Historyczne Bitwy 110 - Batoche 1885, Grzegorz Swoboda.pdf

(3843 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
GRZEGORZ SWOBODA
BATOCHE 1885
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2003
OD AUTORA
Czynniki oficjalne Kanady ... chwalą sią, że nie miały tyle kłopotów z tuziemczą
ludnością co Stany Zjednoczone, i że obejmowanie kraju szło gładko,
bez sprzeciwu
Indian i Metysów,
jak w sielance. Gdzież ta sielanka?!
Wypadki nad Red River i nad Saskatchewan zadają temu kłam. W obronie wolności krwią
spłynęły rzeki kanadyjskie...
Arkady Fiedler, „Kanada pachnąca żywicą"
Cała sprawa dotyczyła jakichś biurokratycznych przepisów co do pomiarów 40 czy 50
tysięcy akrów. Kosztowała Kanadą życie dwustu ludzi, ranienie wielu, wydatek 6
milionów dolarów, a straty czasu i zakłócenia interesów nie dadzą sią
ocenić.
Kiedy to się
skończyło, rząd zaoferował za darmo 1.800.000 akrów ziemi wszystkim, którzy
zechcieliby sią tam osiedlić. Nie często jakiś kraj cierpi tak dotkliwie i tak niepotrzebnie.
George T. Denison, „Soldiering in Canada"
Największym zagrożeniem dla przetrwania Kanadyjczyków nie jest brak narodowej
tożsamości, lecz ignorancja wobec kanadyjskiej historii.
Brian Stock,
„The Vicissitudes of Nationalism"
Kanada została ukształtowana w epoce lodowcowej, a potem wydarzenia znacznie
zwolniły tempa.
Erie Nicol, Dave More
16 listopada 1999 roku w Ottawie pani Adrienne Clarkson, nowa
gubernatorka generalna Kanady, wygłosiła inauguracyjne
przemówienie. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że
na datę tego aktu politycznego wybrała Dzień Louisa Riela.
4
— Dopiero niedawno zaczęliśmy składać hołd Rielowi,
który budował ten kraj, i ludowi Metysów, którzy nauczyli się
żyć razem
w
dwujęzycznym,
multikulturowym
społeczeństwie
— i czerpać inspirację z tej różnorodności. Ten człowiek, Louis
Riel, był założycielem Manitoby — mówiła do grupy Metysów,
zgromadzonych w
stołecznym
Parku Konfederacji
—
i odegrał kluczową, życiową rolę w otwarciu kanadyjskiego
Zachodu. Historia uznała go za pierwszego przywódcę ruchów
reformatorskich Zachodu. Działając na rzecz praw Zachodu i
praw swego ludu, pomógł
położyć fundamenty dla praw
mniejszości — i w rezultacie dla współpracy kultur —
w tym
kraju. Poczyniliśmy wiele kroków od czasu Louisa Riela, aby
zapewnić, by każdy w tym kraju —
Metys, Rdzenny Miesz-
kaniec
(Native),
Anglik, Francuz,
Chińczyk,
Niemiec, Polak
— mogłabym kontynuować — był traktowany sprawiedliwie i
równo. Ale —
i to jest sens czczenia Dnia Louisa Riela i samego
Louisa Riela
—jeszcze nie w pełni osiągnęliśmy ten cel.
Spoczywa na nas wielka odpowiedzialność — pamiętając o
spuściźnie Louisa Riela, musimy nadal budować naród, oparty
na tolerancji, sprawiedliwości, kooperacji, dzieleniu się i
wspaniałomyślności
wobec wszystkich
ludów.
Dotąd można byłoby przyjąć, że pani gubernator „tego kraju"
(z pochodzenia Chinka) wykonuje obowiązkowe ćwiczenia
z
polit-poprawności.
Ale padły mocniejsze słowa — to, że były
cytatem z mowy dziewiętnastowiecznego polityka z Quebecu,
Wilfrida Lauriera, nie zmniejszało ich wagi, wprost przeciwnie.
— To, co jest godne nienawiści, to nie rebelia, lecz
despotyzm,
który powoduje rebelię — mówiła pani Clarkson.
— Nasze więzienia są pełne ludzi, którzy nie mogąc dobić się
sprawiedliwości pokojowymi środkami, zrozpaczeni poszuki-
wali jej przez wojnę. Ludzi, którzy rozpaczliwie pragnąc być
traktowani jak ludzie wolni,
wzięli swój żywot we własne ręce,
aby nie
być
traktowani jak niewolnicy...
Prasa przyjęła wystąpienie nowej pani gubernator chłodno.
5
„Clarkson na swój pierwszy polityczny gest wybrała jedną z
najbardziej kontrowersyjnych spraw tego kraju. Życie Riela
i
jego
śmierć na szubienicy dzielą ten kraj z powodu aspektów
religijnych, rasowych i językowych", pisały gazety. „Obecni
przy uroczystości Metysi przyjęli mowę Clarkson z unie-
sieniem".
Miejscowość Batoche (czyt. Batosz) można znaleźć tylko na
dokładnych
mapach, lecz w historii Kanady zajmuje ona
szczególne miejsce. W 126 lat po starciu Wolfe'a i Montcalma
na Równinie Abrahama, stoczona u tej osady bitwa uczyniła
ostateczny rozłam między francuską a angielską ludnością
Kanady i zadecydowała o obecnym obliczu tego państwa. Zaś
sprawa człowieka, którego pop-artowa
twarz
— „namalowany
sprayem, triumfujący, nasz własny Che Guevara", pisze
lokalna poetka Kim Morrissey
1
— patronowała z trybuny
wystąpieniu pani gubernator, po dziś dzień nie została
zakończona.
Louis Riel! „Dość wymienić jego imię, by odkryły się
animozje religijne i rasowe
2
leżące pod powierzchnią ka-
nadyjskiej polityki
—
pisze wybitny historyk.
—
Kontrowersje
rasowe, które wynikły z jego działań, i polityczne zamieszanie,
które wznieciły jego
proces i egzekucja, jeszcze dzisiaj
utrudniają bezstronną ocenę działań tego dziwnego i raczej
nieszczęsnego człowieka"
3
. Według innego, „kumuluje
on w
sobie napięcie bycia Kanadyjczykiem: Anglicy kontra
Francuzi, tubylcy kontra biali, Wschód kontra Zachód, Kanada
kontra Ameryka"
4
. Trochę to dziwne, że taka postać przez
wiele lat nie była bohaterem masowej wyobraźni, lecz co
najwyżej przedmiotem sporów historyków. Aż nagle
K. Morrissey,
Pas Fou,
w:
Batoche,
Regina 1989.
W kanadyjskiej nomenklaturze historycznej i socjologicznej
określenie
„rasy" i „rasowe" odnosi się do ludności Kanady pochodzenia anglosaskiego i
francuskiego.
3
G. Stanley,
Louis Riel, Patriot or Rebel?,
Ottawa 1967, s. 3.
4
T. Flanagan,
Riel and the Rebellion. 1885 Reconsidered,
wyd. I,
Saskatoon 1983.
2
1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin