Kozłowski R., Rozwój uposażenia klasztoru cysterskiego w Byszewie (Koronowie).pdf

(29056 KB) Pobierz
BYDGOSKIE
PRACE
·sERIA C
TOWARZYSTWO
WYDZIAŁU
NAUKOWE
NR 12
NAUK HUMANISTYCZNYCH
RYSZARD
KOZŁOWSKI
ROZWÓJ
UPOSAŻENIA
KLASZTORU CYSTERSKIEGO
W BYSZEWIE (KORONOWIE)
DO
KOŃCA
XIV W.
WARSZAWA -
POZNAŃ
1972
Redaktor naczelny
BTN
PRiOF. DR JE.RZY
WISNIOWSKI
PROF. DR
KAZIMIERZ JASifiSKI
Recenzent
DOC. DR ZENON GULDON
WYDANO NA ZIJECENIE POLSKIEJ AKADEMII NAUK
Printed in Poland
P~STWOWE
WYDA\VNIC'l'WO N.AiUKOWE-ODDZIAz. W
~ZNtANIU
Wydainie I.
Nakład
500+80
~
Aaik. iwyd. 20. Ark. druk. 16,375. Pa-
pier
diru.k.
sat.
kl.
v,
62
g.
70Xtoo. Oddllmo
do
a1dadallia
17 v um r;
Druk
ukończono
w
11stopradzie
1972
r.
Zram.
051117 K...:1/9119.
Cena
zł
65,-
DRUKARNIA
UNIWERSYTETU
IM. A. M!ICXIEWICZA
-
POZNA.N'
WSTĘP
W liite:riaturxe
historyczinej
poświęconej
1problematyce
cyisterslciej pra-
wie
od
porowy
XIX
:stulecia
toczy
1się
spór
oo
do
l'IOli
i
m.aczeniia,
jaką
odgrywały
kliaszJIJoiry
eysterskie
ina
'.memiach polskich.
N:aiulm
niemiecka
prizypisyiwała
im
duże zasługi,
pr.zede wszystlclmJ.
na polu gospodwc:zym.
Klasztory
cysteriSkd.e, z
reguły
ob:sadzalne
w
tym
czasie pmez
żywioł
Illie-
mieclci,
:mli.ały być ·zakładane
IIliemal
wyłączniie
w
nie ·zagospoda'l'!OVVlalnych
i
niie msi.edlonych olrolicach, gdzie
mndJSi.
popmez
ikareOOWlanie lasów
i
za-
gospodarowywainii.e
l!llieużytkóiw
tworzyld. nowe
jednostki
osadtnic.ze, przy-
czyniając :się
tym samym
do
podnliesienliia
kultmy rolnej
i
ogóllll:ego
roz-
woju goopodairorego
ziem,
na kt6ryoh
się
zjawm. Tendencyjne
i
w wiei1u
przypadkach nienaukowe twierdzenia historyków niemieckich
spotkały
się
ze rzdecydowanym sprz.ecliwem
nauki.i
po1slciej, która ponad
w1szei1.ką
wątpliwość wyklazała, że
ilrulitrurotwórcza
roht
szarych mnliohów
nie
była
nigdy
,aż
talk
wielka, jak
to
dm
przyip:isywam
hiistoriografia niemiecka. Nd:e
ma
:też
;potrzeby
bliższe.go
omaw&anda
poglądów
i
wywodów
poszczegól-
nych
h!i:sibaryfków n!iemliectkiich o roli
i
lZ!Illaczeniu klaiszJtQrów cysterskich,
paniieważ
iSpraiwie tej
poświęcono
wiele miejlSCa
w
naszej
historiografii
1.
Niiemni~j
tr.zeba
podkir0ślić, że
problem
ten
budzi
nadal
·żywe
·zaintereso-
wanlie
hlstoryków.,
o czym
może świiadczyć chociażby artylkuł .~.
Epper-
lieilna
poŚWlięcony
mitowti.
fuindacyjnemu
niemieckich klasztorów
cyster-
skde'h
2 •
Słuszność
stiainowiisika
illlaiuki
połskdej potwiard:mją również
ma8ze
badama,
z których
wymkia.,
że
klaSztor byszewski
powstał
IOlie
1I1a
pustiko-
wdiu,
·wśród
lasów.
i
bagli·en„ iale :na tereinach
gęsto
za1ludln:ionych,
li
że
ipod-
·stawowy
zirąlb maJjątków
klasztomydh nie
był
wcale rezruiltatem ich
pmcy
melioracyjnej.
1
T. M a n t e u f f e I, Papiestwo
i
cystersi ze szczególnym
uwzględnieniem
ich
roli
w
Polsce na
przełomie
XII i XlU w., Warszawa 1955 s. 5 i n.; H.
Chłop
o-
c k a, Powstanie i rozwój wielkiej
własności
ziemskiej opactwa cystersów w
Koł­
baczu w XII - XIV w..
Poznań
1953; s. 1 - 7;
z.
Wielgosz, Wielltia
własność
·cysterska
w
osadnictwie pogranicza
Sląska
i Wielkopolski, Pozn. Tow. Przyj. Nauk,
Wydz. Hist. i Nauk
Społ.,
Prace Kom. Hist. XXI, z. I,
Poznań
1964, s. 44- 46;
S. Tr a w ko ws k i, Gospodarka wielkiej
własności
cysterskiej na Dolnym
Sląsku
w .XIII w., Warsziawa 1959, s. 7 - 15, 22, 44 i n.; W. Kort a, Rozwój wielkiej
własno­
ści
feudalnej na
Sląsku
do
połowy
XIII
Wv
Wrocław
1964, s. 13- 15.
11
S. E p p er l ei n, „Mit fundacyjny" niemieckich klasztorów cysterskich a re-
lacja mnicha
lubiąskiego
z XIV w., PH, LVIII, z. 4, 1967, s. 587 - 603.
1
3
kl.asztoców cyste11skdich
:iistlnd.~jąicych
na zie-
miMh polskich sboounkowo najlepiej
zostały
opracowaine
kłaisztory śląs­
kie, wdellropoil;silde
i
maropo\Lskie, którym
pOŚWlięcono
1szereg monografii
i
rioziprew,
2MÓW111JO
w
nauce
ipoliskiiej, jak
i
1niemdecllciej. Gdy
chodzi
o
llcla-
szto.ry mla!Ziowieoklie, JrujaiwSkie
i
1POmoriSkii.
e,
to dila
szeregu
opactiw cyiSteir-
skich
rnd:e
mamy
prawde
mdinyich
opraciowań. Istniejące
opraoowain.ti.a
.są
z
reguły prz·estairzałe,
jedynym
wyjątkiem
jest klasztor
szipetia,liskd,
które-
mu
ipoświęoono aż
diwie obszeme mcmogmfile, rprzy czym
szczególiną uwagę
Z'W!róoono
ina
jego
rolę
w
~i
p!r'uskiej bhmupa
Chry;stimm
3•
K'lais2J1lor
byszewlSkli,
chociaż był
jednym
z 1D.ajbogatszych
klaszrtorów
cyisterSkich
rw
Polsce, nie ma dotyich'C!ZlalS
opl'looowal!liia
mo1n1ograiliamego.
W1ciąż
jeszcze oze'kia na opraoowialrllie rozwój
1wposaże1Illia
biskupstwa
rwło­
cłaiwskiiego,
które
niewątipld.wie było największym właścicielem
·memski.Irn
na Kujawach
i
j€dinym z
najwdększych
w
Po1soe. Nie
została
opracowana
rówtnlież wmsność
iimlych instytucj.i
kioście1nych, :zwłaszcza łda1s.ztor6w
4 •
Stąd też podjęcie
szerok10 izakiro:jonych
!badań
IIlad
własnością .lroście1ną
na
Kiuj1aW'aiCh wydaje
się
lroniecme
i
cei1owe.
Kla!S2J1loriOIWi byszewslcieimu s, :który
po\\nstał
w
.połowie
XIII
w.,
po-
święoonio
12Jailedwie
~hlra
prac
i
iai:rity'kiułów,,
które
w
mruiejiszym ·liub
więk­
szym stopniu
dotyiazą
dziejów tego opootwa. Na
uwagę msługują
przede
wszystkim prace
dotyczące
powstania i rozwoju Koronowa.
Wymienić
tu
należy aa'ityk!uł
W. Posadzego, w
którym
aiutor
omówił
1rt021Wój 'Przesttzen-
ny
miasta - od
izało~eniia
m
praiwie magdeburskim
aż
do czasów 1n1aj-
nowszyoh. W.
Posad!zy
.na margiinesie
1sw~j
pracy
zajął się 1Jakże
rozwiojem
wposaż·eniiJa
,ziiemskiego klasz1Joru.
byszeiwslmego
6 •
ProbleimaJtyoe tej
kiJJka
UJWag
poświęc:ił
G.
Pobłodki
i
Z. Gu1dl()lll.
7,
naitomliast archite
1
1Wurze klasz-
1
1
Spośród ki:l~udizii.esięciu
J.
N o w ac ki, Opactwo
św.
Gotarda w Szpetalu pod
Włocławkiem
zakonu
cysterskiego (ok. 1228 - 1285 - 1358). Przyczynek do misji pruskiej ChrystiJana, Po-
znań
1934; S. M. S z ach er ska, Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska,
Warszawa 1960.
8
4
Istnieje jedynie niewielkie opracowanie
odnoszące się
do
uposażenia
ziem-
skiego klasztoru norbertanek w Strzelnie. Zob. R. K o z
ł
o w s k i, , Rozwój uposa-
żenia
ziemskiego klasztoru norbertanek w Strzelnie do
końca
XV w„ Prace Kom.
Hist. BTN, IV, 1967, s. 69 - 106.
W pracy konsekwentnie
używamy określenia
klasztor byszewski, nawet wów-
czas, gdy po przeniesieniu jego siedziby do wsi Smeysche i po lokacji na jej
te-
renie miasta Koronowa zaczyrua
być
nazywany w
źródłach
klasztorem koronow-
skim.
8
W. Posad z y, Koronowo. Studia z historii budowy miast polskich, Prace
Inst. Urb.
i
Arch., VI, z. 2/17, 1957, s. 15 - 33.
5
G.
Pobłocki,
Koronowo, jego nazwy i
początek,
Zapiski TNT, II, nr 9,
1913, Z. Gu 1 do n, W sprawie
początków
miasta Koronowa, Prace Kom. Hist. BTN,
III, 1966 (nadbitka).
7
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin