Dziecko-w-sytuacji-kryzysowej.-wspierajaca-rola-pracownikow-oswiaty.pdf

(1057 KB) Pobierz

Dziecko w sytuacji kryzysowej

Wspierająca rola pracowników oświaty

Sylwia Kluczyńska

Lidia Zabłocka-Żytka

Dziecko w sytuacji kryzysowej

Wspierająca rola pracowników oświaty

Sylwia Kluczyńska

Lidia Zabłocka-Żytka

Ośrodek Rozwoju Edukacji

Warszawa 2020

Opracowanie

Wydział Diagnozy i Współpracy z Poradniami

Psychologiczno-Pedagogicznymi

Redakcja merytoryczna

Karolina Domańska

Redakcja językowa

Karolina Strugińska

Redakcja techniczna i skład

Wojciech Romerowicz

Projekt okładki, layout

Wojciech Romerowicz

Fotografie: © pandionhiatus3/Bank zdjęć Photogenica,

ISBN 978-83-66047-99-0

Ośrodek Rozwoju Edukacji

Warszawa 2020

Wydanie I

Ośrodek Rozwoju Edukacji

Aleje Ujazdowskie 28

00-478 Warszawa

www.ore.edu.pl

tel. 22 345 37 0

Spis treści

1. Sytuacje trudne, kryzysowe i traumatyczne doświadczane

przez uczniów

1.1. Sytuacje trudne i kryzysowe w życiu dzieci i młodzieży

1.2. Zdarzenia traumatyczne w życiu dzieci i młodzieży

2. Sposoby i narzędzia służące rozpoznawaniu potrzeb osoby w sytuacji

trudnej, kryzysowej, traumatycznej – perspektywa szkoły i poradni

2.1. Rozmowa z uczniem

2.2. Wywiad z dorosłymi w sprawie ucznia

2.3. Obserwacja ucznia

3. Praktyczne przykłady pomocy uczniom w różnych

sytuacjach kryzysowych

3.1. Przewlekła choroba somatyczna ucznia

3.2. Żałoba przeżywana przez ucznia

3.3. Kryzys zdrowia psychicznego rodziców ucznia

3.4. Imigracja i nauka w obcym kraju

3.5. Dziecko w sytuacji rozwodu rodziców

3.6. Przemoc wobec dziecka w rodzinie

3.7. Depresja dziecięca i kryzys samobójczy

4. Rola placówek doskonalenia nauczycieli w przygotowywaniu szkół

i poradni do właściwego reagowania w sytuacji trudnej,

kryzysowej i traumatycznej

4.1. Przykłady obszarów szkoleń i doradztwa

4.2. Scenariusze szkoleń

4.2.1. Scenariusz zajęć „Jak pomagać i wspierać ucznia

w sytuacji kryzysowej?”

4.2.2. Scenariusz zajęć „Nauczyciel w sytuacji konfliktowej –

jak sobie radzić i osiągnąć porozumienie”

5. Podsumowanie i wnioski dotyczące roli przedszkoli/szkół,

poradni, placówek doskonalenia

6. Bibliografia

7. Spis rzeczy

7.1. Spis rysunków

7.2. Spis tabel

Sylwia Kluczyńska ● Lidia Zabłocka-Żytka

1. Sytuacje trudne, kryzysowe i traumatyczne doświadczane

przez uczniów

„Przedszkole to mój drugi dom” – tak brzmią słowa hymnu jednej z warszawskich pla-

cówek edukacyjnych, śpiewanego przez trzylatki podczas uroczystości pasowania

na przedszkolaka. Dzieci przebywają w placówkach kilka godzin dziennie. Ich starsi ko-

ledzy spędzają w szkołach większość dnia. Z tego względu placówka oświatowa staje się

dla dzieci i młodzieży drugim domem. Młody człowiek nie tylko się tam uczy, zdobywa

nowe doświadczenia, ale także przeżywa różne emocje, uczucia. Ponadto poddawany

jest oddziaływaniom edukacyjnym i wychowawczym. Może się zdarzyć tak, że szkoła

jest jedynym bezpiecznym miejscem dla dziecka czy młodego człowieka. To w właśnie

w szkole oprócz zdobytej wiedzy uczeń może otrzymać także zrozumienie, wsparcie,

a nawet pomoc materialną czy posiłek. Wówczas placówka edukacyjna stanowi czynnik

chroniący w rozwoju emocjonalnym, poznawczym i społecznym ucznia, co ma istot-

ne znaczenie dla jego zdrowia psychicznego i całościowego rozwoju (Czabała, 2000;

Szymańska, 2012). Jednakże doświadczenia zdobywane podczas pobytu w placówce

edukacyjnej mogą stanowić również czynnik ryzyka, jeśli wiążą się z występowaniem

sytuacji trudnych, kryzysowych, a nawet traumatycznych. Przed dokonaniem analizy

metod oraz form udzielania pomocy dzieciom i młodzieży należy przede wszystkim

określić, z jakimi sytuacjami nastręczającymi problemów dany uczeń może się skon-

frontować w toku swojego rozwoju.

1.1. Sytuacje trudne i kryzysowe w życiu dzieci i młodzieży

Sytuacja trudna –

to sytuacja stresowa, która wiąże się z przeżywaniem nieprzyjem-

nych emocji i wymaga od osoby, która jej doświadcza, dużego wysiłku oraz mobilizacji

w radzeniu sobie z nią. Specyfikę przeżywania sytuacji trudnej stanowi konieczność

wyjścia z tzw. strefy komfortu. W szkole dzieci i młodzież przeżywają wiele sytuacji

stresowych związanych z funkcjonowaniem poznawczym, emocjonalnym i społecznym

w danym środowisku. Dla przykładu – sprawdzian z matematyki może być dla dziecka

trudnym doświadczeniem, wymagającym dodatkowego wysiłku poznawczego, ćwi-

czeń, kolejnych prób wykonania zadania i angażowania procesów myślowych, uwagi

i pamięci. Natomiast przykładem trudnej emocjonalnie sytuacji może być konieczność

zaprezentowania swojej wiedzy przed nauczycielem i resztą klasy (np. podczas recytacji

wiersza, odpowiedzi ustnej czy rozwiązywania zadania matematycznego z zapisem

na tablicy) – budząca lęk przed ekspozycją społeczną. Sytuacją trudną społecznie może

być początek nauki w nowej szkole czy przejście do innej klasy, gdzie zarówno nauczy-

ciele, jak i rówieśnicy są nieznani.

Związana z pandemią w 2020 roku kwarantanna

oraz wprowadzenie zdalnego nauczania także mogą być traktowane jako sytuacja

kryzysowa i powodować trudności we wszystkich wspomnianych sferach, a miano-

wicie poznawczej – inny niż dotąd sposób nauki; emocjonalnej – niepokój związany

Plik z chomika:

totoo

Dziecko-w-sytuacji-kryzysowej.-wspierajaca-rola-pracownikow-oswiaty.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: