Marian Grzybowski - Norwegia. Zarys systemu ustrojowe go.pdf

(2307 KB) Pobierz
Publikacja dofinansowana ze środków Wydziału Prawa i Administracji oraz Katedry Prawa Ustrojowego
Porównawczego
Recenzent
prof. dr hab. Ryszard M. Czarny
Projekt okładki
Jadwiga Burek
© Copyright by Marian Grzybowski & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wydanie I, Kraków 2015
All rights reserved
Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany
w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających
i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej
zgody Wydawcy.
ISBN 978-83-233-3965-6
www.wuj.pl
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-663-23-81, tel./fax 12-663-23-83
Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98
tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl
Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
SpiS treści
Rozdział 1: Państwo, ludność, gospodarka ................................................................................ 7
1.1. Terytorium i warunki naturalne.................................................................................. 7
1.2. Ludność .......................................................................................................................... 10
1.3. Gospodarka Norwegii................................................................................................... 13
Rozdział 2: Ewolucja systemu społecznego i ustrojowego Królestwa Norwegii ...................
2.1. Uwagi wprowadzające ..................................................................................................
2.2. Norwegia w związkach z Królestwem Danii .............................................................
2.3. Norwegia w latach 1814–1905. Konstytucja i unia ze Szwecją ...............................
2.4. Norwegia jako samodzielne państwo (od 1905 r. do początków XXI stulecia) ....
2.5. Norwegia w latach II wojny światowej i w okresie powojennym............................
Rozdział 3: Struktura społeczna – podziały polityczne – system partyjny ............................
3.1. Rozwój gospodarczy a ewolucja struktury zawodowej i społecznej .......................
3.2. Podziały socjopolityczne a partie polityczne i system partyjny ..............................
3.3. Norweskie partie polityczne na przełomie XX i XXI stulecia: w kierunku
systemu „pięciu partii plus”?........................................................................................
17
17
21
27
36
44
53
53
64
80
Rozdział 4: Prawo i system wyborczy. Formy demokracji bezpośredniej ............................. 87
4.1. Konstytucyjne zasady prawa wyborczego .................................................................. 87
4.2. Formy demokracji bezpośredniej; głosowania ludowe ............................................ 104
Rozdział 5: Storting – parlament Królestwa Norwegii ............................................................. 109
5.1. Pozycja ustrojowa Stortingu: wyznaczniki prawne (konstytucyjne) ...................... 109
5.2. Ewolucja pozycji Stortingu: wyznaczniki polityczno-ustrojowe ............................ 119
5.3. Pozycja ustrojowa Stortingu w latach 1884–1905 (od wprowadzenia rządów
parlamentarnych do zerwania unii) ........................................................................... 130
5.4. Ewolucja pozycji polityczno-ustrojowej Stortingu w Norwegii niepodległej
– od 1905 r. do II wojny światowej.............................................................................. 134
5.5. Pozycja ustrojowa i aktywność Stortingu po II wojnie światowej .......................... 140
5.6. Polityczne i prawne wyznaczniki współczesnej aktywności Stortingu .................. 143
5.7. Struktura wewnętrzna i zasady funkcjonowania norweskiego Stortingu.............. 148
5.8. Funkcje współczesnego Stortingu i formy ich realizacji .......................................... 154
6
Rozdział 6: Pozycja ustrojowa i kompetencje króla Norwegii................................................. 159
6.1. Tradycje monarchiczne Norwegii ............................................................................... 159
6.2. Kompetencje króla (królowej) Norwegii i formy ich realizacji ............................... 165
Rozdział 7: Rząd i administracja rządowa ................................................................................. 171
7.1. Ewolucja pozycji ustrojowej Rady Państwa: od królewskiego kolegium
doradców do rządu parlamentarnego ........................................................................ 171
7.2. Rząd w Norwegii w latach 1884–1933 ........................................................................ 176
7.3. Rząd Królestwa Norwegii po II wojnie światowej (dwudziestolecie
1945–1965) ..................................................................................................................... 181
7.4. Ewolucja pozycji politycznej, składu i charakteru rządów Norwegii w latach
1965–2015 ...................................................................................................................... 185
7.5. Struktura wewnętrzna i zasady funkcjonowania rządu. Premier,
ministrowie, centralne urzędy i agencje rządowe ..................................................... 195
Rozdział 8: Wymiar sprawiedliwości i ochrona prawa ............................................................. 203
8.1. Sądy jako organy wymiaru sprawiedliwości .............................................................. 203
8.2. Ochrona prawa oraz wolności i praw jednostki ........................................................ 207
Rozdział 9: Podział administracyjny. Władza lokalna .............................................................. 211
9.1. Podział administracyjny Norwegii.............................................................................. 211
9.2. Gminy (kommune) jako podstawowe jednostki samorządu lokalnego ................. 213
9.3. Władza lokalna i samorząd w okręgach ..................................................................... 215
Uwagi końcowe .............................................................................................................................. 219
Spis tabel i rycin ............................................................................................................................. 227
Bibliografia ..................................................................................................................................... 229
Indeks .............................................................................................................................................. 237
rozdział 1
pańStwo, ludność, goSpodarka
1.1. TERyTORIum I WARuNkI NATuRAlNE
Norwegia jest jednym z pięciu państw Europy Północnej. Zajmuje południowo-
-zachodnią, zachodnią oraz północną część Półwyspu Skandynawskiego, archipe-
lag wysp Svalbard oraz wyspę Jan Mayen pochodzenia wulkanicznego, położoną
na Oceanie Atlantyckim, pomiędzy Norwegią (Svalbardem), Grenlandią i Islandią.
Zwierzchnictwo norweskie – uznane międzynarodowo – rozciąga się ponadto na
trzy terytoria na półkuli południowej. Są to: Ziemia Królowej Maud (norw. Dronning
Maud Land) na obszarze Antarktydy, Wyspa Bouveta (Bouvetøya) na południe od
Afryki oraz Wyspa Piotra I (Peter I Øy) na południowy zachód od przylądka Horn.
Europejskie terytorium Królestwa Norwegii (Kongeriket Norge) obejmuje
386 974,6 km
2
, z czego obszar położony na Półwyspie Skandynawskim – 323 894,6 km
2
,
na wyspach Svalbardu – 62 700 km
2
, a 380 km
2
– na wyspie Jan Mayen
1
.
Wydłużony południkowo kształt i długa linia brzegowa zachodniej i południo-
wej Norwegii, ciągnąca się od Morza Barentsa po cieśninę Skagerrak, sprawiają, że
kraj dysponuje rozległymi wodami terytorialnymi na morzach: Barentsa, Norweskim
i Północnym. W sumie morska strefa ekonomiczna Norwegii obejmuje niemal mi-
lion kilometrów kwadratowych. Ze względu na zalegające pod dnem morskim i eks-
ploatowane – głównie na terenach norweskiego szelfu kontynentalnego na morzach:
Północnym, Norweskim i Barentsa – złoża ropy naftowej i gazu, a także zasoby ryb,
stanowi ona ważny wyznacznik potencjału gospodarczego i bogactwa wspomniane-
go państwa
2
. Większość złóż ropy naftowej i gazu sytuuje się pod dnem Morza Pół-
nocnego, w obrębie występowania łupków z późnego okresu jurajskiego.
Terytorium Norwegii charakteryzuje się rozciągnięciem z południa na północ (ten
dystans sięga w linii prostej 1752 km) oraz nadzwyczajnie rozwiniętą linią brzegową.
S. Ryder (red.),
Norwegia,
aktualizacja D. Cash, Warszawa 2007, s. 350; por. też J. Osiński,
Wstęp
(w:)
Konstytucja Norwegii,
Warszawa 1996, s. 3.
2
Ta strefa obejmuje pas szerokości 200 mil morskich. Por. szerzej: E.R. Larsen,
The Norwegian Economy
1900–2000 – From Rags to Riches,
Economic Survey of Statistics, Norway, nr 4/2000, s. 22 i n.
1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin