Gwardjak Teresa, Sokołowski Bartłomiej - Anatomia Człowieka - Kompendium.pdf

(7381 KB) Pobierz
ISSN 2082-7229
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
IM. BRONISŁAWA CZECHA W KRAKOWIE
podręczniki nr 3
Teresa Gwardjak, BarTłomiej sokołowski
anaTomia człowieka
– kompendium
KRAKÓW 2012
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Przewodniczący: Andrzej
Klimek
Członkowie: 
Jerzy Cempla, Anna Marchewka, Ryszard Winiarski
Halina Zdebska, Ryszard Żarów
Sekretarz naukowy Redakcji: Edward
Mleczko
Recenzenci: prof.
dr hab. Zofia Ignasiak
dr hab. Jacek Lewandowski, prof. nadzw.
dr hab. Lidia Ilnicka, prof. nadzw.
Wszystkie ryciny zamieszczone w części I–II kompendium 
pochodzą z podręcznika B. Sokołowskiego Zarys anatomii człowieka
[Wyd. Skryptowe AWF Kraków, 2007]. Ryciny wykonała mgr Lidia Batko.
Wszystkie ryciny zamieszczone w części III–IV kompendium 
wykonała dr Teresa Gwardjak.
Adiustacja i korekta:  Barbara Przybyło
Adres Redakcji: al. Jana Pawła II 78, 31-571 Kraków
© Copyright by University School of Physical Education, Cracow, Poland
ISBN  978-83-62891-16  0
-
Projekt okładki i łamanie: Zdzisław J. Przybyło
Druk:   
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 1355913A64306331
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
spis treści
Wprowadzenie
.  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
Określenia orientacyjne w przestrzeni .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
III.
Układ kostny
(Bartłomiej Sokołowski)  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
1.  Rodzaje połączeń kości    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
2.  Kręgosłup    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
3.  Klatka piersiowa   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
4.  Czaszka   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
 
5.  Kończyna górna   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
6.  Kończyna dolna   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
III.
Układ mięśniowy
(Bartłomiej Sokołowski) .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
1.  Wiadomości wstępne    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
2.  Mięśnie grzbietu  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
3.  Mięśnie klatki piersiowej  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
4.  Mięśnie brzucha  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
5.  Mięśnie głowy   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
6.  Mięśnie szyi   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.  Mięśnie kończyny górnej .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.1.  Mięśnie obręczy barkowej    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.2.  Mięśnie ramienia  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.3.  Mięśnie przedramienia   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.4.  Mięśnie ręki    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
8.  Mięśnie kończyny dolnej .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
8.1. Mięśnie obręczy biodrowej   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
8.2. Mięśnie uda  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
8.3. Mięśnie podudzia  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
8.4. Mięśnie stopy  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
  Piśmiennictwo    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
III. Układy trzewne
(Teresa
Gwardjak)
  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
1.  Układ pokarmowy  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
2.  Układ oddechowy  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
3.  Układ moczowy   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
5
5
7
7
8
13
14
15
20
26
26
27
29
31
32
33
34
34
35
37
37
38
38
39
42
45
45
46
46
53
56
3
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 1355913A64306331
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
spis treści
4.  Narządy płciowe męskie  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
5.  Narządy płciowe żeńskie .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
6. Gruczoły dokrewne .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7. Układ krążenia  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.1. Układ krwionośny  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.1.1.  Serce    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.1.2.  Krążenie płucne  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.1.3.  Krążenie duże  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
7.2. Układ limfatyczny  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 
58
60
62
64
65
65
68
68
73
IV. Układ nerwowy
(Teresa
Gwardjak)
  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  77
1.  Ośrodkowy układ nerwowy   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  79
 
2.  Obwodowy układ nerwowy   .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  86
3.  Drogi nerwowe    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  91
4.  Autonomiczny układ nerwowy  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  94
5.  Narządy zmysłów    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  97
6.  Skóra    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  102
Piśmiennictwo    .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  104
4
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 1355913A64306331
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
wprowadzenie
Niniejsze opracowanie jest adresowane głównie do słuchaczy studiów pody-
plomowych AWF Kraków oraz do praktyków wychowania fizycznego i sportu, 
którzy chcą odświeżyć swoje wiadomości z zakresu budowy i funkcji organizmu 
człowieka. Czytelnik bardziej zainteresowany tą tematyką powinien sięgnąć po 
klasyczny podręcznik i atlas anatomiczny.
określenia orientacyjne w przestrzeni
Do celów opisowych ciało ludzkie ustawione jest w pozycji pionowej, z koń-
czynami górnymi opuszczonymi wzdłuż tułowia i powierzchniami dłoniowymi 
rąk zwróconymi do przodu (tzw. pozycja anatomiczna). Aby możliwe było okre-
ślanie ruchów poszczególnych części ciała przeprowadza się w tym ustawieniu 
trzy prostopadłe do siebie płaszczyzny, z których:
a)  płaszczyzna strzałkowa – dzieli ciało na część prawą i lewą,
b)  płaszczyzna czołowa – dzieli ciało na część przednią i tylną,
c)  płaszczyzna poprzeczna – dzieli ciało na część górną i dolną.
Ryc. 1.
Płaszczyzny ruchu: a – strzałkowa, b – czołowa, c – poprzeczna
5
Plik zabezpieczony watermarkiem jawnym i niejawnym: 1355913A64306331
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
##7#52#aMTM1NTkxM0E2NDMwNjMzMQ==
Zgłoś jeśli naruszono regulamin