Teresa Kulak - Wroclaw. Przewodnik historyczny.pdf

(47485 KB) Pobierz
TERESA KULAK
profesor w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego,
swe zainteresowania badawcze skupia na zagadnieniach historii Polski
i powszechnej oraz polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku.
Równolegle zajmuje się historią Śląska, koncentrując się na dziejach
Wrocławia i stosunków polsko-niemieckich. Opublikowała kilkadziesiąt
artykułów i studiów w wydawnictwach naukowych w kraju i za granicą,
w tym m.in. książki: Propaganda antypolska dolnośląskich władz
prowincjonalnych. w latach 1922-1933 (1981), Jan Ludwik Popławski
1854—1908. Biografia polityczna (1989, 1994), wybór publicystyki z lat
1795-1918 dotyczącej polskiej myśli zachodniej O ziemię Piastów
i polski lud (1990).
3:
*
;
WROCŁAW
Przewodnik historyczny
Teresa Kulak
jekt serii:
rzej Adamus
Stolarczyk
W
WYDAWNICTWO
Wrocław
racowanie graficzne serii:
zard Puchała
Stolarczyk
DOLNOŚLĄSKIE
1997
ROZDZIAŁ
PIERWSZY
5
CZASY PIASTOWSKIE około 990-1335
erytorium dzisiejszego Wrocławia było zamiesz-
kane od pradawnych czasów. Przez te okolice
prowadziły bowiem ważne szlaki handlowe: jeden
z południa ku północy, to jest z Włoch i wybrzeży
Adriatyku poprzez Czechy, ziemię kłodzką ku zasobnym
w bursztyn brzegom Bałtyku; drugi ze wschodu na zachód
— od Rusi i wybrzeży Morza Czarnego do krajów germań-
skich i zachodniej Europy.
jstarszy plan Wrocławia
Dzieło swoje dedykował
natomiast w COLE części
zi z 1562 r. i oddaje
cesarzowi M
z okazji j
nowi II
i
planu umieścił herby
ówczesnego biskupa
O
"1
,
ego rozwoju
redniowiecznego miasta.
NOE
MAO
erema herbami:
dwugłowym
iego Kaspra von
PKOGC
Logau oraz miasta
Wrocławia.
— stąd wywodzi
swój początek
dzisiejszy
Wrocław
strów Tumski
ykonał go malarz
rocławski Barthel Weinher.
orłem Cesarstwa i lwem
Królestwa Czeskiego,
Ostrów Tumski
B£) SKANDYNAWII
UQ. NOWOGRODU WIELKIEGO
Szlaki komunikacyjno-
-handlowe łączące Śląsk
z szerokim światem od
pradawnych czasów
przebiegały przez Wrocław.
Droga na północ wiodła
przez brody na Odrze obok
Wyspy Piaskowej. Na niej
i na sąsiedniej wyspie (czyli
ostrowie) powstały z czasem
osady, których ludność
prowadziła wymianę
tanicznym stanowi świadectwo dawnego biegu
w tym miejscu jednego z ramion Odry. Aż do po-
czątku XIX w. — w miejscu dzisiejszej ul. św. Józefa
— wąska odnoga Odry szerokim łukiem otaczała
budowle sakralne Ostrowa Tumskiego i łączyła się
handłową z przejeżdżającymi
tędy kupieckimi karawanami.
z nurtem rzeki za mostem Młyńskim.
strów Tumski
lewobrzeżną częścią
rocławia łączył zbudowany
katedrą most zwodzony,
POCZĄTKI AGLOMERACJI MIEJSKIEJ.
GRÓD NA OSTROWIE TUMSKIM
Początki miasta związane są z Ostrowem Tum-
ieodzowny, by żegluga na
drze mogła odbywać się bez
kłóceń. Stracił swój
yspowy charakter, gdy
dnogę Odry zasypano
jąc się w liczne zwężające się odnogi, utworzyła tu
mniejsze i większe wyspy. Koryto rzeki w ciągu
Miasto powstało na obszarze dogodnych prze-
praw, gdyż Odra — między ujściem rzek Oławy na
południu, Ślęzy i Widawy na północy — rozgałęzia-
skim. Wykopaliska archeologiczne pozwoliły ustalić,
że najwcześniej zamieszkany był on w okolicy od ko-
ściółka św. Marcina do kościoła św. Krzyża. W czę-
ści bliższej Wyspie Piaskowej usytuowany był już
w wieku X gród książęcy, a dalej rozciągało się orga-
nicznie z nim związane rzemieślniczo-handlowe pod-
Część przestrzeni
powstałej po
/ zasypaniu rzeki
przeznaczono na
Ogród Botaniczny
powstałego w 1811 r.
iemią z sukcesywnie
ikwidowanych od 1807 r.
rtyfikacji miejskich
azwanych Springsterne
Skacząca Gwiazda),
wieków zmieniało się, ale jeszcze do dziś istnieje 10
z kilkunastu dawnych wysp. Wymienić tu trzeba
przede wszystkim dwie wielkie wyspy Śródmieścia:
jedną — ograniczoną mostami Uniwersyteckim
i Trzebnickim oraz drugą, leżącą we wschodniej
części miasta, na której znajduje się Ogród Zoolo-
iegnących wzdłuż obecnej
. Sienkiewicza.
giczny oraz osiedla, między innymi Biskupin, Sę-
polno, Zacisze. Z mniejszych wysp pozostały Kępa
Mieszczańska i Wyspa Piaskowa z przyległymi do
niej wyspami Bielarską i Słodową oraz Tamką
Uniwersytetu
Wrocławskiego.
Pozostawiony
+
u wylotu ul. Szewskiej. Wskutek zasypania odnóg
Odry zniknęła wyspa, gdzie usytuowany był dawny
Ofbin obejmujący obszar między dzisiejszymi ulica-
mi Sienkiewicza i Prusa, podobnie stało się z Ostro-
wem Tumskim, toteż jedynie staw w Ogrodzie Bo-
z dawnej odnogi
| Odry staw tworzy
naturalne środowisko
- dla roślin i ptaków
wodnych, a zieleń
wokół niego dodaje
temu miejscu
j. szczególnego uroku.
J
CE
=
ufg
+
CZASY
PIASTOWSKIE
około 990-1335
Gród obronny
IRS= dziś kościół
. Marcina pochodzi
lat 80. XIII w. Stanowił
gę
komunikacyjną
i dostarczała
jego
mieszkańcom
pożywienia.
Gród
usytu-
ęść zabudowy romańskiego
owany został przy szlaku pradawnej prze-
prawy, którą jeszcze dzisiaj sygnalizuje
amku księcia Henryka IV
ciąg mostów Piaskowego i Młyńskiego,
z lewego,
południowego
obusa. Absyda (główna
ęść budowli) jest
rzypoziomowa: przyziemie
użyło jako krypta grobowa,
rter przewidziano na cele
prowadzących
kralne, a dla książęcego
woru pomieszczenia na
ętrze.
brzegu rzeki, poprzez Wyspę Piaskową
w kierunku północnym.
Źródła archeologiczne, podobnie jak
nieliczne pisane, mówią o słowiańskiej
przeszłości miasta. Geograf Bawarski
z połowy IX w. opisując plemiona sło-
wiańskie na terenie środkowego Śląska
wymieniał plemię Ślężan, wywodzące swą
nazwę od położonej niedaleko Wrocławia
ich świętej góry i miejsca kultu. Dzisiaj hi-
Wykopaliska
cheologiczne prowadzone
Ostrowie Tumskim od
49 r. pozwoliły ustalić
rawdopodobny przebieg
grodzie. Pierwszy, drewniany kościółek św. Marcina
w XI w. pełnić miał rolę książęcej kaplicy. Gród
i podgrodzie otoczone były wałem drewniano-ziem-
nych umocnień. Z życiem grodu i podgrodzia zwią-
zana była również ludność najbliższych okolic, za-
mieszkała
w
osadach
rolniczych
lub
rybackich,
ła im swego miana. Dalsze dzieje miasta
jednak otoczone są mgłą tajemnicy, cho-
ciaż ogół badaczy jego wczesnośrednio-
storycy uważają, że to rzeka Ślęza użyczy-
wiecznej przeszłości wiąże je z państwem
czeskim, co mogło oznaczać też przyna-
leżność Śląska do diecezji praskiej. Do-
bwarowań otaczających
ód książęcy i przyległe do
ego podgrodzie.
stanowiących dziś dzielnice wielkiego Wrocławia.
Na przełomie X i XI w. zaczyna na Ostrowie Tum-
skim wyrastać kolejny człon
kładna data włączenia Wrocławia w granice państwa
polskiego nie jest znana. Sądzi się, że pod władzą
wtedy Czesi podjęli nieudaną próbę jego odzyskania.
Mieszko I (zm. 992 r.),
pomimo małżeństwa
Mieszka I Wrocław wraz z całym Śląskiem znalazł
z księżniczką czeską
Dobrawą (zm. 977 r.),
%
osadniczy, jakim stało się
osobne podgrodzie biskupie.
Otaczał je także system wa-
rownych umocnień. Obejmo-
„ wały one obszar od kościoła
św. Krzyża — między dzisiej-
szymi
ulicami
Katedralną
się najpewniej przed rokiem 990, ponieważ wiemy, że
ska znalazły się w kronice merseburskiego biskupa
Thietmara. Odnotowując rezultaty słynnego zjazdu
w Gnieźnie Bolesława Chrobrego i cesarza Otto-
na III w 1000 r. zaznaczył on, że nowo powołanej
Natomiast pierwsze pisane wzmianki o stolicy Ślą-
w swych planach
zjednoczenia ziem polskich
wszedł w konflikt z państwem
czeskim. W wojnie 990 r.
władca Czech Bolesław II
z rodu Przemyślidów utracił,
jak podają źródła czeskie,
„królestwo mu zabrane”.
Historycy sądzą, że był to
Śląsk.
i Kanonią — aż do placu, któ-
ry zajmuje obecnie
oraz kościółek św.
katedra
Idziego.
metropolii gnieźnieńskiej podporządkowano trzech
biskupów: kołobrzeskiego — Reinberna, krakowskie-
go — Poppona i wrocławskiego — Jana. Patronem
diecezji wrocławskiej został św. Jan Chrzciciel. Pod
katedralny. Wymieniając nazwę stolicy Śląska Thiet-
mar raz określa ją mianem „Wrotizla”, drugi raz
— „Wrotizlava”. W nauce polskiej uważa się, że na-
Wybór
miejsca
powstania
- wrocławskiego grodu nie był
jego wezwaniem powstał pierwszy kamienny kościół
przypadkowy. W sposób na-
turalny broniła go Odra, któ-
ra jednocześnie stanowiła dro-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin