Pomerania Maj 2020.pdf

(4578 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
Nr 5 (542) maj 2020
ROK 100-LECIA POWROTU POMORZA
W GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ
ORAZ ZAŚLUBIN POLSKI Z BAŁTYKIEM
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
www.miesiecznikpomerania.pl
SN 0238-9045 NR INDEKSU 371939 PL
9 770238 904906
BËTOWÒ
05
GDINIÔ
W CZĄDZE PANDEMII
KÒRÓNAWIRUSA
COVID-19
FOT. PIOTR JANUSZEWSKI
MÔJ 2020
W NUMERZE:
3 Taczégò Dnia Jednotë Kaszëbów jesz nie bëło
Adóm Hébel
4 Gmina jako wspólnota samorządowa…
Sławomir Lewandowski
6 Nowô energiô w bëtowsczim lëfce. Z bùrméstrã
Bëtowa Riszardã Sylką gôdómë ò pòczątkach
samòrządu w Bëtowie
Pioter Dzekanowsczi
8 Samorząd ma wzmacniać społeczeństwo
obywatelskie. Rozmowa z Gabrielą Lisius, starostą
wejherowskim
Red.
12 To dzięki samorządom czujemy się gospodarzami.
Rozmowa z Tadeuszem Gleinertem, radnym
miasta Gdańska w latach 1990–2006 i przedsta-
wicielem Sejmiku Samorządowego Województwa
Gdańskiego
Łukasz Grzędzicki
15 Internet. Wiôldżé czëtanié
Red.
16 Filmik po kaszubsku prosto z Twojego domu
Ewelina Stefańska
17 Kolebka i trumna (2). Śladami Remusa (fragment)
Edmund Szczesiak
20 Historia Kaszubów w dziejach Pomorza.
Kaszubi w Wolnym Mieście Gdańsku i Rzeszy
Niemieckiej (cz. 8)
Józef Borzyszkowski
24
O „dzieciach syberyjskich” w Wejherowie (część II)
Piotr Schmandt
28 Zarazëc kaszëbskòscą. Ò historii i dzysdniowim
dzejanim zespòłu gôdómë z jegò czerowniczką
Iloną Kòwalczik
Dark Majkòwsczi
31 Kaszëbsczi to je mój pierszi jãzëk
Z
ksãdzã doktorã Leszkã Jażdżewsczim gôdô
Stanisłôw Janka.
34 Gdańsk mniej znany. Wirtualny spacer
po mieście i historii
Marta Szagżdowicz
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 5(137)
35 Smaki i aromaty Pomorza. Kuchnia w czasach
epidemii: dobre wzorce sprzed lat
Rafał Nowakowski
39 Dokazë pòszëdłowégò cządu na dwa pióra
a trzë nótë
Tomôsz Fópka
42 Ùrënamële pò italskù
Adóm Hébel
42 Nowiznë kaszëbsczé. Aùdioksążczi, pendrive,
platë a... z internetu
Tomôsz Fópka
44 Pierszi dzëk
Mateùsz Bùllmann
46 Zrzeszony ze szkòłownikama òd 160 lat
Łukôsz Zołtkòwsczi
48 Pokazuję tak, jak widzę
B.B.
50 Z południa. Szermierze idei pomorskiej
Kazimierz Ostrowski
51 Z Kociewia. Nieoczekiwanie zakazane plachandry
Maria Pająkowska-Kensik
52 O „Kalendarzu Grudziądzkim” słów kilka
Kazimierz Jaruszewski
53 Lektury
59 Klëka
67 Sëchim pãkã ùszłé. Kómplementë
Tómk Fópka
68 Z bùtna. Fejn je!
Rómk Drzéżdżónk
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
i ze środków Miasta Gdańska.
Od redaktora
Dla wielu z nas samorząd terytorialny, przez który rozumiemy
samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki, jest dzisiaj czymś
naturalnym i trwałym. To dzięki samorządom udało się wyzwolić
energię drzemiącą w społecznościach lokalnych, co przełożyło się na
szybki rozwój regionów. Ostatnie 30 lat funkcjonowania samorządu
gminnego pokazało, że pomimo ubogich tradycji „samorządzenia”,
w wielu ludziach drzemie ogromny potencjał i chęć samostanowienia
o swoim najbliższym otoczeniu. Bez takich ludzi trudno byłoby mówić
dzisiaj o silnym i prężnie działającym samorządzie. O samorządzie,
którego nieodzowną częścią jest lokalna społeczność współdecydująca
o losach swojej małej ojczyzny, nie zaś urzędnik zasiadający daleko
w centrali.
Dzisiaj wielu z nas z troską spogląda w stronę lokalnych władz,
którym odbiera się kompetencje w sprawach będących – jak się wydaje –
wyłącznie w gestii samorządu. Zabiera się im prawo głosu tam, gdzie
to samorząd powinien mieć kluczowe zdanie. Jesteśmy też świadkami
niekończących się i często bezsensownych sporów samorządowców
z urzędnikami administracji krajowej, które niepotrzebnie angażują
energię obu stron, energię, którą można byłoby spożytkować w zupełnie
inny, bardziej efektywny sposób.
Utworzenie gmin i przeprowadzenie powszechnych wyborów
samorządowych stało się bodźcem wyzwalającym aktywność
w mieszkańcach. Przywrócenie powiatów i utworzenie samorządów
wojewódzkich tę aktywność tylko spotęgowało. Czy taki argument
nie wystarczy przeciwnikom samorządności, o której tak szeroko
dyskutowano 30–40 lat temu, między innymi w szeregach Zrzeszenia
Kaszubsko-Pomorskiego?
W majowej „Pomeranii” zachęcamy do przeczytania naszych
rozmów właśnie z samorządowcami: Ryszardem Sylką, wieloletnim
burmistrzem Bytowa, Gabrielą Lisius, starostą wejherowskim,
oraz z Tadeuszem Gleinertem, wieloletnim sekretarzem generalnym
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, radnym miasta Gdańska w latach
1990-2006 i przedstawicielem Sejmiku Samorządowego Województwa
Gdańskiego.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bez-
płatną dostawą do domu: 55 zł.
W  przypadku prenumeraty zagranicznej:
150 zł.
Podane ceny są cenami brutto i uwzględnia-
ją 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
Zarząd Główny
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
ul. Straganiarska 20–23
80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko
(lub nazwę jednostki zamawiającej)
oraz dokładny adres
• zamówić w Biurze ZG ZKP,
tel. 58 300 06 83, 58 301 27 31,
e-mail: prenumerata@kaszubi.pl
Ludmiła Kucharska
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch (Najô Ůczba)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Anna Hebel
Dariusz Majkowski
NA OKŁADCE:
Bytów z lotu ptaka
FOT. MARCIN KOSZAŁKA / WWW.SKYLANDFILMS.EU
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
ADRES REDAKCJI
ul. Straganiarska 20–23
80-837 Gdańsk
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Dariusz Majkowski (z-ca red. naczelnego)
Krystyna Sulicka
Bogumiła Cirocka
Jak w całim kraju, tak i kòl nas 19 strëmiannika nie bëło ani jednégò zéńdzeniô na wicy jak piãcdzesąt lëdzy. Wszëtczé
òficjalné imprezë z leżnoscë najégò swiãta òstałë òdwòłóné. Czôrno-złoté farwë równak królowałë w internece i gwës
no fejrowanié wiele nas naùczëło.
TACZÉGÒ DNIA JEDNOTË
KASZËBÓW JESZ NIE BËŁO
Aleksandra Dzãcelskô-Jasnoch i Pioter Kòwalewsczi spiéwają himn „Zemia rodnô”
Przed DJK 2020 lëchi przebiég rëchtowaniów sã za-
czął òd kòmùnikatu ò òdwòłanim próbë bicô rekòr-
du w równoczasny grze na akòrdionach w Lesniewie.
Òrganizatorowie Biegù Jednotë Kaszëbów we Wiôldżi
Wsy bôczlëwie òbzérelë rozwij wëdarzeniów i krótkò
pò tim bëło klôr, że spòrtowé fejrowanié latos sã nie
wëdarzi. Nimò że nie bëło jesz decyzje ò zamkniãcym
szkòłów, z całëch Kaszëb spłiwałë wiadła, że niżódné-
gò zéńdzeniô szkòłowi spòlëznë na tã leżnosc nie zro-
bią. Co tedë sã wëdarzëło? Bùchã Kaszëbów òbronił
Pioter Kòwalewsczi, jaczi zòrganizowôł w internece
akcjã sélaniô nagraniów, w jaczich lëdze z całégò swia-
ta (bò téż z diaspòrë) spiéwią wëbróny z kaszëbsczich
himnów. Bez wątpieniô wikszim zajinteresowanim
sã ceszëła Trepczikòwô „Zemia rodnô”, ale téż strzód
młodëch są taczi, co ùczestnilë nen dzéń „Kaszëbsczim
Marszã” Derdowsczégò i Nowòwiesczégò. Fejrowa-
nié online to je ju dôwno przecarti szpùr – Kaszëbskô
Jednota òd czile lat òrganizëje kònkùrsë na Swiãto
Kaszëbsczi Fanë (18 zélnika), dze lëdze w nôrodnëch
farwach pòjôwiają sã na òdjimkach z daleczich krajów
– kò to je czas latnëch wëjazdów. Mómë tedë doswiôd-
czenié i  sélanié filmików nie bëło dlô naju niczim
nieznónym, stądka téż zacht zajinteresowanié taczim
métlã przëbôczeniô ò naji spôdkòwiznie.
Jistno akòrdionyscë nalezlë métel i daleczno bilë
rekòrd na facebookòwim wëdarzenim Paùla Nowaka
w niedzelã pò DJK.
Czegò naju mògło taczé swiãtowanié naùczëc? Se-
dzenié doma w czasu, czej më jesmë nôłożny manife-
stowac swòjã przënôleżnosc w grëpie prowadzy gwës
do refleksje, jaczi w òstatnëch czasach nama baro felë-
je. Je nasze kaszëbstwò leno bùtnowé, deklarowóné,
czë to cos, co żëje doma i stądka wëchôdô w swiat?
Më jezdzymë na ne wszëtczé Zjazdë Kaszëbów, cobë
sã òderwac òd tegò, co doma, czë temù, żebë to, co
rozwijô sã doma, mògło sã pòkazac i służëc drëdżim?
To, jak më mómë spãdzoné Dzéń Jednotë Kaszëbów
w 2020 rokù, je òdpòwiescą na te spòdleczné pëtania.
ADÓM HÉBEL
MÔJ 2020 /
/
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin