jest młodzież”. Założenie było ze wszech miar słuszne, tyle
tylko, że w tym czasie przemysł zbrojeniowy III Rzeszy deklasował poziom uzbrojenia wszystkich na-
szych sojuszników razem wziętych. Minister Józef Beck wskazał największy potencjał naszego pań-
stwa, jakim była patriotyczna młodzież. Jego tragiczny los i przedwczesna śmierć na obczyźnie
oszczędziły mu oglądania z oddali stopniowej zagłady tego wspaniałego pokolenia. Za kilka lat
w piekle Gułagu gorzko wybrzmi echo pobożnych życzeń ministra: „Jesteście szaleni Polacy, zawsze
umieracie za ojczyznę” – Anna Adolfówna, dziennikarka z Leningradu z sympatią i zdziwieniem
patrzy na Fullę Horak, polską współwięźniarkę. Ta przedstawicielka lwowskiej inteligencji, postać
bardzo zresztą ciekawa i tajemnicza, próbuje wyjaśniać naturalne dążenia człowieka
wewnętrznie wolnego, co tamta punktuje prostą diagnozą: „Co wam z tego, skoro macie takich
sąsiadów jak my i Niemcy. Nikt nie ma litości dla słabszych. Połykają was rekiny”. Rozmowie
przysłuchuje się profesor Uniwersytetu Leningradzkiego Katarzyna Porfirowna i mówi krótko:
„Jesteście ludźmi innej od nas miary”. Zanim rekiny ostatecznie się nasycą, młody poeta
Światopełk Karpiński, barwna postać bohemy warszawskiej, przywdziewa mundur i bierze udział
w obronie Warszawy. Jego koledzy redakcyjni robią to samo. Na murach przeżywającej kolejne
w swych dziejach oblężenie stolicy pojawia się numer „Kuriera Warszawskiego”. Wydanie ma jedną
stronę, a na niej widnieje wiersz Karpińskiego „Biała flaga”: „Warszawo. Nim najeźdźców buty /
Twój bruk ujarzmią w defiladzie, / Sowiński broni swej reduty, / Generał Bem z kartaczów kładzie...
Biało-czerwony sztandar trzeba / Nad pożar wznieść, by go ujrzeli, / Choć czerwień ogniem mknie
do nieba, / Choć coraz więcej trupiej bieli.” Światopełk Karpiński zginie za pół roku w Wilnie.
Warszawa jaką znali i doświadczony minister, i młody poeta, przetrwa jeszcze pięć lat. Dzieje
miasta nękanego przez stulecia konfliktami w pełni uzasadniają jego przydomek „niezłomne”.
Przypominamy je w „Kalendarium Warszawskim”.
Zapraszam do lektury.
Zakupiono w NEXTO: 3251978
FOT. CEZARY POMYKAŁO
P
142
OKŁADKA: FOT. MICHAŁ NIWICZ
nr 3
20
SPIS TREŚCI
Bitwy zapomniane
ANDRZEJ ŁYDKA
Świadkowie
PIOTR KORCZYŃSKI
44
Akcja na fabrykę
14
Ducha nie wolno tracić
Rozmowa z prof. Stanisławem
Michnowskim
Kalendarium warszawskie
51
Warszawa w ogniu
Wojna i polityka
PIOTR PODHORODECKI
Biografie ocalone
TADEUSZ ZYCH
66
Hrabina na barykadzie
WITOLD PASEK
20
Bez alternatywy
Rozmowa z prof. Mariuszem
Wołosem
TOMASZ CZAPLA
124
Po trupie Polski...
26
Zaproszenie do krucjaty
Rozmowa z dr Krzysztofem Rakiem
MAŁGORZATA ŁĘTOWSKA
134
Mroki historii
KAROL JADCZYK, DARIUSZ MARCINIEC
70
Likwidacja po niemiecku
BOGUSŁAW KOPKA
30
János Esterhazy. Człowiek sumienia
Rozmowa z dr Imre Molnárem
DOMINIK KAŹMIERSKI
96
Krzesimów był pierwszy
40
Kłamstwo
PIOTR KORCZYŃSKI
Z dziejów chwały
PAWEŁ SZTAMA
60
Desant na pomoc stolicy
Rozmowa z Jerzym Kirszakiem
TOMASZ CZAPLA
78
Stał prosto, o łaskę nie prosił
140
Robotnicy kontra bolszewicy
Z dziejów hańby
PAWEŁ SZTAMA
Sztandary Wojska Polskiego
JAROSŁAW PYCH
88
Czerwona prokurator
41
Wrześniowe orły w obronie stolicy
Życiorysy heroiczne
JERZY KIRSZAK
102
Dowódca doskonały
110
Marynarka Wojenna
ANDRZEJ W. ŚWIĘCH, RADOSŁAW BIZOŃ
110
Polskie wraki w Norwegii –
ORP „Grom” i MS „Chrobry”
Motoryzacja
JAN TARCZYŃSKI
116
Gdyby nie wojna...
Kapelani Wojska Polskiego
MAREK MIŁAWICKI
134
Ochotnik
Orzeł Biały
TOMASZ ZAWISTOWSKI
142
Żołnierskie orły z wyprawy
na Moskwę
Zakupiono w NEXTO: 3251978
150
WOJSKOWY INSTYTUT WYDAWNICZY
Aleje Jerozolimskie 97, 00–909 Warszawa
DYREKTOR WOJSKOWEGO INSTYTUTU WYDAWNICZEGO
Maciej Podczaski,
tel. 261 849 008, faks 261 849 459;
sekretariat@zbrojni.pl
POLSKA ZBROJNA. HISTORIA
REDAKTOR NACZELNY
Anna Putkiewicz, tel. 261 849 264;
pzhistoria@zbrojni.pl
ZASTĘPCA REDAKTORA NACZELNEGO
– SEKRETARZ REDAKCJI
Małgorzata Łętowska, tel. 261 849 165;
pzhistoria@zbrojni.pl
REDAKCJA
Piotr Korczyński
tel. 261 849 356;
pzhistoria@zbrojni.pl
Konstruktorzy broni
PIOTR KOCYAN
146
Broń biżuteryjna z polskim
rodowodem
GRAFIKA
Marcin Dmowski (kierownik),
Marcin Izdebski (projekt szaty graficznej i opracowanie),
Andrzej Witkowski (fotoedytor), tel. 261 849 498
STALE WSPÓŁPRACUJĄ:
Anna Dąbrowska, Mariusz Borowiak, Maciej Chilczuk,
prof. Andrzej Gąsiorowski, Jarosław Godlewski, dr Grzegorz
Jasiński, Łukasz Jędrzejczak, dr hab. Jerzy Kirszak,
ks. płk dr Zbigniew Kępa, Wojciech Krajewski, Mikołaj Kubacki,
płk Mariusz Kubarek, prof. Mirosław Lenart, ppłk Andrzej Łydka,
Michał Mackiewicz, dr Mariusz Niestrawski, dr Konrad
Paduszek, dr Anna Pastorek, prof. Bogusław Polak,
prof. Wojciech Polak, dr hab. Jakub Polit, Paweł
Rozdżestwieński, Paweł Sztama, dr Jan Tarczyński,
prof. płk Juliusz S. Tym, dr Krzysztof Wielgus,
prof. Wojciech Włodarkiewicz, Tadeusz Wróbel,
Łukasz Zalesiński, Tomasz Zawistowski
KWERENDA FOTOGRAFICZNA: Dominik Kaźmierski
OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
Beata Stadryniak-Saracyn,
January Szustakowski
MARKETING I PROMOCJA
Piotr Zarzycki, Patryk Czarnowski, Agnieszka Karaczun,
Anita Kwaterowska (tłumacz), Małgorzata Szustkowska,
Marta Szulc,
tel. 261-849-387, 261-849-496, 261-849-457,
faks 261-849-459; reklama@zbrojni.pl
DRUK:
ARTDRUK, ul. Napoleona 4,
05-230 Kobyłka, www.artdruk.com
PRENUMERATA
Zamówienia na prenumeratę wydań papierowych
„Polski Zbrojnej. Historia” można składać pod adresem:
sklep.polska-zbrojna.pl
KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
Punkt Pocztowy Włocławek
ul. Duninowska 9a, 87–823 Włocławek
tel. 885 870 509, tel. kom. 502 012 187;
elzbieta.kurlapska@poczta-polska.pl
PARTNER
Narodowe Archiwum Cyfrowe.
170 tysięcy zdjęć online na www.nac.gov.pl
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla
stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja
nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów i zmiany tytułów.
Egzemplarze kwartalnika w wojskowej dystrybucji wewnętrznej
są bezpłatne. Informacje: tel. 261 840 400.
Zasady przekazywania redakcji kwartalnika
„Polska Zbrojna. Historia” materiałów tekstowych i graficznych
opisuje regulamin dostępny na stronie głównej portalu polska-
zbrojna.pl.
Klub garnizonowy
102
70
ANDRZEJ ŁYDKA
150
Ciężki samopał wz. 08
Ceremoniał wojskowy
MARIUSZ KUBAREK
154
Zwierzchnik sił zbrojnych
Kawalerowie Virtuti Militari
ANNA DĄBROWSKA
160
Brawurowy, choć rozważny
Notatnik kolekcjonera
ANDRZEJ WITKOWSKI
162
Świat filokartystyki
146
51
Zakupiono w NEXTO: 3251978

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin