Fijak S., Piotr Wysz, biskup krakowski (1933).pdf

(35247 KB) Pobierz
PRACE
KRAKOWSKIEGO
ODDZIAŁU
POLSKIEGO
TOWARZYSTWA
HISTORYCZNEGO
NR
9.
DR
STANISŁAW
KIJAK
PIOTR
WYSZ
BISKUP
KRAKOWSKI
KRAKÓW
1933
SKŁAD
GŁÓWNY
W
KSIĘGARNI
GEBETHNERA
I
WOLFFA
WARSZAWA
—
KRAKÓW
—
LUBLIN
—
ŁÓDŹ
—
POZNAŃ
—
WILNO
—
ZAKOPANE
PRACE
KRAKOWSKIEGO
ODDZIAŁU
POLSKIEGO
TOWARZYSTWA
HISTORYCZNEGO
NR
9.
DR
STANISŁAW
KIJAK
PIOTR
WYSZ
BISKUP
KRAKOWSKI
KRAKÓW
1933
SKŁAD
GŁÓWNY
W
KSIĘGARNI
O
EBETHN
ERA
I
WOLFFA
WARSZAWA
—
KRAKÓW
—
LUBLIN
—
ŁÓDŹ
—
POZNAŃ
—
WILNO
—
ZAKOPANE
DRUKARNIA
UNIWERSYTETU
JAGIELLOŃSKIEGO
POD
ZARZĄDEM
JÓZEFĄ
FILIPOWSKIEGO
I.
Młodość
i
działalność
Piotra
Wysza
do
czasu
objęcia
biskupstwa
krakowskiego*
.
1
Wśród
niezamożnej
i
tak
ruchliwej
braci
wielkopolskiej,
w
Radolinie
wsi
powiatu
konińskiego,
przyszedł
na
świat,
około
połowy
XIV
w.
Piotr
zwany
często
Wysz
(Wisz,
Wysch,
Wyss)2*
.
Był
synem
Jana
Maczudy,
którego
Długosz
zwie
komesem
oraz
jego
żony
Małgorzaty
czy,
jak
w
innem
miejscu
zaznacza
Dłu­
gosz,
Anny8.
Wywodził
się
z
rodu
Leszczyców,
który
pieczętował
się
herbem
Bróg
inaczej
Laski
4*
Ród
ten
nie
zaznaczył
się
w
hi-
.
1
Praca
wykonaną
została
w
Seminarjum
historji
średniowiecznej
U.
J.
prof.
J.
Dąbrowskiego,
któremu
za
pomoc
i
przychylność
okazaną
mi
w
ciągu
pracy
składam
serdeczne
podziękowanie.
ź
Piotr
występuje
w
źródłach
bardzo
często
z
określeniem
Wysz,
Wisz,
Wysch,
Vysch,
Wyss.
{Mon.
Pol.
h.
T.
II,
str.
889.
T.
III,
str.
242,
371—2,
387,
398,
9.
VI,
str.
660.
Długosz.
Op.
omn.
T.
I,
str.
420,
507.—
określenie
to
było
rodzimem
polskiem
(Ks.
St.
Ko
ziero
wski.
Leszczyce
i
ich
plemiennik,
str.
50),
jednoczłonowem
na
którego
powstanie
złożyły
się
cechy
protoplasty
rodu,
najbardziej
rzucające
się
w
oczy.
Z
biegiem
czasu
nastąpiło
osłabienie
znaczenio-we
tego
wyrazu,
tak,
że
stał
się
imie­
niem.
Sam
zaś
wyraz
Wysz
pochodzi
od
przymiotnika
wysoki.
W.
T
a-
szycki.
Najdawniejsze
polskie
imiona
osobowe
str.
30,
59.
Do
określenia
wieku
Piotra
niema
ścisłych
danych.
Opierając
się
na
tern,
że
Długosz
Op.
omn.
T.
I,
str.
506
nazywa
Piotra
starcem
w
1412
r.,
przyjąć
należy,
że
mógł
mieć
wówczas
65—70
lat,
wobec
tego
możnaby
jako
datę
jego
urodzin
przyjąć
lata
tuż
około
1350
r.
8
Długosz.
Op.
omn.
T.
I,
str.
420,
507
podaje
tylko
imię
Ma-
czuda.
Imię
Jan
podaje
metryka
uniwersytetu
padewskiego.
Gloria
Monumenti
della
Universita
di
Padova,
I,
str.
73.
»Petrus
Jasconis
(nie
Jaseonis)
de
Polonia
de
Radalnia
iuris
utriusque
doctor
episcopus
Carca-
meonsis«,
oraz
zapiski:
ibidem
t.
II,
str.
140
i
190.
4
Herb
ten
miał
w
czerwonem
polu
żółty
bróg.
—
Karwowski.
Ge-
schichte
des
Hauses
Leszczyc
von
Radolin
Radoliński
str. 2—3.
—
Dłu­
gosz.
Op.
omn.
T.
I,
str.
420, 507.
—
Mon.
Pol.
h.
T.
III,
str.
371.
1
Prace
Pol.
Tow.
Hist.
Nr.
9.
2
storji,
do
czasów
Piotra,
osobistościami
o
szerszej
sławie,
mimo,
że
przedstawiciele
Leszczyców
zajmowali
od
czasu
do
czasu
znaczniejsze
stanowiska
*.
Dziedzice
wsi
Radolina,
należącej
za
czasów
Piotra
do
jego
ojca,
płacili
na
początku
XIII
w.
dziesię­
ciny
Cystersom
lądzkim1
*
Jeden
z
nich
Świętopełk
z
Radolina,
2
.
cześnik
kaliski,
należał
do
konfraterni
tego
klasztoru
8.
Trudno
określić,
jakim
był
stan
majątkowy
rodziców
Pio­
tra.
Zapewne,
że
oprócz
Radolina
mogli
posiadać
więcej
wsi,
do
których
należała
i
wieś
Lubstowo
4,
położona
w
tym
samym
po­
wiecie.
Rodzeństwo
Piotra
nie
było
liczne.
Komes
Maczuda
po­
siadał
oprócz
Piotra
dwu
synów
Mateusza
i
Zygmunta.
Z
tych
pierwszy
był
w
latach
1400—1404
wojewodą
inowrocławskim
5
i
brał
z
Piotrem
czynny
udział
w
życiu
publicznem,
o
drugim
natomiast
brak
bliższych
danych;
wiadomem
jest
w
każdym
razie
tyle,
że
w
1393
r.
otrzymał
od
biskupa
kujawskiego
Henryka
ks.
lignickiego,
jako
prebendę
wieś
Orle.
Uzyskał
ją
dzięki
wpływom
Piotra,
naówczas
biskupa
krakowskiego,
wielkiego
przyjaciela
biskupa
Henryka6.
Zygmunt
nie
posiadał
wówczas
święceń
kapłańskich.
Potomstwo
zatem,
jakie
pozostało,
pochodzić
mogło
tak
od
Mateusza
jak
i
od
Zygmunta.
Piotr
Wysz
posiadał
dwie
bratanice,
z
których
jedna,
Barbara,
była
za
słynnym
Zawiszą
z
G-arbowa
herbu
Sulima7,
druga
również
1
Paprocki.
Herby
rycerstwa
poi.
,
str.
285—7,
2
Cod.
d.
Maior.
Pol.
T.
I,
nr
80.
’
J/ow.
Pol.
h.
T.
V,
str.
477.
4
Fijałek.
Polonia
apud
Italos
scholastica,
str.
34.
»Sigismundo
Ma-
czudae
de
Lubstow«.
Por.
też
uwagi
poniższe
o
Piotrze
na
uniwersytecie
padewskim.
O
Zygmuncie
nie
wie
nic
Karwowski
w
wyżej
wymienionem
dziele.
5
Rzyszczewski
i
Kuczkowski.
Cod.
d.
Pol.
T.
I,
str.
272
nr
151.
T.
II
(1)
str.
366,
nr
345.
Cod.
d.
civ. Crac.,
T.
I,
nr
102.
N
i
e-
siecki,
Herbarz
Polski.
T.
VIII,
str.
15.
Długosz,
Historia.
T.
III-
str.
541.
6
Fijałek.
Polonia,
str.
34.
Wieś
ta
przeszła
później
niewiadomem
prawem
na
syna
Mateusza,
Piotra
z
Lubstowa;
biskupi
włocławscy
prowa­
dzili
z
nim
później
o
nią
spory.
Rzyszczewski
i
Kuczkowski,
Codi
d.
Pol.
T.
II,
str.
418,
nr
376.
Ulanowski.
Pok.
kuj.
i
maz.
nr
91.
’
Długosz.
Hist.
T.
IV,
str.
356.
Niesiecki.
T.
VIII,
str.
17.
Paprocki,
Herby,
str.
131
mylnie
twierdzi,
że
była
córką
Piotra
z
Roż­
nowa.
Wiadomem
jest,
że
tylko
kupiła
majątek
u
syna
Piotra,
Rafała
z
Roż-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin