Bieniak J., Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka.pdf
(
20726 KB
)
Pobierz
ROCZNIKI TOWARZYSTWA NAUKOWEGO W TORUNIU
ROCZNIK 74
ZA ROK 1969
ZESZYT 2
JANUSZ BIENIAK
WIELKOPOLSKA, KUJAWY,
ZIEMIE
ŁĘCZYCKA
I SIERADZKA
WOBEC PROBLEMU ZJEDNOCZENIA
PAŃSTWOWEGO
W
LATACH
1300-1306
TOR U
Ń
1969
J
AK A.DE MI I N A UK
PRAC A WYD A N A N A ZLECENIE P OL S K I E
REDAKTOR NACZELNY WYDAWNICTW TNT
Artur Hutnikiewicz
Komitet Redakcyjny
Przewodniczący: Bronisław Włodarski
Członkowie:
Donaid Steyer, Zbigniew Zdrójkowski
Printed in Poland
Państwowe
Wydawnictwo Naukowe
Oddział
w Poznaniu, 1969
Wydanie
I.
Nakład
370+80
egz. Ark. wyd.
30,25.
Ark. druk.
21,75.
Papier druk. sat. V kl.
70
g,
70X100.
Podpisano do druku
8
XII
1969 r. Druk
ukończono
w
grudniu 1969
r.
Cena
zł
55,-
Drukarnia ZW CRS w
Inowrocławiu.
Zam. 725 2 69 M-9
WSTĘP
1.
Stan dotychczasowych
i charakter rozprawy. 2. Uzasad-
nienie
konieczności badań
genealogicznych dla
rozświetlenia
pro-
blemu ustosunkowania
możnych
i drobniejszego rycerstwa do
sprawy zjednoczenia.
badań
1
Potrzeba
dogłębnego
zbadania
przełomowych
okresów w dziejach po-
szczególnych
społeczeństw
- to oczywisty aksjomat naukowy. Dla spo-
łeczeństwa
polskiego jednym z nich jest czas tworzenia
się
zjednoczonego
państwa
na granicy wieków XIII i XIV. Problematyka badawcza tego
zagadnienia ma
już bogatą literaturę;
w
szczególności
dwie prace synte-
tyzujące:
Oswalda Balzera z 1919/1920
1
i Jana Baszkiewicza z 1954 r.
2
stanowiły, każda
w swoim czasie, epokowe wydarzenie i
wywołały
obszerną dyskusję
ze strony licznych historiografów przedmiotu. Dyskusji
tej w
żadnym
razie nie
można dziś uznać
za
zakończoną.
Po
ustąpieniu
fali
bezpośrednich
polemik i recenzji
związanych
z
książką
Baszkiewicza s
weszła
ona znów na tory opracowywania rozpraw monograficznych
i
artykułów, dostarczających
nowego
materiału
indukcyjnego
4 •
Temat
pracy niniejszej obejmuje
krąg
geograficzny przebadany
dotąd
w litera-
turze znacznie
słabiej niż Małopolska.
Stosunkowo jeszcze
naJW1ęcej
pisano o Wie 1kopo1 s ce. Naczelnym tematem
było
tu królestwo
O. Bal zer,
Królestwo Polskie
1295-1370,
t.
1-3,
Lwów
1919/1920.
2
J.
Bas z kie w i cz,
Powstanie zjednoczonego
państwa
polskiego na przelo-
mie
XIII
i
XIV
wieku,
Warszawa
1954;
tamże dokładne
omówienie
całej
poprzed-
niej literatury zagadnienia.
3
Należą
tu przede wszystkim: G. Labuda,
Uwagi
o
zjednoczeniu
państwa
polskiego na przelomie
XIII
i
XIV
wieku,
Kwart. Hist.
62:1955,
nr 3, s.
125-149;
K. J
a s
i
ń
s
k i, Z
problematyki zjednoczenia
państwa
polskiego na przelomie
XIII
i
XIV
wieku,
Zap. Hist.
21:1956,
z.
1-2,
s.
198-241;
J.
Bas z kie w i cz,
1
Kilka uwag w kwestii polskiego procesu zjednoczeniowego na
przełomie
XIII
i
XIV
wieku,
Kwart. Hist.
62,
nr
6,
s.
52-67;
B. Kii r bisów n a i K. Tym ie-
n ie c k i,
Powstanie zjednoczonego
państwa
polskiego na
przełomie
XIII
i
XIV
wie-
ku,
Roczn. Hist.
21 :1956,
s.
285-303;
S. Tr a w ko wski,
W sprawie powstania
zjednoczonego
państwa
polskiego w
XIII-XIV
wieku,
Przegl. Hist.
47:1956,
s.
531-
548;
K.
Grzybowski,
Społeczeństwo
i
państwo
polskie na
przełomie
XIII-
-XIV
w.,
Studia i
Materiały
do dziejów Wielkopolski i Pomorza
2:1956,
z.
1,
s.
283-291.
4
Zob. w tej sprawie
słuszny
postulat
J.
Bas z kie w i cz a, Kilka uwag, s. 53.
5
II,
a
zwłaszcza
jego tragiczny koniec
5 •
Z innych epizodów
politycznych
można wymienić połączenie
tej dzielnicy z Pomorzem
Gdań
skim
6 ,
a
także
upadek panowania
książąt głogowskich
7•
Opracowania
doczekały się
sylwetki dwóch wybitnych
działaczy kościelno-politycznych
interesującej
nas doby, arcybiskupa Jakuba Swinki i biskupa
poznań
skiego Andrzeja
Zaręby
8
•
Osobny szkic
powstał
na temat roli politycznej
n'.l:Ożnowładztwa
wielkopolskiego
9 ,
o której
siłą
rzeczy pisano
zresztą
i
przy innych okazjach.
Szczegółowe
monografie trzech
ważnych
rodów
tamtejszych
(Pałuków, Awdańców
i
Łodziów) omówiły również
ich dzia-
łalność
w okresie jednoczenia
10 •
Dziedzinę źródłoznawstwa
reprezento-
wały
prace nad
ówczesną historiografią wielkopolską
(XIII-XIV
w.)
11 ,
nad
pieczęciami
i monetami
Przemysła
II
12
oraz nad
kancelarią
tamtej-
szych
książąt
dzielnicowych, nie
wyłączając Łokietka
13 •
Specjalny arty-
a
Problem wielkopolskiego czy ogólnopolskiego charakteru królestwa Prze-
Przemysła
mysła był
fragmentem szerszej polemiki
między
O. Balzerem i jego przeciwni-
kami (S. Kutrzeba, S.
Kętrzyński).
Mord w
Rogoźnie wywołał
bardzo
ożywioną
dyskusję;
zob. K. Ja s i
ń
s k i,
Tragedia
rogozińska
1296
r. na tie rywalizacji wiel-
kopolsko-brandenburskiej
o
Pomorze
Gdańskie,
Zap. Hist.
26:1961,
z.
4,
s.
65-104,
gdzie omówienie
wcześniejszej
literatury.
6
K.
Jasiński,
Zapis Pomorza
Gdańskiego
przez Mszczuja w
roku
1282,
Ptzegl. Zach.
8:1952,
s.
176-189;
K. Z ie 1 i
ń
s ka,
Zjednoczenie Pomorza
Gdań
skiego z
Wielkopolską
pod
koniec
XIII
w. Umowa
kępińska
1282
r„
Toruń
1968.
7
l{.
Potkański,
Walka
o
Poznań
1306-1312,
RAU hf
38:1899,
s.
275-294;
te n
że, Zajęcie
Wielkopolski
1313
i
1314
r„
ibid.,
47:1905,
s.
158-171
(obydwie
prace wydane ponownie w zbiorze:
Lechici, Polanie, Polska,
Warszawa
1965,
s.
474-528);
A. K
łodzi ń
ski,
Warunki odzyskania przez
Łokietka
Wielkopolski
w r.
1314,
Spraw. AU
1919,
nr
5,
s.
7-11;
G. Labuda,
Zajęcie
Wielkopolski
(r.
1313~1314),
Spraw. PTPN
71:1966,
s.
67-68.
8
W. K ar as ie w i c z,
Jakub
II
Swinka arcybiskup
gnieźnieński
1283-1314,
Poznań
1948;
T. Si 1 n icki i K.
Gołąb,
Arcybiskup Jakub Swinka i jego
epo-
ka,
Warszawa
1956;
W. Kar asie w i cz,
Działalność
polityczna Andrzeja
Zaręby
w okresie jednoczenia
państwa
polskiego na
przełomie
XIII
i
XIV
wieku,
Poznań
1961.
o
K.
J
a s
i
ń
s
k
i,
Rola polityczna
możnowładztwa
wielkopolskiego w latach
1284-1314,
Roczn. Hist.
29:1963,
s.
215-250.
Problematykę tę rozwijał
ów autor
hf
49:1907,
s.
151-268;
te n
że,
Ród
44:1917,
s.
153-294; 45:1919,
s.
161-
-314; 46:1920,
s.
111-239;
O. Ha I ee ki, Ród
Łodziów
w wiekach
średnich,
Lwów
1912
(odb, z Mies. Herald„
t.
4-6).
11
W.
K'.
ę
trzy
ń
ski, O
kronice wielkopolskiej,
RAU hf.
33:1896,
s.
1-54;
B.
K
ii
r b is ów n a,
Studia nad
kroniką wielkopolską, Poznań
1952;
taż,
Dziejo-
pisarstwo wielkopolskie
XIII
i
XIV
wieku,
Warszawa
1959;
K.
Jasiński,
W kwestii autorstwa Kroniki wielkopolskiej,
Studia
Żródłozn.
1:1957,
s.
219-231;
H.
Ł
o w
tn
i a
ń
ski,
Kiedy
powstała
Kronika wielkopolska,
Przegl. Hist.
51:1960,
s.
399-410;
Roczniki Wielkopolskie,
wyd. B. Kil r bis, MPH-NS VI, Warsza-
S.
K
ę
trzy
ń
s k i, O
dwu
pieczęciach
Przemyslawa
II
z r.
1290,
Mies.
Herald. 11
:1932,
s.
21-30;
M. Gum o ws k i,
Monety królewskie Przem11slawa
II,
Wiad. Num.
2:1958,
z.
3,
s.
11-15;
H. A n dr u 1 ew i cz,
Geneza Orla
Białego
jako
herbu
Królestwa Polskiego w roku
1295,
Studia
Żródłozn.
13:1968,
s.
1-26.
18
S.
Krzyż
a n owski,
Dyplomy i kancelaria Przernyslawa
II,
Pamiętnik
AU
8:1890,
s.
122-192;
M. Bi e I
ińska,
Kancelaria
Władysława Łokietka
w la-
tach
1296~1299,
Studia
żródłozn.
6:1961,
s.
21-80
(praca
ważna także
dla innych
dzielnic
rządzonych
przez
Łokietka); taż,
Kancelarie i dokumenty wielkopolskie
XIIl
wieku,
Wrocław
1967;
K. Ma Ie
czyń
ski,
Kilkanaście
dokumentów Wlady-
,~ława ŁQkietka
z lat 1296-1329,
Studia
żtódłozn.
6:1961,
s.
131-149.
11
również
w innych
artykułach.
10
W. Semko w i cz,
Ród
Pałuków,
RAU
Awdańców
w wiekach
średnich,
Roczn. PTPN
wa
Hl62.
6
Plik z chomika:
Polemon
Inne pliki z tego folderu:
Turek J., Jan Biskupiec z Opatowca (ok. 1377-1452). Dominikanin, spowiednik króla, biskup chełmski.pdf
(7380 KB)
Marzec A., Pod rządami nieobecnego monarchy. Królestwo Polskie 1370-1382.pdf
(2147 KB)
Kᴏzicki A., Dwᴜ c℮s𝚊rzy z𝚊chodnich j𝚊kᴏ zasada ᴜstrᴏjᴏw𝚊 w cz𝚊s𝚊ch Chrᴏbr℮gᴏ.pdf
(10783 KB)
Kᴏzicki A., C℮s𝚊rz Bᴏl℮sł𝚊w Chrᴏbry. R℮int℮rpr℮t𝚊cj𝚊 i r℮konfigur𝚊cj𝚊 źród℮ł.pdf
(11175 KB)
Sikorski D.A., Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego.pdf
(18749 KB)
Inne foldery tego chomika:
Afryka
Azja Zachodnia
Bizancjum
Daleki Wschód
Dyplomatyka
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin