turystyka sakralna.pdf

(3805 KB) Pobierz
Lubuskie
po drodze
Turystyka sakralna
śladami PROW
Lubuskie
po drodze
Wydawca
Urząd Marszałkowski
Województwa Lubuskiego
ul. Podgórna 7
65-057 Zielona Góra
tel. +48 68 456 52 00
www.lubuskie.pl
Turystyka sakralna śladami PROW
Wstęp
Co sprawia, że województwo lubuskie
jest naprawdę wyjątkowym miejscem na
odkrywanie dawnych obiektów sakralnych?
Istnieje wiele powodów – uroda samych
obiektów, ich różnorodność płynąca
z  bogatej kultury i  burzliwej przeszło-
ści, ulokowanie pośród innych, nie-
rzadko bardzo cennych zabytków
regionu.
Poznawanie lubuskich świątyń
to niezwykła lekcja historii, a  za-
razem sposobność do refleksji
nad upływającym czasem i  sferą
mistyczną. Stanisław noakowski
o  architekturze napisał, że: „[…]
jak każda sztuka, jest najdosko-
nalszym zwierciadłem, w  którym
odbijała się epoka tworząca ją, i  ze
szczątków jej nawet można łatwo
odgadnąć stopień materialnej i  mo-
ralnej kultury tych, którzy ją do życia
powołali, choć sami od wieków do snu
wiecznego się pokładli” (O  stylach w  ar-
chitekturze, 1926). Otóż zwiedzając lubuskie
obiekty sakralne, wybieramy się w  po-
dróż na wielu płaszczyznach. To po-
dróż śladami dawnych budowniczych
i  ich wiedzy. To podróż po obowią-
zujących stylach, zdobnictwie i  po-
czuciu piękna. na koniec to po-
dróż po dziejach władzy, religii
i  dawnym porządku społecznym.
Podróż ta wydaje się tym cie-
kawsza, że prowadzi szlakiem
wielowyznaniowym. Bowiem na
ziemi lubuskiej po dziś dzień
wierni kierują kroki do świątyń
rzymskokatolickich,
prawosław-
nych, protestanckich czy judeo-
chrześcijańskich. A  zatem również
jest to lekcja tolerancji…
Kluczem doboru przedstawionych
w  przewodniku obiektów jest udzielo-
ne im wsparcie w  ramach PROW 2007–
2013, w  szczególności w  ramach działania
„Odnowa i  rozwój wsi”. Dzięki przyznanym
środkom z  funduszy europejskich udało
się ocalić całe kościoły (naprawa więźby
i  pokrycia dachów), jak również ich cenne
elementy (witraże, płaskorzeźby, ołta-
rze). Jednak oprócz ważnego tematu,
jakim jest unijna pomoc mająca na
celu odnowę i  rozwój, na pierwszym
planie naszej wyprawy pozosta-
ją piękne świątynie województwa
lubuskiego. niejednokrotnie są
to obiekty leżące na Drodze św.
Jakuba, uznawanej za najstar-
szy szlak turystyczny świata,
i  na Lubuskim Szlaku Organo-
wym. Wycieczkę można połączyć
również z  odkrywaniem cudów
Szlaku Drewnianych Kościołów
Regionu Kozła bądź tajemnic Szla-
ku Kamiennych Zabytków Dawnego
Prawa, zwanym też Szlakiem Krzy-
ży Pokutnych. należy przy tym pod-
kreślić, że w  województwie nie brakuje
słynnych atrakcji, które każdy pasjonat
turystyki sakralnej odwiedzić powinien. To
m.in. współczesny pomnik Jezusa Chry-
stusa Króla Wszechświata, nawiązujący
do figury Chrystusa Odkupiciela w  Rio
de Janeiro, oraz Sanktuarium Mi-
łosierdzia Bożego w  Świebodzinie,
zespół poaugustiański w  Żaga-
niu (Pomnik Historii), utrzymany
mimo licznych zmian w  dominu-
jącym stylu gotyckim, piękne,
późnobarokowe
sanktuarium
maryjne z  bazyliką mniejszą
w  Rokitnie czy kościół pod we-
zwaniem
najświętszej
Maryi
Panny i  świętego Marcina z  XIII-
-XIV  wieku, wchodzący w skład
cysterskiego zespołu klasztornego
w  Paradyżu (obecnie Gościkowo).
Do dumnych wizytówek regionu na-
leży także konkatedra pw. św. Jadwi-
gi w  Zielonej Górze, łącząca elementy
gotyckie, widoczne w  elewacji, przyporach
i  południowym portalu oraz klasycystyczne
Tekst, redakcja
Dominika Borówka-Sitnik, Witold Czajka, Andrzej Gogoc,
Jolanta Sieradzka-Kasprzak, Anna Willman, Karolina Zych
Zdjęcia
Archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego, Damian Danak
(archiwum Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzibą w Ochli),
Paweł Fabijański, Aleksander Lewandowski, Dariusz Wypych
Opracowanie
EURO PILOT Sp. z o.o.
ul. S. Konarskiego 3
01-355 Warszawa
tel./fax. 22 664 37 20, 22 664 50 91
www.europilot.com.pl
Projekt graficzny
Paweł Dobrzyński, Marek Klimek
Korekta tekstów
Małgorzata Kuśnierz
Skład, przygotowanie do druku
Ewa Chmielewska
ISBn 978-83-8009-120-7
2
3
Lubuskie
po drodze
Wstęp
(wieża z  1832 roku). niemniej słynny jest
także renesansowy kościół pw. nawiedzenia
najświętszej Maryi Panny w  Klępsku, wyjąt-
kowy przykład sztuki protestanckiej, praw-
dziwa perła architektury drewnianej.
Województwo lubuskie wyróżnia ponadto
prawdziwe bogactwo zabytków pomilitar-
nych i  świadectw dziedzictwa kulturowe-
go. Warto zatem zboczyć z  obranej trasy
i  zwiedzić tak imponujące obiekty, jak mo-
numentalna Twierdza Kostrzyn, bunkry
i  podziemne trasy Międzyrzeckiego Rejonu
Umocnionego czy średniowieczne fortyfika-
cje w  Strzelcach Krajeńskich. Ciekawostką
dla pasjonatów historii wojskowości będzie
na pewno Żagań, nazywany pancerną stoli-
cą Polski. Czeka tu na nich Szlak Czterech
Pancernych, Muzeum Alianckich Obozów
Jenieckich oraz Szlak Wielkiej Ucieczki
upamiętniający miejsca związane z  uciecz-
ką jeńców alianckich z  niemieckiego obo-
zu Stalag Luft III w  marcu 1944 roku (wy-
darzenie zekranizowane w  słynnym filmie
z  gwiazdorską obsadą
The Great Escape).
Osoby zainteresowane dorobkiem kulturo-
wym na pewno chętnie ruszą Szlakiem Cy-
sterskim, Żagańskim Szlakiem Książęcym
lub Szlakiem Śladami Johannesa Keplera
związanym z  postacią wielkiego astronoma.
Wśród miejsc wyjątkowych warto wspo-
mnieć także Ługi – ośrodek kultury łem-
kowskiej, jednej z  czterech uznanych praw-
nie mniejszości etnicznych w Polsce.
Kolejny niekwestionowany atut wojewódz-
twa stanowi przyroda. Rzeźba terenu jest
bardzo urozmaicona, a  niemal połowę ob-
szaru Lubuskiego pokrywają lasy. Każdy, kto
marzy o  obcowaniu z  nietkniętą przez czło-
wieka naturą, ten z  przyjemnością wybierze
się do Parku narodowego Ujście Warty oraz
do znajdującej się w  jego otulinie RP Ptasiej.
To rozległe, cenne ornitologicznie tereny,
w  dużej części podmokłe. Gniazduje tu lub
żeruje blisko 270 gatunków ptaków!
Bogatą paletę atrakcji województwa lubu-
skiego uzupełniają liczne święta i  festiwale
wywodzące się przeważnie z  tradycji regio-
nu. Uczestnictwo w  nich daje możliwość
bliskiego poznania barwnych obyczajów,
które w  innych częściach Polski odchodzą
niestety w  zapomnienie. niezwykle wiele
lubuskich imprez jest organizowanych dla
uczczenia potraw i  lokalnych przysmaków,
m.in. Targi Jadła Regionalnego w  Wielisła-
wicach, Święto Sandacza w  Lubniewicach,
słynne Winobranie w  Zielonej Górze czy
Lubuskie Miodobranie w  Lubiszynie. nie
brakuje także jarmarków, są to Jarmark
Strzelecki, Jarmark św. Michała w  Żaganiu
czy Jarmark Joannitów w  Łagowie. niewąt-
pliwie zwiedzając Lubuskie szlakiem obiek-
tów sakralnych, będzie okazja do wzięcia
udziału w  którejś z  hucznie obchodzonych tu
uroczystości religijnych. niezwykle ciekawe
okażą się na pewno główny odpust ku czci
najświętszej Maryi Panny z  Rokitna z  Do-
żynkami diecezjalnymi czy niedziela Pal-
mowa i  Boże Ciało w  Kapliczce na Winnicy
w Zielonej Górze.
niniejszy przewodnik został przygotowa-
ny z  myślą o  przybliżeniu Państwu obiektów
sakralnych w  taki sposób, abyście chcie-
li zbaczać z  wytyczonego szlaku. Abyście
podziwiali nie tylko strzeliste katedry czy
kameralne kościoły zrębowe, lecz także
odkrywali pobliskie miejscowości, a  w  nich
pałace, miejskie rynki, winnice i  podziemne
trasy turystyczne. Każdy opis opatrzyliśmy
praktycznymi wskazówkami o  nieodległych
atrakcjach i  ciekawostkach znajdujących się
po drodze. Korzystajcie z  nich i  cieszcie się
przygodą w Lubuskiem!
Turystyka sakralna śladami PROW
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Odnowa i rozwój wsi
O  pieniądze na scalanie gruntów mogą za-
biegać jedynie starostwa powiatowe. Grunty
rolników z  małych rozdrobnionych działek
stały się większe, a  do tego wyprostowano
ich kształt, modernizowane są drogi do-
jazdowe do pól uprawnych, a  także wyko-
nywane drobne prace melioracyjne. Lubu-
ski Zarząd Melioracji i  Urządzeń Wodnych
w  Zielonej Górze wykorzystuje pieniądze
ze wsparcia w  ramach działania „Gospo-
darowanie rolniczymi zasobami wodnymi”.
Dzięki jego projektom lubuskie rzeki i  cieki
wodne stają się coraz bezpieczniejsze. In-
westycje te poprawiają bezpieczeństwo po-
wodziowe Lubuszan.
Coraz nowocześniej jest dzięki programo-
wi „Podstawowe usługi dla gospodarki i  lud-
ności wiejskiej”. Dzięki pieniądzom z  tego
działania powstają bądź modernizowane są
sieci wodociągowe, stacje uzdatniania wody,
sieci kanalizacyjne i  oczyszczalnie ścieków.
„Podstawowe usługi dla gospodarki i  ludno-
ści wiejskiej” pozwalają również na dofinan-
sowanie systemów zbiórki, segregacji albo
wywozu odpadów komunalnych, wytwarza-
nie bądź dystrybucję energii ze źródeł od-
nawialnych oraz na – wspomnianą już – mo-
dernizację lub budowę targowisk.
Lokalne Grupy Działania dysponują pie-
niędzmi z  osi Leader. W  całym województwie
jest 10 takich grup. należą do nich wszyst-
kie lubuskie gminy. Zajmują się prowadze-
niem naborów w  ramach czterech działań:
„Odnowa i  rozwój wsi”, „Małe projekty”,
„Tworzenie i  rozwój mikroprzedsiębiorstw”
oraz „Różnicowanie w  kierunku działalności
nierolniczej”. Oprócz tego LGD organizują
szkolenia, prowadzą działania promocyjne
i  pobudzające aktywność lokalną, a  także
realizują projekty współpracy, czyli zadania
służące wspólnym działaniom.
Dzięki działaniu „Odnowa i  rozwój wsi”
zmienia się społeczno-kulturalny obraz lu-
buskich wsi, zmienia się wygląd zabytkowych
wiejskich kościołów. W  całym województwie
Żelechów, kościół pw. św. Stanisława
Województwo Lubuskie z  Programu Roz-
woju Obszarów Wiejskich w  latach 2007–
2013 dysponuje kwotą około 550 mln zł
przeznaczoną na rozwój wsi i  małych miast.
Beneficjentami PROW są: Lubuski Zarząd
Melioracji i  Urządzeń Wodnych w  Zielonej
Górze, starostwa powiatowe, gminy i  związ-
ki gmin, związki wyznaniowe, stowarzy-
szenia, zakłady komunalne bądź jednostki
prowadzone przez gminy (np. domy kultu-
ry), a  nawet przysłowiowy Kowalski. PROW
został stworzony z  myślą o  wsiach i  małych
miastach do 5000 osób. Jest jednak jeden
wyjątek: z  dofinansowania na targowiska
mogą korzystać miejscowości mające do
50  000 mieszkańców, czyli w  naszym regio-
nie wszystkie oprócz Gorzowa Wielkopol-
skiego i Zielonej Góry.
Geopark Łuk Mużakowa – widok z wieży
4
5
Lubuskie
po drodze
z  PROW 2007–2013 odrestaurowano kilka-
dziesiąt obiektów sakralnych. 46 kościołów
wpisanych do rejestru zabytków zyskało
nową elewację lub dach. Wybudowano, zmo-
dernizowano bądź doposażono 273 świetlice
czy domy kultury, wybudowano 532 km sieci
wodociągowych i kanalizacyjnych, oddano do
użytku 7 oczyszczalni ścieków, odbudowano
i  wyremontowano 138,74 km rzek i  kanałów.
W  ramach PROW 2007–2013 powstały 153
obiekty sportowe i  place zabaw oraz wyre-
montowano lub wyposażono 5 muzeów. Zor-
ganizowano 174 imprezy kulturalne, rekrea-
cyjne lub sportowe.
Publikacja ta ma na celu przybliżyć Pań-
stwu zakres realizowanych projektów re-
nowacji zabytkowych kościołów, perełek
architektury
województwa
lubuskiego.
Promuje działania zrealizowane w  ramach
PROW 2007–2013, zachęca do zwiedza-
nia obiektów sakralnych, zapoznania się
z  ich historią oraz odkrywania walorów tu-
rystycznych
miejscowości
województwa
lubuskiego.
Turystyka sakralna śladami PROW
Gorzów Wielkopolski, katedra Wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny
Szlakiem zabytków architektury sakralnej
Drogocenne, strzeliste,
przepełnione duchem
Dąbroszyn, kościół pw. św. Józefa
6
7
Lubuskie
po drodze
Turystyka sakralna śladami PROW
8
9
Zgłoś jeśli naruszono regulamin