Dahr Jamail - Robi się naprawdę gorąco Współwymieranie gatunków (2019).pdf

(72 KB) Pobierz

Robi się naprawdę gorąco

Zmiany klimatyczne przestały być pieśnią przyszłości. Doświadcza ich

coraz więcej ludzi, także tych, którzy udają, że nic się nie dzieje. Dziś

coraz lepiej widać, ze stawką walki o jak najszybsze zerwanie z energetyka

opartą na paliwach kopalnych nie jest powstrzymanie zmian, ale

ustabilizowanie ich na takim poziomie, żeby życie Ziemi było w ogóle

możliwe.

Stoję na szczycie Rush Hill na odległej wyspie St. Paul na Alasce. Choć wzgórze

ma jedynie 665 stóp wysokości, rozciąga się zeń widok na 360 stopni na całą

pokrytą tundrą, długą na 13 mil i szeroką na 7 część Wysp Pribyłowa. Kaptur

mojej przeciwdeszczowej kurtki łopocze na zimnym wietrze, a ja w zachwycie

spoglądam na srebrne wody Morza Beringa. Wszechobecny wiatr chłoszcze

powierzchnię morza, zamieniając ją w chaos białych grzywaczy, mgiełki i piany.

Starodawny żużlowy stożek, na którym się usadowiłem, przypomina mi, że St.

Paul była, dawno, dawno temu, jednym z ostatnich miejsc w Ameryce Północnej

gdzie można było znaleźć włochate mamuty. Przyjechałem tu, by zbierać

materiały do książki

The End of Ice.

To zaś z kolei, każe mi powrócić do nowej

rzeczywistości, z jaką mamy do czynienia na wodach dalekiej północy: choć

bowiem wody te nadal są bardzo zimne, wywołane przez ludzi zaburzenia klimatu

podgrzały je już na tyle, że pojawiło się ryzyko zerwania sieci pokarmowej, dzięki

której na tej wyspie żyją Unanganie, tutejsi Aleuci, znani też jako „lud fok”. Biorąc

pod uwagę to, jak silnie ich kultura powiązana jest ze stylem życia nastawionym

na samowystarczalność, w nowej rzeczywistości, w której liczba fok, ptaków

morskich i innych morskich istot, na które polują i które łowią, maleje, jak mógłby

nie dotknąć ich kryzys?

Podczas pobytu na wyspie St. Paul rozmawiałem z wieloma starszymi plemion,

którzy opowiadali mi, że jest coraz mniej ryb i morskich ptaków, mówili o coraz

gwałtowniejszych sztormach i rosnących temperaturach. Najbardziej poruszyły

mnie opowieści na temat gwałtownie malejącej populacji fok. Foki-matki, jak mi

powiedziano, muszą tak daleko odpływać, aby zdobyć pożywienie dla swoich

młodych, że dzieci umierają z głodu, zanim matkom udaje się do nich wrócić.

Los ginących dramatycznie fok może stać się losem samych Unangan, a

jednocześnie, w nadchodzących dekadach, w miarę, jak będą narastać

turbulencje, związane ze zmianami klimatu, może łatwo stać się losem nas

wszystkich.

Tuż przed lotem na St. Paul spotkałem się w Anchorage na Alasce z Brucem

Wrightem. Jest starszym badaczem w Aleutian Pribilof Islands Association,

pracował dla National Marine Fisheries Service i był przez 11 lat kierownikiem

sekcji w National Oceanic and Atmospheric Administration. „Nie powstrzymamy

już katastrofy tego pociągu – zapewnia mnie ponuro. – Nie próbujemy nawet

spowolnić produkcji CO2 (dwutlenku węgla), mimo że już jest go dość w

atmosferze”.

Opisując coraz cieplejsze, coraz bardziej zakwaszone wody wokół Alaski i szkody

jakie wyrządza to sieci pokarmowej w morzach, przywołuje okres sprzed mniej

więcej 250 mln lat, kiedy oceany przechodziły podobne zmiany, a planeta

doświadczyła masowego wymierania, przy czym te wydarzenia „były napędzane

przez zakwaszenie oceanów. Masowe wymieranie permskie, które starło z

powierzchni ziemi 90% gatunków – to właśnie dziś obserwujemy”.

Kończę wywiad z ciężkim sercem, pakuje laptop, wkładam kurtkę, ściskam dłoń

Wrighta. Wiedząc, że wybieram się na St. Paul, Wright, odprowadzając mnie, chce

mi na koniec przekazać jeszcze jedną rzecz. „Wyspy Pribyłowa były jednym z

ostatnich miejsc, na których przetrwały mamuty, ponieważ nie było tam żadnych

ludzi, którzy by na nie polowali. Nigdy nie doświadczyliśmy tego, dokąd

zmierzamy. Być może wyspy staną się schronieniem ludzkiej populacji”.

Strata przed nami

Od przynajmniej dwóch dziesięcioleci szukałem pocieszenia w górach. Od 1996 do

2006 r. mieszkałem na Alasce; ponad rok życia spędziłem, wspinając się na

lodowce Denali i inne szczyty Alaski. Był to jednak dla mnie słodko-gorzki czas,

ponieważ dramatyczny wpływ zmian klimatycznych – w tym szybko zanikające

lodowce i coraz wyższe temperatury zimą – szybko stał się oczywisty.

Po latach pisania reportaży wojennych a następnie informowania o zmianach

klimatu, regularnie wycofywałem się w góry, aby złapać oddech. Kiedy

napełniałem płuca alpejskim powietrzem, moje serce ogarniał spokój i mogłem

poczuć, że na powrót zakorzeniam się w ziemi.

Później praca nad książką zaprowadziła mnie znów na szybko kurczące się

lodowce Denali a także do Glacier National Park w Montanie. Tam spotkałem dr

Dana Fagre’a, ekologa i naukowca z US Geological Survey i kierownika Climate

Change in Mountain Ecosystem Project. „To jest wybuch – zapewniał mnie –

nuklearna eksplozja zmian geologicznych. To… przekracza zdolności normalnej

adaptacji. Wrzuciliśmy najwyższy bieg, a następnie zdjęliśmy ręce z kierownicy”.

Choć park, który bada Fagre ma w nazwie lodowiec, zasadniczo jest pewne, że do

2030 r., w ciągu 11 lat, żadnych aktywnych lodowców w nim nie będzie.

Badania zawiodły mnie także do Coral Gables, na Uniwersytet Miami, gdzie

spotkałem kierownika wydziału nauk geologicznych, Harolda Wanlessa, eksperta

od wzrostu poziomu oceanów.

Spytałem go, co mógłby powiedzieć ludziom, którzy wciąż myślą, że mamy dość

czasu, by złagodzić wpływ zmian klimatycznych. „Nie da się ich już odrobić –

odpowiedział. – Jak mielibyśmy ochłodzić ocean? To się już dzieje”.

Jak gdyby dla podkreślenia swojego stanowiska, Wanless powiedział mi, że w

przeszłości, kiedy dwutlenek węgla wahał się od z grubsza 180 do 280 części na

mln (ppm) w atmosferze, Ziemia przechodziła od epok lodowcowych do

międzylodowcowych. Powiązane z tą fluktuacją w zakresie 100-ppm były zmiany

poziomu mórz sięgające około 100 stóp. „Każdy wzrost stężenia dwutlenku węgla

w atmosferze o 100 ppm daje nam stustopowy wzrost poziomu mórz – powiedział

mi. – Tak działo się kiedy wchodziliśmy i wychodziliśmy z epoki lodowcowej”.

Wiedziałem, że odkąd zaczęła się rewolucja przemysłowa, ilość dwutlenku węgla

w atmosferze wzrosła z 280 do 410 ppm. „To 130 ppm w ciągu ostatnich zaledwie

200 lat – powiedziałem. – Czyli wzrost poziomu mórz o 130 stóp, które już stały się

elementem systemu klimatu Ziemi”.

Popatrzył na mnie i ponuro skinął głową. Nie mogłem przestać myśleć, że tym

skinieniem żegna się z miastami na wybrzeżu, od Miami po Szanghaj [1].

W lipcu 2017 r. pojechałem do Camp41 w sercu brazylijskiego lasu deszczowego

w Amazonii, stanowiącego część projektu założonego cztery dekady temu przez

Thomasa Lovejoya, który jest znany wielu jako „ojciec chrzestny

bioróżnorodności”. Odwiedzając go, spotkałem też Viteka Jirineca, ornitologa z

Czech, który pracował jako badacz dzikiej przyrody w 11 różnych miejscach, od

Alaski po Jamajkę. W tym czasie aż nazbyt dobrze zapoznał się z oznakami

biologicznego kryzysu wśród ptaków, które obserwował. Był świadkiem tego, jak

niektóre z populacji w Amazonii, na przykład populacja liściarków białogardłych,

spadła o 95%; obserwował, jak moskity na Hawajach wybijają rdzenne populacje

ptaków; badał, jak wdzieranie się słonej wody na wieczną zmarzlinę na Alasce

zmienia tamtejsze siedliska ptaków.

Kiedy omawialiśmy te badania, jego ton stawał się coraz bardziej posępny i w jego

głosie coraz wyraźniej pobrzmiewał gniew. „Problem populacji zwierząt i roślin,

pozostawionych samym sobie w różnych fragmentach [ich habitatów] w

warunkach, które są na dłuższą metę nie do zniesienia zaczyna być widoczny na

całej lądowej powierzchni planety. Powracają znajome pytania: ile goryli górskich

zamieszkuje porośnięte lasem zbocza wulkanów Virunga, wzdłuż granic

Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i Rwandy? Ile tygrysów żyje w

rezerwacie w Sariska w północno-zachodnich Indiach? Ile ich zostało? Jak długo

zdołają przetrwać?”

Ciągnie dalej, a gniew w jego głosie staje się coraz wyraźniejszy, zwłaszcza, kiedy

zaczyna rozprawiać o tym, jak „wyspowa biogeografia” dociera na stały ląd i co

się dzieje z populacjami zwierząt, pozostawionymi przez postęp ludzkości na

fragmentach ziemi, w miejscach takich, jak Amazonia. „Ile niedźwiedzi grizzly

zamieszkuje ekosystem North Cascades, nieciągłą łatę górskiego lasu wzdłuż

północnej granicy stanu Washington? Za mało. Ile europejskich niedźwiedzi

brunatnych pozostało we włoskim parku narodowym Abruzzo? Za mało. Ile jest

lwów azjatyckich w lesie Gir? Za mało… Świat rozpada się dziś na kawałki”.

„Przerażające dwanaście lat”

W październiku 2018 roku, 15 miesięcy po spotkaniu z Jirinecem, którego słowa

doprowadziły mnie do łez, najważniejsi światowi specjaliści i specjalistki od

klimatu przygotowali raport dla ONZ-towskiego Międzyrządowego Panelu nt.

Zmian Klimatycznych (Intergovernmental Panel of Climate Change – IPCC),

ostrzegając nas, że na ograniczenie katastrofalnych skutków zmian klimatu

zostało nam już zaledwie 12 lat [2]. Istota sprawy polega na tym: już ogrzaliśmy

planetę o jeden stopień Celsjusza. Jeśli nie uda się nam ograniczyć procesu

podgrzewania temperatury do maksimum 1,5 stopnia, nawet pół stopnia więcej

będzie oznaczało coraz gwałtowniejsze skrajne upały, powodzie i powszechne

susze a także wzrost poziomu mórz – i nie będą to wszystkie dramatyczne

zjawiska. Ten raport stał się kluczowym tematem dyskusji politycznych

postępowców w Stanach, którzy, jak dziennikarka i działaczka Naomi Klein [3],

mówią obecnie o „przerażających dwunastu latach”, jakie jeszcze mamy, by

ograniczyć emisję paliw kopalnych. Jednak nawet z tym podejściem wiąże się

pewien problem. Zakłada ono, że naukowe wnioski, przedstawione w raporcie dla

IPCC, są w pełni godne zaufania. Jednak doskonale wiadomo, że w proces

badawczy IPCC wbudowany był element polityczny, mianowicie konieczność

wciągnięcia na pokład tak wielu państw, jak to tylko możliwe, i zaangażowania ich

w paryskie porozumienie klimatyczne [4] i inne działania na rzecz powstrzymania

zmian klimatu. Aby to osiągnąć, takie raporty mają skłonność do wykorzystywania

w swoich przewidywaniach najbardziej podstawowych wspólnych uzgodnień [5],

co oznacza, że ich badania są nadmiernie konserwatywne (czyli w tym przypadku

nadmiernie optymistyczne).

W dodatku nowe dane wskazują, że możliwość pojawienia się woli politycznej,

która pozwoliłaby sprzymierzyć się w skali całej planety i doprowadzić światową

gospodarkę do całkowitego porzucenia paliw kopalnych w rozsądnie bliskiej

przyszłości jest zasadniczo fantazją. I to nawet, gdybyśmy byli w stanie usunąć

dość z setek miliardów ton CO2, które już znajdują się w atmosferze aby uczyniło

to jakąś różnicę (nie mówiąc już o cieple, które podobnie już zgromadzone zostało

w oceanach).

„Osiągnięcie celu, jakim jest 1,5 stopnia Celsjusza, stanowi niesamowite

wyzwanie, a my nawet nie zbliżyliśmy się do tego, żeby to osiągnąć”, powiedział

Guardianowi

Drew Shindell, badacz klimatu z Duke University i współautor

raportu dla IPCC na kilka tygodni przed ukazaniem się tegoż raportu [6]. „I choć

technicznie jest to możliwe, jest zarazem skrajnie nieprawdopodobne, nie widać

żadnej znaczącej zmiany w naszym sposobie oceniania ryzyka. Nawet się do tego

nie zbliżamy”.

W gruncie rzeczy nawet z najbardziej optymistycznych scenariuszy wynika, że

zmierzamy ku wzrostowi temperatury o 3 stopnie i, mówiąc realistycznie,

jesteśmy bez wątpienia na drodze do czegoś o wiele gorszego niż to i pokonamy tę

drogę do 2100 r., jeśli nie o wiele szybciej. Być może dlatego Shindell był takim

pesymistą.

Na przykład badanie, opublikowane w

Nature,

w numerze także wydanym w

październiku, wykazało, że w ciągu ostatniego ćwierćwiecza oceany wchłaniały

Dahr Jamail - Robi się naprawdę gorąco Współwymieranie gatunków (2019).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: