Stanisław Salmonowicz - Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa.pdf

(297220 KB) Pobierz
Stanisław
Salmonowicz
Prusy
Dzieje
państwa
i
społeczeństwa
Stanisław
Salmonowicz
Prusy
Dzieje
państwa
i
społeczeństwa
Wydawnictwo
Poznańskie
•
Poznań
1987
Obwolutę
i
okładkę
projektował
jan
Ś
liwiński
Mapy
opracowali
JULIAN
JANCZAK
i
BEATA
KONOPSKA
Skorowidz
przygotowała
MARIA
SALMONOWICZOWA
©
Copyright
by
Wydawnictwo
Poznańskie,
Poznań
1987
ISBN
83-210-0714-7
Wstęp
Państwo
pruskie
nie
istnieje;
skomplikowany
ten
twór
histo­
ryczny
należy
całkowicie
do
przeszłości.
Dlaczego
się
nim
zajmu­
jemy
i
dlaczego
studiowanie
historii
pruskiej
wcale
nie
należy
do
zajęć
prostych
—
oto
pytania,
na
które
należy
odpowiedzieć
na
wstępie
naszych
rozważań.
Twór
państwowy,
który
wszedł
do
historii
pod
umowną
nazwą
Prus
—
nazwa,
jaką
nosiło
terytorium,
na
którym
powstała
potęga
zakonu
krzyżackiego
w
XIII—XIV
w.
—
był
w
istocie
połączeniem,
początkowo
bardzo
luźnym,
dwóch
państwowości:
Brandenbur­
gii
—
kraju
niemieckiego,
którego
władcy
od
XIV
w.
uzyskali
god­
ność
elektorów
Cesarstwa
Rzymskiego
Narodu
Niemieckiego,
oraz
sekularyzowanej
dawnej
posiadłości
zakonu
krzyżackiego
—
od
1525
r.
Prus
Książęcych,
pozostających
w
stosunku
lennym
wobec
Korony
Polskiej.
To
połączenie,
początkowo
czysto
dynastyczne,
datujące
się
od
roku
1618,
otworzyło
okres
powstawania
zjedno­
czonego
państwa
prusko-brandenburskiego,
które
głównie
na
nie-’
korzyść
polskich
interesów
państwowych
stało
się
potęgą
europej­
ską
w
połowie
XVIII
w.
i
odegrało
zasadniczą
rolę
we
wszystkich
trzech
rozbiorach
Polski
w
latach
1772,
1793
i
1795.
I
tu
mamy
odpowiedź
na
pierwsze
pytanie:
historia
Polski,
zwła­
szcza
od
XVIII
w.,
nierozerwalnie
związana
jest
z
dziejami
państwa
pruskiego
i
jego
ekspansji,
a
rdzenne
ziemie
polskie
od
końca
XVIII
w.
znalazły
się
w
znacznej
mierze
pod
władzą
pruską.
Stąd
znajomość
dziejów
pruskich,
ich
studiowanie
przez
polskich
histo­
ryków
jest
nieodzownym
elementem
studiów
nad
dziejami
ojczy­
stymi.
Antagonizm
dziejowy
polsko-niemiecki,
jeżeli
pominąć
wy­
darzenia
wczesnego
średniowiecza,
był
nade
wszystko
antagoniz­
mem
polsko-pruskim,
a
przekształcił
się
definitywnie
w
antagonizm
polsko-niemiecki
wówczas,
kiedy
to
Prusy
sięgnęły
po
rolę
hege­
7
mona
w
zjednoczonej
od
1871
r.
Rzeszy
Niemieckiej,
przekazując
jej,
by
tak
się
wyrazić,
swój
antypolski
dorobek.
Wystarczy
jeden
rzut
oka
na
mapę
rozwoju
terytorialnego
Prus,
by
zrozumieć,
dla­
czego
dzieje
pruskie
są
nierozerwalnie
związane
z
polskimi.
Jeżeli
zaś
kanclerz
Bicmarck,
pierwszy
mąż
stanu
zjednoczonych
Nie­
miec,
a
zarazem
klasyczny
reprezentant
pruskiej
racji
stanu,
lubił
mówić,
iż
linią
życia
dla
Prus
jest
linia
z
Berlina
do
Królewca,
to
należy
pamiętać,
iż
linia
ta
przecinała
podstawową
linię
życia
pań­
stwa
polskiego—
od
Krakowa
i
Warszawy
do
Torunia
i
Gdańska.
Powiedzmy
więc
krótko,
iż
bez
poznania
dziejów
pruskich
trudno
niówić
o
zrozumieniu
dziejów
polskich
i
niemieckich,
a
dzieje
prus­
kie
należą
'dó
najważniejszych
z
polskiego
punktu-widzenia
frag­
mentów
historii
europejskiej.
Zainteresowanie
historią
Prus
w
Polsce
w
ostatnich
latach
miało
także
i
ińne
jeszcze
przyczyny,
a
mianowicie
wywołane
było
tżw.
pruską
falą,
tj:
swego
rodzaju
modą
na
Prusy,
jaką
przeżywano
zwłaszcza
w
Republice.
Federalnej
Niemiec
głównie
w
latach
1978—1982,
a
której
kulminacyjnym
punktem
było
zorganizowanie
w
Berlinie
Zachodnim
w
1981
r.
wielkiej
wystawy
pt.
„Prusy.
Pró­
ba
bilansu”.
Przyczyny
i
tło
owego
renesansu
zainteresowań
nau­
kowych
i
nienaukowych
Prusami
są
wielce
dyskusyjne
i
niejedno­
znacznie
oceniane
Jedno
wszakże
nie
ulega
wątpliwości,
iż
gene­
ralnie
rzecz
biorąc
poważne
znaczenie,
zwłaszcza
w
oczach
opinii
publicznej,
zyskał
sobie
nurt
mniej
lub
bardziej
otwartej
apologii
pruskiego
dziedzictwa.
Nawet
bardzo
poważne
publikacje
naukowe
sygnalizowały
wyraźnie
odejście
od
nurtu
krytycznych
wypowiedzi
o
Prusach,
który
w
pewnej
mierze
dominował
w
pierwszych
latach
po
II
wojnie
światowej.
Z
drugiej
strony
liczne
publikacje
i
nowe
poglądy,
z
jakimi
wystąpiono,
stanowią
podnietę
do
rozważania
—
także
piórem
historyka
polskiego
—
kwestii
dziejów
pruskich
właś-
1
Por.
m.in.:
S.
Salmonowicz,
Das
Preussenproblem,
„Polnische
Weststudien”
1:
1982,
2,
s.
193—206;
tegoż,
Hohenzollernowie
i
państwo
pruskie
w
XVIII
w.
(Uwagi
na
marginesie
najnowszych
publikacji),
„Za­
piski
Historyczne”,
46:
1981,
4,
s.
99—107;
K.
Zernack,
Die
Geschichte
Preussens
und
das
Problem
der
deutsch-polnischen
Beziehungen.
Zugleich
ein
erster
Rückblick
auf
die
Preussen-Welle,
„Jahrbuch
f.
Geschichte
Ost­
europas”,
31:
1983,
1,
s.
28—49;
B.
Dopierała,
Wokół
krytycznego
nurtu
„fali
pruskiej”
w
Niemczech
Zachodnich,
„Dzieje
Najnowsze”,
16:
1984,
1,
s.
149—167.
Podsumowanie
zawiera
mój
artykuł:
Pokłosie
„pruskiej
fali”
(w
druku
w
„Studiach
Niemcoznawczych”,
t.
2,
Olsztyn).
8

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin