Pomerania Listopad 2018.pdf

(11218 KB) Pobierz
CENA 5,00 zł (w tym 5% VAT)
Nr 11 (525) listopad 2018
ROK FRANCISZKA KRĘCKIEGO
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY
ROK ZAŁOŻENIA 1963
www.miesiecznikpomerania.pl
A
DOD
TEK
OWADY
DRAPIEZNE
KO
LO
GIC
Z
MIĘDZY GDYNIĄ A WARSZAWĄ,
CZYLI JAK OSWAJANO
WILKA
ŻELAZNEGO
ISSN 0238 NR INDEKSU 371939 PL
1 1
Y
N
9 770238 904906
E
TORUŃ:
ODSŁONIĘCIE
POMNIKA OFIAR
ZBRODNI
POMORSKIEJ 1939
FOT. ANDRZEJ GOINSKI
LËSTOPADNIK 2018
W NUMERZE:
40 Smãtk w kaszëbsczich wierzeniach
Karolëna Weber
41 Zachë ze stôri szafë. Gduńsczi wësziwk
RD
42 Mùzyka. Naszéjszé „Nasze zemie”
Tomôsz Fópka
44 Wòjnowi Kaszëbi. To le kòple w sklepie grochòtałë
Z
Jadwigą Miszk (z Brzésczich) gôdôł Eùgeniusz
Prëczkòwsczi
46 Nordowé pòwiôstczi. Wòjôrza Gnéòmara przëtrôfk
KASZUBSKA NAGRODA LITERACKA „WIATR OD MORZA”
Mateùsz Bùllmann
14 Pòchwalba Stanisława Janczi – kaszëbsczégò
48 Z Kociewia. Po
chwalbie
rozprawy doktorskiej nawet
lëterata
rónkelpupa
cieszy
Daniél Kalinowsczi
Maria Pająkowska-Kensik
15 W zdrzadle kaszëbsczi lëteraturë
49 XVII Kaszëbsczé Diktando. Biôtka z kaszëbską grafią
Z
pierszim laùreatã wëprzédnieniô Stanisławã Janką
AM
gôdôł Dark Majkòwsczi
50 Zrozumieć Mazury. Smyntorz
17 Zaduszkowy spacer po Cmentarzu Starym
Waldemar Mierzwa
w Wejherowie
52 Z południa. Wiadomości z powiatu
Piotr Schmandt
Kazimierz Ostrowski
21 Sopocka wspólnota żydowska do roku 1939 (zarys) 53 Z pôłnia. Krézowé wiadła
Rajmund Głembin
Kazmiérz Òstrowsczi, tłóm. Ana Hébel
28 Gawędy o ludziach i książkach. Wino płynęło
54 Teatr. Z chorobą do zdrowia (Choróbsko Jana Piepki,
do Gdańska i z Gdańska
odsłona w Łebnie)
Stanisław Salmonowicz
Daniel Kalinowski
30 Pierszé lata dzejaniô wejrowsczégò partu
56 Lektury
Kaszëbsczégò Zrzeszeniô wedle aktów
58 Listy
kòmùnysticzny bezpieczi (dzél 10)
Słôwk Fòrmella
59 Wëprzédnienia dlô pòmòrsczich lëteratów
32 Bliżej morza. 70-latek z nową banderą
DM
Sławomir Lewandowski
60 Klëka
34 Gdańsk mniej znany. Gdańskie przedproża
67 Sëchim pãkã ùszłé. Dupka tycylijtkô
Marta Szagżdowicz
Tómk Fópka
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 9(121)
68 Z bùtna. Najégò lesnégò w Pëlckòwie pòrządczi
Rómk Drzéżdżónk
35 Kaszëbsczi królowie
Stanisłôw Janka
37 Kòmiks a... sprawa kaszëbskô
Róman Drzéżdżón
3 Składając hołd pamięci Ofiar zbrodni
pomorskiej z 1939 roku
Sławomir Lewandowski
6 Między Gdynią a Warszawą, czyli jak oswajano
wilka żelaznego
(cz. 1)
Marcin Herrmann
10 Pomorze i Kaszubi w wybranych źródłach
informacji w latach 1846–1938
Jan Mordawski
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, oraz ze środków Miasta Gdańska.
Od Redaktora
W tym roku obchodzimy 100-lecie odzyskania niepodległości
przez Polskę. W 1918 roku Polacy – po 123 latach
zaborów – mogli cieszyć się odrodzonym państwem. Jednak
wówczas jeszcze nie wszystko było oczywiste, konferencja
pokojowa w Paryżu, na której m.in. miano ustalać granice
międzypaństwowe, rozpoczęła się bowiem w styczniu
1919 roku, a wypracowany podczas niej traktat wersalski
podpisano w czerwcu następnego roku. Na Pomorze Gdańskie,
na Kaszuby, które częściowo znalazły się w granicach
II Rzeczpospolitej, polska administracja dotarła dopiero
w roku 1920. Ziemie dawnego zaboru pruskiego
i Rzeczpospolitej oficjalnie i symbolicznie zostały bowiem
scalone dopiero po pochodzie błękitnej armii gen. Józefa
Hallera i zaślubinach Polski z morzem, które miały miejsce
w Pucku 10 lutego 1920 roku. Artykuł Marcina Herrmanna
pt. „Między Gdynią a Warszawą, czyli jak oswajano
wilka
żelaznego”,
którego część pierwszą publikujemy w listopadzie,
pokazuje jeszcze jeden problem odradzającego się państwa,
a mianowicie różnice pomiędzy Kaszubami a mieszkańcami
centralnej Polski i związane z tym uprzedzenia.
W październiku poznaliśmy laureatów ustanowionej w tym
roku przez Sejmik Województwa Pomorskiego – Pomorskiej
Nagrody Literackiej „Wiatr od Morza”, w tym Kaszubskiej
Nagrody Literackiej. Piszemy o tym wydarzeniu na stronach
listopadowego wydania naszego miesięcznika. Wśród
nagrodzonych jest członek kolegium redakcyjnego „Pomeranii”,
poeta, publicysta i twórca literatury kaszubskiej Stanisław
Janke. Gratulujemy prestiżowego wyróżnienia.
Sławomir Lewandowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
ZG ZKP, ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki za-
mawiającej) oraz dokładny adres
• zamówić w  Biurze ZG ZKP, tel. 58  300 06 83,
58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@wp.pl
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamó-
wienia na prenumeratę (...) można składać bezpo-
średnio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl.
Ewentualne pytania prosimy kierować na adres
e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontak-
tując się z Infolinią Prenumeraty pod numerem:
22 693 70 00 – czynna w dni robocze w godzinach
7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch (Najô Ùczba)
Ka Leszczyńska (redaktorka techniczna)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JĘZYK KASZUBSKI
Anna Hebel
Dariusz Majkowski
PROJEKT OKŁADKI
Damian Chrul. Źródło: Mapa – Rozwój terytorialny
państwa polskiego w latach 1918-1922/ Archiwum
Map WIG
WYDAWCA
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk, ul. Straganiarska 20–23
DRUK
Bernardinum, ul. bpa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
ADRES REDAKCJI
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20–23
tel. 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Bogumiła Cirocka
Dariusz Majkowski
Krystyna Sulicka
FOT. SZYMON ZDZIEBŁO
SKŁADAJĄC HOŁD PAMIĘCI OFIAR
ZBRODNI POMORSKIEJ Z 1939 ROKU
W Toruniu 6 października odbyła się ceremonia odsłonięcia i poświęcenia Pomnika Ofiar Zbrodni Pomorskiej
1939. To symboliczne miejsce pamięci o polskich cywilach zamordowanych przez niemieckich okupantów
w pierwszych miesiącach II wojny światowej. Toruń jako miejsce, w którym postawiono pomnik, oczywiście
nie został wybrany przypadkowo. W okresie międzywojennym miasto było stolicą ówczesnego województwa
pomorskiego, w którym doszło do aktów przemocy wobec mieszkańców tych ziem.
M
asowe mordy na ludności cywilnej w wo-
jewództwie pomorskim były szczegółowo
zaplanowaną i  bezwzględnie przeprowa-
dzoną akcją. Jeszcze przed wybuchem wojny planowa-
no bowiem wyeliminować jednostki, które mogłyby
przeszkodzić w budowaniu nowego ładu na przeję-
tych przez hitlerowców ziemiach. Przede wszystkim
mordowano inteligencję oraz osoby zaangażowane
w umacnianie polskości. W sumie „akcja odpolsz-
czania” pochłonęła życie około 30 tys. osób, wśród
których były też kobiety i dzieci. Sprawcami mordów
byli m.in. miejscowi Niemcy zrzeszeni w organizacji
Selbstschutz Westpreussen, nadzorowani przez do-
wództwo SS – paramilitarnej formacji nazistowskiej,
na początku jej istnienia określanej jako elitarna
jednostka. Według historyków większość sprawców
uniknęła odpowiedzialności za swoje czyny.
Pamięć o Ofiarach trwa, jest pielęgnowana od poko-
leń, czego dowód stanowi wzniesienie w przedwojen-
nej stolicy województwa pomorskiego Pomnika Ofiar
Zbrodni Pomorskiej 1939. Monument został usytu-
owany w centrum Torunia, w Parku Pamięci. Bryłę,
której projektantem jest toruński rzeźbiarz Zbigniew
Mikielewicz, wykonano z  białego kamienia, który
ma pośrodku dużą wyrwę symbolizującą ostrzelany
przez pocisk dom. Na metalowej płycie wyryto nazwy
LËSTOPADNIK 2018 /
/
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin