Sytuacja Zwierzyny w Polsce - 2019.pdf

(3084 KB) Pobierz

Marek Panek

SYTUACJA ZWIERZĄT ŁOWNYCH

W POLSCE

– WYNIKI MONITORINGU,

ROK

2 0 1 9

WSTĘP

Stacja Badawcza PZŁ w Czempiniu od lat monitoruje sytuację zwierząt łownych w

kraju oraz przebieg łowieckiego gospodarowania ich zasobami, czyli przede wszystkim

wysokość pozyskania poszczególnych gatunków. Źródłem informacji są ostatnio tak zwane

„roczne plany łowieckie” wypełniane corocznie dla każdego z blisko 5 tysięcy obwodów

łowieckich istniejących w kraju. Zawierają one przede wszystkim dane o wysokości odstrzału

zwierzyny w mijającym roku łowieckim (trwającym od kwietnia do marca) oraz o liczebności

większości gatunków, szacowanej na przedwiośniu, czyli u progu kolejnego roku łowieckiego.

Każdego roku w Stacji przetwarzane są informacje z obwodów dzierżawionych przez koła

łowieckie (94% obwodów istniejących w kraju), a kresowo także z pozostałych łowisk.

Zestawienia tych danych przekazywane są do jednostek organizacyjnych Polskiego Związku

Łowieckiego, gdzie wykorzystywane są przy zarządzaniu gospodarką łowiecką na poziomie

krajowym i lokalnym, oraz do Głównego Urzędu Statystycznego, który zamieszcza je w

corocznych publikacjach, a także prezentowane są na stronie internetowej Stacji.

W niniejszym opracowaniu zilustrowano i omówiono zmiany sytuacji oraz wielkości

pozyskania niektórych gatunków zwierząt łownych od początku obecnego wieku, ze

szczególnym uwzględnieniem najnowszych danych uzyskanych w 2019 roku. Wzięto pod

uwagę istotne gospodarczo gatunki zwierzyny grubej, ważniejszych przedstawicieli zwierzyny

drobnej oraz problematyczne gatunki inwazyjne. Informacje na ich temat prezentowane są

przede wszystkim w postaci wykresów, pokazujących przebieg zmian liczebności i pozyskania

z upływem lat, oraz mapek obrazujących zróżnicowanie tych wielkości na obszarze kraju, to

jest w skali okręgów łowieckich. Dla części gatunków prezentowane są jedynie dane o

wysokości odstrzału, którą można jednak traktować jako przybliżony wskaźnik stanów

populacji. Wykresy i mapy uzupełnione są zwięzłym opisem najważniejszych zagadnień.

Wszystkie ilustracje wykreślone zostały na podstawie danych z obwodów

dzierżawionych przez koła łowieckie. Także niemal wszystkie liczby podane w tekście dotyczą

obwodów dzierżawionych, nawet jeśli towarzyszą im frazy typu „krajowa liczebność”. W

nielicznych przypadkach, tj. dla gatunków występujących szczególnie licznie w obwodach

wyłączonych z dzierżawy, podano także dane całościowe. Podkreślono jednak wtedy, że są to

liczby dotyczące wszystkich obwodów łowieckich istniejących w kraju.

ŁOŚ

W latach 90. XX wieku miał miejsce znaczny spadek liczebności łosia w Polsce i na

przełomie wieków jego krajowa populacja osiągnęła stosunkowo niski poziom, niespełna 2 tys.

osobników. Stąd od roku 2001/02 wstrzymano polowania na ten gatunek. Od początku

obecnego wieku populacja łosi w kraju wykazywała nieprzerwany trend wzrostowy (Rys. 1).

Wiosną 2019 roku w obwodach dzierżawionych ich liczebność oszacowano na 23,7 tys.

osobników. Była więc ona 12,5 razy wyższa niż w 2001 roku (Rys. 1). Znacząco powiększył

się także areał występowania łosi. W 2001 roku obecność tego gatunku odnotowano w 8,7%

obwodów łowieckich, podczas gdy w 2019 roku w 38,4% obwodów. Zatem udział obwodów,

w których zarejestrowano ten gatunek, zwiększył się 4,4 razy.

Rys. 1. Liczebność łosi w Polsce w latach 2001/02−2019/20

Tysiące sztuk

2004/05

2009/10

2001/02

2002/03

2003/04

2005/06

2006/07

2007/08

2008/09

2010/11

2011/12

2012/13

2013/14

2014/15

2015/16

2016/17

2017/18

2018/19

Rok

Areał licznego występowania łosi obejmuje północno-wschodnią i wschodnią część

kraju (Rys. 2). W 2019 roku najwyższe zagęszczenie tego gatunku na 1000 ha powierzchni

leśnej odnotowano w okręgu suwalskim – 16,5 osobników, a kolejnymi były: łomżyński – 11,1,

2019/20

białostocki – 11,1, chełmski – 10,4 i ciechanowski – 10,2 osobników. W siedmiu okręgach nie

zarejestrowano obecności tego gatunku (bielski, krośnieński, legnicki, leszczyński, opolski,

nowosądecki i wałbrzyski), a były one położone głównie na południu kraju (Rys. 2).

Rys. 2. Zagęszczenie łosi w okręgach łowieckich w 2019 roku

(osobniki na 1000 ha powierzchni leśnej)

0,1

Krajowa liczebność łosi w 2019 roku była o 14% wyższa niż w roku poprzednim. Skala

wzrostu była jednak zróżnicowana regionalnie. W okręgach z najwyższymi zagęszczeniami

tego gatunku, jego stany zwiększyły się w latach 2018-2019 zwykle o kilka procent.

Znaczniejszy wzrost, nawet o 50% i więcej, miał najczęściej miejsce w okręgach ze stosunkowo

nielicznym dotąd występowaniem łosi, na przykład w pilskim, piotrkowskim i rzeszowskim.

JELEŃ

W latach 2001-2013 liczebność jeleni w Polsce wykazywała stały trend wzrostowy, w

wyniku którego zwiększyła się niemal dwukrotnie – z 92 do 178 tys. osobników w obwodach

dzierżawionych. Podczas kolejnych trzech lat obserwowano praktyczną stabilizację stanów

tego gatunku, na poziomie około 180 tysięcy (Rys. 3). Tymczasem w 2017 roku nastąpił

gwałtowny skok rejestrowanych stanów jeleni, do 241 tys. osobników. Nie było to jednak

spowodowane rzeczywistym zwiększeniem się populacji tego gatunku, lecz wynikało przede

wszystkim z korekty szacunkowych ocen jego liczebności na podstawie wyników

metodycznych liczeń przeprowadzonych w niektórych rejonach kraju. W ostatnich latach

odnotowano niewielki spadek liczebności jeleni, do 229 tys. osobników w obwodach

dzierżawionych w 2019 roku, czyli o 5% w stosunku do szczytowego roku 2017 (Rys. 3).

Gatunek ten występuje licznie w obwodach zarządzanych przez ośrodki hodowli zwierzyny

(obejmujących często duże kompleksy leśne), stąd łączna jego liczebność we wszystkich

krajowych obwodach była znacznie wyższa od podanej powyżej, na przykład w latach 2017-

2018 wynosiła 276-287 tys. osobników.

Rys. 3. Liczebność i pozyskanie jeleni w Polsce w latach 2001/02−2019/20

pozyskanie

300

250

liczebność