„Na rozdrożu. Młodzież żydowska w PRL 1956-1968” _ dzieje.pl - Historia Polski(1).pdf

(3988 KB) Pobierz
7691-7591 ataL
12.05.2014
aktualizacja 17.05.2017
Poleć
0
Tweetnij
„Na rozdrożu. Młodzież żydowska w PRL 1956-
1968”
autor: Piotr Pęzi ski
Młodzi Żydzi mieli „sezonową wiadomo
żydowską”. Kwes ia
pochodzenia i narodowo ci nie była dla niej ważna, jakkolwiek zachowała
ona poczucie odrębno ci – pisze Piotr Pęzi ski w książce „Na rozdrożu.
Młodzież żydowska w PRL 1956-1968.”
W roku 1957 zaczął ukazywa się „Nasz Głos” - polski dodatek do „Fołks
Sztyme”, przeznaczony gł wnie dla młodzieży żydowskiej wychowanej w
powojennej Polsce i nie znającej już języka jidysz. Jego redaktorem naczelnym
został 24 letni Szmul Tenenbla t. „Nasz Głos” miał relacjonowa i
odzwierciedla życie młodzieży żydowskiej  w Polsce. Znacznie większą, niż w
„Fołks Sztyme”, czę
objęto ci pisma zajmowały teksty po więcone historii i
i dumę
kulturze. „Starano się w nich dyskretnie podtrzymywa tożsamo
narodową u żydowskiej młodzieży” - pisze Piotr Pęzi ski.
Publikowano cykle tematyczne, m.in. „ABC literatury żydowskiej”, „Sylwetki
żyd w warszawskich” „Żydzi w walce o wolno
Żyd w na polskich ziemiach”.
„Na rozdrożu. Młodzież żydowska w PRL 1956-1968”
Polski”, „Tysiącletnie dzieje
„Sensem naszego istnienia było wiąza ze sobą wszelkie rodowiska, gdzie
jeszcze tliła się jaka iskierka życia żydowskiego. A przede wszystkim wiąza ze
sobą młodzież żydowską z r żnych miejsc zamieszkania” - wspominał Marek
Web, dziennikarz „Naszego Głosu”.
Tożsamo
żydowską wspierano bez odwoływania się do religii. Było to zrozumiałe – wydawca pisma, Towarzystwo Społeczno-
Kulturalne Żyd w stanowiło, jak pisze autor, „pas transmisyjny” PZPR do społeczno ci żydowskiej, sami za działacze TKSŻ
mieli KPP-owską przeszło .
„Pismo pomijało milczeniem żydowskie więta i tradycje, nie pisali my tez o działalno ci gmin religijnych”- wspomniał J zef
Sobelman, dziennikarz „Naszego Głosu”. Jednak, jak pisze autor,  zauważano Chanukę, najbardziej wieckie ze wiąt żydowskich.
Sobelman wspominał także o drażliwej sprawie, jaką była asymilacja Żyd w. „Wypowiadanie się +za+ oznaczało zgodę na
zaniechanie tradycji żydowskich i wyobcowanie z kultury. Sprzeciwienie się asymilacji  byłoby r wnoznaczne z
przeciwstawieniem się komunistycznej polityce internacjonalizmu”.
W 1958 roku zostało wznowione organizowanie kolonii dla dzieci i młodzieży żydowskiej. Położono nacisk na nadanie im
charakteru-ideowo wychowawczego. Jednak, jak stwierdza Piotr Pęzi ski, większe szanse na integrację i przywiązanie 
młodzieży do rodowiska TKSŻ miało harcerstwo.
W 1959 roku Naczelnik ZHP oddelegował Jacka Kuronia do organizowania harcerstwa w r d młodzieży żydowskiej. Nie było to
– zauważa autor - dziełem przypadku. „Harcerstwo walterowskie (od patrona, generała Karola wierczewskiego – Waltera) z
jego koncepcją wychowania obywatelskiego odwołującego się do ideał w komunistycznych, oparte na modelu wychowania
zespołowego (opisanym w +Poemacie pedagogicznym+ Antona Makarenki), było zdecydowanie bliższe młodzieży żydowskiej,
niż koncepcje +prawicowego skrzydła+ ( reaktywowanego po 1956 roku Związku Harcerstwa Polskiego), kładące nacisk  na
przedwojenny model skau ingu z silnymi akcentami narodowymi i katolickimi.” Jeden z walterowc w wspominał, że Kuro
przekonywał ich o konieczno ci wyzbycia się kompleksu bycia Żydem a zarazem uczył żydowskiej dumy.
Autor zauważa, że ani Kuro ani walterowcy nie pojawiali się na łamach „Naszego Głosu”. „By może, zanim uznano, że są
bohaterami godnymi wzmianki, nastąpiło rozwiązanie Hufca Walterowskiego i pisanie o tych, kt rym par ia +podziękowała za
wsp łpracę+  już nie wchodziło w rachubę? Niewykluczone, że od początku zasadą wsp łpracy walterowc w ze rodowiskiem
TKSŻ było pozostawanie w cieniu, niewysuwanie się  na pierwszy plan.”
Uczestnicy kolonii i oboz w harcerskich piewali piosenki w języku jidysz, porządkowali cmentarze żydowskie,  brali udział w
wieczorkach literackich po więconych wykładom o wybitnych tw rcach literatury jidysz i o historii Żyd w w Polsce i na wiecie.
Jak pisze autor „nie unikano temat w trudnych, jak  antysemityzm Polak w a nawet bardzo trudnych – jak eksterminacja
ludno ci żydowskiej z rąk tychże”.
Ewa Yerushalmi wspominała, że uczestnicy kolonii byli „Nowymi Żydami”, bez religii, znajomo ci Biblii i języka przodk w. „I cho
większo
z nas była zintegrowana z polskim społecze stwem, a w kulturze – wszyscy, to jednak kochali my w sobie to
szczątkowe, przez pochodzenie, antysemityzm, Holocaust i dom rodzinny, żydostwo”.
Ważną rolę w życiu społeczno ci żydowskiej odgrywały kluby przy oddziałach TKSŻ. Nie były one, jak pisze autor, tylko
miejscem działalno ci kulturalno- o wiatowej, lecz także azylem, przestrzenią integracji rodowiska żydowskiego wobec
„gęstniejącej atmosfery wrogo ci polskiego otoczenia.”
Specy iką działalno ci kulturalnej TKSŻ było to, że obejmowała swoją działalno cią przede wszystkim Żyd w z niższym
wykształceniem. Inteligencja żydowska w niewielkim stopniu włączała się w życie kulturalne TKSŻ, bo  „z konieczno ci lub z
wyboru wtapiała się w polskie otoczenie”. W klubach m.in. uczono jidysz i historii Żyd w.
Do klub w zaczęli zagląda Polacy. Niekt rzy grali w zespołach muzycznych. W żydowskim klubie w Gda sku debiutował
Seweryn Krajewski, przyszły lider Czerwonych Gitar. Żydowskie piosenki piewała Sława Przybylska. W ł dzkim Klubie działał
Marian Lichtman, przyszły perkusista Trubadur w. W 1966 r. powstał w Łodzi zesp ł liwki kt ry wykonywał rockowe piosenki
do tekst w Mickiewicza, Żeromskiego i Szekspira.
Warszawski studencki klub Babel został okre lony przez propagandę PRL po marcu 1968 jako miejsce zepsucia i
syjonistycznego spisku. Tymczasem, jak pisze autor, działacze TKSŻ byli niezadowoleni z niedostatecznego zaangażowania się
młodzieży z klubu Babel w rozwijanie i umacnianie „żydowsko ci.”
Na początku lat 60. istniało siedem pa stwowych szk ł żydowskich: we Wrocławiu, Łodzi, Wałbrzychu, Szczecinie, Legnicy,
Dzierżoniowie i Katowicach. Obserwowano napływ do nich, po tym, jak w roku szkolnym  1956/1957 wprowadzono naukę religii
do szk ł polskich (istniała do 1961 r).
Język jidysz jako wykładowy zniknął w szkołach żydowskich w roku szkolnym 1954/1955. Nie była to decyzja władz, ale
życzenie rodzic w. Jidysz był odtąd nauczany jako odrębny przedmiot, w większym wymiarze godzin, niż języki obce. Brakowało
jednak nauczycieli jidysz. Nie było też podręcznika do nauki historii Żyd w. W jakie mierze zastępowały go artykuły w „Naszym
Głosie”. W 1966 r. Ministerstwo O wiaty zlikwidowało  przedmiot „historia Żyd w”, mimo pr b jego obrony przez TKSŻ.
Chociaż duża fala emigracji Żyd w z Polski sko czyła się w 1957 r., to jednak tzw. „pełzająca emigracja” przyczyniła się w
następnych latach do poważnego zmniejszenia się liczby uczni w w żydowskich szkołach.
W grudniu 1967 r. kierownictwo TKSŻ dowiedziało się na spotkaniu w ministerstwie spraw wewnętrznych, że nie będzie mogło
dalej prowadzi działalno ci w r d dzieci i młodzieży do lat 18, co oznaczało likwidację Klub w Dziecięco Młodzieżowych przy
oddziałach TKSŻ. Jeden z jego działaczy, Samuel Brafman, zauważył, że bez pracy w r d dzieci i młodzieży, będącej siłą witalną
Towarzystwa, nie może by mowy o kontynuacji  jego działalno ci.
Zdaniem Piotra Pęzi skiego w r d młodzieży żydowskiej dominowała „sezonowa wiadomo
żydowskie i skąd najwięcej dzieci je dziło na kolonie, nie było ani jednej żydowskiej szkoły.
żydowska”, płytka i nie
potrzebująca specjalnego samopogłębiania. Autor zwraca uwagę na to, że  w Warszawie, gdzie było największe skupisko
„Symptomatyczne jest, że mimo usilnych stara dorosłych nie zauważa się w postawach młodych ludzi ze rodowisk
związanych z koloniami i klubami, aby pochodzenie i narodowo
poczucie odrębno ci. I tak jak żydowsko
pełną, pozbawioną dylemat w polsko cią”
Książkę wydał Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma. W r d patron w medialnych jest portal dzieje.pl
(PAP)
tst
były dla nich ważne (…) A jednak dzieci i młodzież miały
nie była
nie była wolna od kompleks w i obciąże żydowsko cią, tak i ich polsko
Podziel się
Tweetnij
Udostępnij
(h tps://plus.google.com/share?
PRL (/TAG/PRL)
(h tps://www.facebook.com/sharer/sharer.php? ter.com/intent/tweet?
(h tps://twi
MNIEJSZO
ŻYDOWSKA (/TAG/MNIEJSZOSC-ZYDOWSKA)
u=h tps%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Fksiazki%2Fna-
url=h tps%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Fnode%2F543&text=%E2%80%9ENa+rozdro%C5%BCu.+M%C5%82odzie%C
url=h tps%3A%2F%2Fdzieje.pl%2Fksiazki%2Fna-
MŁODZIEŻ ŻYDOWSKA W PRL (/TAG/MLODZIEZ-ZYDOWSKA-W-PRL)
TOWARZYSTWO SPOŁECZNO-KULTURALNE ŻYD W W POLSCE (/TAG/TOWARZYSTWO-SPOLECZNO-KULTURALNE-ZYDOW-W-POLSCE)
POLSCY ŻYDZI (/TAG/POLSCY-ZYDZI)
rozdrozu-mlodziez-
zydowska-w-prl-
1968%E2%80%9D)
rozdrozu-mlodziez-
zydowska-w-prl-
ŻYDZI W PRL (/TAG/ZYDZI-W-PRL)
1956-1968)
1956-1968)
TOWARZYSTWO SPOŁECZNO-KULTURALNE ŻYD W W POLSCE (/TAG/TOWARZYSTWO-SPOLECZNO-KULTURALNE-ZYDOW-W-POLSCE)
JACEK KURO (/TAG/JACEK-KURON)
ŻYDOWSKI INSTYTUT HISTORYCZNY (/TAG/ZYDOWSKI-INSTYTUT-HISTORYCZNY)
0 Komentarzy
Poleć
Dzieje.pl
f
Udostępnij
1
Zaloguj
t
Tweet
Sortuj według najnowszych
Rozpocznij dyskusję...
ZALOGUJ SIĘ ZA POMOCĄ
ALBO ZAREJESTRUJ W DISQUS
?
Nazwa
Skomentuj jako pierwszy.
TAKŻE NA
DZIEJE.PL
Times of Israel: USA stają po stronie Polski w sprawie komentarza
Israela Katza
1 komentarz
•
14 dni temu
M. Morawiecki: Jan Olszewski był wierny tradycyjnej powinności
polskiego polityka
1 komentarz
•
18 dni temu
TOR
— Zorientowali sie ,że przegięli i przepraszają?
TOR
— "Jan Olszewski jako szef rządu był wierny tradycyjnej powinności
polskiego polityka; choć odszedł, jego słowa i czyny są …
Dr T. Łabuszewski: polski „ Archipelag Gułag” to kilka tysięcy katowni,
w których …
1 komentarz
•
4 dni temu
Wystawa „Hegemonia ZASTAL-u...” w Muzeum Ziemi Lubuskiej
1 komentarz
•
miesiąc temu
TOR
— No i co teraz budują w ZASTAL-u? Komu zawdzięczamy rozwalenie
Anna Straszyńska
— Tak się składa, że ochronę prawną kamienicy przy ul.
przemysłu w latach 90-tych?Gdzie jest ten kadrowy …
Strzeleckiej 8 w Warszawie, oraz fakt uratowania …
✉
Subskrybuj
d
Dodaj Disqus do swojej strony Dodaj DisqusDodaj
�½��
Polityka prywatności Disquspolityką prywatnościPrywatność
(h tps://www.webankieta.pl/ankieta/401685/pro il-czytelnika-portalu-dziejepl.html)
 
Najnowsze informacje
Wystawa fotogra ii Wojtka Kukuczki „ ląsk - obrazy nieuchwycone”
(/wystawy/wystawa-fotogra ii-wojtka-kukuczki-slask-obrazy-nieuchwycone)
Stefan Szczepłek laureatem Nagrody Specjalnej im. Dariusza Fikusa
(/kultura-i-sztuka/stefan-szczeplek-laureatem-nagrody-specjalnej-im-dariusza- ikusa)
Straty wojenne Polski wg. raportu Biura Odszkodowa Wojennych to ok. 886 mld dolar w
(/aktualnosci/straty-wojenne-polski-wg-raportu-biura-odszkodowan-wojennych-ok-886-mld-dolarow)
IPN przedstawił działania na rzecz edukacji o dawnych Kresach Wschodnich
(/dziedzictwo-kulturowe/ipn-przedstawil-dzialania-na-rzecz-edukacji-o-dawnych-kresach-wschodnich)
A. Zalewska: dokonali my wielu zmian, przygotowując się do wprowadzenia edukacji włączającej
(/edukacja/zalewska-dokonalismy-wielu-zmian-przygotowujac-sie-do-wprowadzenia-edukacji-wlaczajacej)
Podobne artykuły
Maria Ciesielska, Maja Kleczewska i Tadeusz Rolke otrzymali nagrody im. Hirszowicz w
(/aktualnosci/m-ciesielska-m-kleczewska-i-t-rolke-otrzymali-nagrody-im-hirszowiczow)
Wystawa ŻIH „Czego nie mogli my wykrzycze
wiatu”
(/dzieje-sie/czego-nie-moglismy-wykrzyczec-swiatu)
Prezydent: naszym obowiązkiem jest głoszenie prawdy o Zagładzie Żyd w
(/aktualnosci/prezydent-naszym-obowiazkiem-jest-gloszenie-prawdy-o-zagladzie-zydow)
Prof. A. Dudek: rzeczywistym celem założycieli ROPCiO była walka o niepodległo  
(/wideo/prof-dudek-rzeczywistym-celem-zalozycieli-ropcio-byla-walka-o-niepodleglosc)
CBOS: Polacy o przyczynach upadku komunizmu
(/aktualnosci/cbos-polacy-o-przyczynach-upadku-komunizmu)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin