Friedrich A. von Hayek - Intelektualiści a Socjalizm.pdf

(5237 KB) Pobierz
FRIEDRICH AUGUST
VON HAYEK
,
INTELEKTUALISCI
a
SOCJALIZM
Spis
treści
Od Wydawców
7
Przedmowa
do wydania
amerykańskiego
9
Intelektualiści
a socjalizm
11
O Autorze
36
Od Wydawców
Friedrich August von Hayek,
laureat
nagrody Nobla w dziedzinie
ekonomii
w
1974
roku, jest najbardziej znany z
książki
Droga
do
znie-
wolenia,
(Wydawnictwo Arcana, Kraków
1996),
przełożonej
na
14
ję­
zyków,
której
łączny
nakład przekroczył
już
2
miliony egzempla-
rzy. Uzyskawszy doktoraty prawa i ekonomii na uniwersytecie
w Wiedni_
,
wykładał
na uniwersytetach w Londynie, Chicago, Fry-
u
burgu
i
Salzburgu. Do jego
najwybitniejszych
prac
należą Konsty~­
cja
wolności
(PWN,
Warszawa
2006),
Law,
Legislation and
Liberty,
The
Sensory
Order,
The
Pure
Theory ofCapital,
The
Ccunter-Revolution
ofScien-
ce,
Politics and Economics
oraz
Zgubna
pycha rozumu.
O
błędach
socja-
lizmu
(Wydawnictwo Arcana, Kraków 2003). Kompletna bibliogra-
fia jego prac jest zawarta w
„
Literature of Liberty", Vol. 5, Nr 4, 1982,
s. 68-101.
Znajduje
się
tam
również
bibliografia prac na temat F. A.
von Hayeka
lub
z
nim
związanych.
Oprócz
dużych
akademickich
·r
ozpraw von Hayek
publikował
również
eseje,
niewielkie formy o charakterze bardziej
SW-obodnym
od
artykułów
naukowych,
mające
jednak
większość
ich cech.
Jeden
z
tych
esejów,
uznany od chwili powstania za
znaczący
i
ważny,
przed-
stawiamy Czytelnikom
w polskim wydaniu. Jego tematyka dotyczy
zjawiska
społecznego
budzącego
kontrowersje
i
często
u nas przed-
stawianego, z
powodów politycznych,
bałamutnie
- zjawiska powsta-
7
11
nia, w czasach nnjnowszych,
silnej swoitni
wpływami
grupy
społccz..
nej intelektualistów - „sprzcdnwców
używanych
idei".
Polsce czc;sto
używa
si~
zamiennie
określeń
„inteligent"
i „intelektualista", co jest spowodowane
swoistym zamieszaniem
pojęciowym,
odziedziczonym po czasach pcerclowskiej cenzury, kie-
dy wielu opinii o intelektualistach, w tym noblisty von Hayeka czy
historyka Paula
Johnsona,
nie wolno
było
udostępniać
społeczeństwu.
Powstanie grupy intelektualistów i ich
społeczna
rola ma nieco
inny
charakter w Stanach Zjednoczonych, a inny w Europie, w tym
w Polsce, jednak
podobieństwa
są
uderzające.
W Polsce inteligenci
stali
się
wyróżniającą
się społecznie
grupą
w wieku XIX, a ich rola
polegała
na
służeniu
społeczeństwu
swoim
wykształceniem
i zdol-
nościami; intelektualiści
pojawili
się
później,
jako grupa
służąca wła­
dzy dla
korzyści, najczęściej właśnie
„sprzedając"
(ale i
narzucając)
idee. Bardzo wielu
przykładów dostarczyły
tu lata panowania real-
nego
socjalizmu,
kiedy wielka liczba
wykształconych
propagandzi-
stów
czerpała korzyści
ze wspierania jedynie
słusznego
ustroju (przez
propagowanie jednego
światopoglądu,
jednej filozofii czy przez
swo-
istą interpretację
historii),
popierając
w ten
sposób
władzę
i niejedno-
krotnie
okłamując
społeczeństwo.
Jest to
znacząca różnica
w porów-
naniu z intelektualistami
amerykańskimi
z
czasów,
kiedy von Hayek
pisał
swój
esej. Temat
„intelektualiści
a inteligenci w Polsce" czeka
j~dnak
jeszcze na
swoje
opracowanie, a
zapoznanie
się
z
najważ­
niejszymi pracami
dotyczącymi
intelektualistów
może
w tym
wy-
datnie pomóc.
Był
to jeden
z
c~lów,
być może najważniejszy,
jakie
przyświecały
nam przy podejmowaniu decyzji o
tłumaczeniu
i
wy-
daniu znakomitego eseju Friedricha von Hayeka.
·
.
Tekst
The
Intellectuals and
Sodalism
ukazał
się
po raz pierwszy w
The Unwersity of Chicago Law Review'', Vol. 16, Nr 3, Spring 1949.
w
Grzegorz Nowak i
Jan
Jacek Szymona
Instytut
Liberalno-KonserwatywnY
8
Przedmowa
do wydania
amerykańskiego
niebezpieczne dla dobra albo
złe",
napisał
John
Maynard
Keynes
w
zakończeniu
Ogólnej teorii
1•
Zwięźlej
ujął
to
Richard M. Weaver: idee
mają
konsekwencje. Bez
wątpienia
idee
rządzą
światem
-
co
do tego
zgodzimy
się
jeżeli
nie wszyscy,
to
przynajmniej
większość
z nas.
Dla
tych,
którzy
wolne
społeczeństwo
i
ustrój
wolnego
ryn-
ku
uważają
za
możliwe
i
godne
pożądania,
nie
tylko odpowied-
nie,
ale
wręcz
konieczne
okaże
się
spojrzenie
poza rzeczy oczywi-
ste
i próba zrozumienia procesu powstawania i rozpowszechnia-
nia
się
idei. Nie wiadomo
naprawdę,
w jaki
sposób
powstaje
i
dojrzewa
zespół złożony
z
poszczególnych idei,
postaw
i
poglą­
dów.
Zależy
to od wielu zmiennych,
z
których
sporo
czeka
jesz-
cze
na wskazanie i na
ocenę
doniosłości.
Na
wzorce
myśli
i po-
staw
wpływają
zwykle
rodzina, nauczyciele,
tradycja
i
środki
masowej komunikacji.
Nie wiemy,
jaka jest hierarchia
ich
ważno­
ści
ani nie
umiemy
zmierzyć,
nawet z grubsza,
stopnia
wpływu
wywieranego
przez
każdy
z
nich.
1
„
To idee, a nie ukryte interesy,
są
The General
Theory of Emphyment,
In
terest
and Money,
wyd.
polskie
Ogól-
na teoria zatrudnienia,
pieniądza
i procentu,
PWN, Warszawa 1985 [przyp.
red.].
9

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin