Stanisław Brożek – Gleboznawstwo leśne.pdf

(43457 KB) Pobierz
Stanisław
Brożek
Gleboznawstwo
leśne
Synteza
wiedzy
o
glebach
zbliżonych
do
naturalnych
i
o
ich
relacjach
z
roślinnością
w
lasach
Polski
Wydano
w
Roku
Jubileuszowym
80-lecia
Polskiego
Towarzystwa
Gleboznawczego
i
w
czasie
trwania
Międzynarodowej
Dekady
Gleb
Międzynarodowa
Dekada
Gleb
2015-2024
Elektroniczna
wersja
publikacji
w
języku
angielskim
dostępna
po
wysianiu
hasła
„forest
soil
science"
na
adres:
gleboznawstwolesne@urk.edu.pl
Wydawnictwo
Uniwersytetu
Rolniczego
w
Krakowie
Kraków
2017
Recenzent
Prof.
dr
hab.
Cezary
Kabała
(Uniwersytet
Przyrodniczy
we
Wrocławiu)
Redaktor
Naczelny
Wydawnictwa
Prof.
dr
hab.
inż.
Józef
Bieniek
Redaktor
Naukowy
Wydziału
Prof.
dr
hab.
Jerzy
R.
Starzyk
Uniwersytet
Opolski
Biblioteka
Główna
Bi
16188
Projekt
graficzny
okładki
Anna
Podczaszy
INIWIIIIIIIIIIII
BI-016188
Fotografie
na
okładce
strona
I
-
fotografia
ze
zbiorów
Zakładu
Gleboznawstwa
Leśnego
strona
IV
(na
górze)
-
Maciej
Zwydak,
(na
dole)
-
Piotr
Pacanowski
Opracowanie
redakcyjne
Magdalena
Kot
Skład
i
łamanie
Regina
Wojtyłko
Wydano
za
zgodą Rektora
Uniwersytetu
Rolniczego
w
Krakowie
Copyright
©
Wydawnictwo
Uniwersytetu
Rolniczego
w
Krakowie,
Kraków
2017
ISBN
978-83-64758-44-7
Publikacje
Wydawnictwa
UR
w
Krakowie
można
nabyć
w
siedzibie
Wydawnictwa.
Prowadzona
jest
również
sprzedaż
wysyłkowa
(teł.
12
662
51
60).
Księgarnia
internetowa:
www.wydawnictwo.ur.krakow.pl
Wydawnictwo
UR
w
Krakowie
31-425
Kraków,
al.
29
Listopada
46
tel.
(12)
662
51
57,
662
51
59
e-mail:
wydawnictwo@ur.krakow.pl
www.wydawnictwo.ur.krakow.pl
Ark.
wyd.
30,
Ark.
druk.
25,75,
Nakład
500
egz.
Druk
i
oprawa
Drukarnia
Wydawnicza
im.
W.L.
Anczyca
S.A.,
ul.
Nad
Drwiną
10,
30-741
Kraków
OD
AUTORA
Niniejsza
książka
powstała
jako
rezultat
wieloletnich
badań
gleb
w
lasach
i
pracy
dydaktycznej
na
Wydziale
Leśnym
Wyższej
Szkoły
Rolniczej,
przemia­
nowanej
następnie
na
Akademię
Rolniczą,
a
w
końcu
Uniwersytet
Rolniczy
w
Krakowie.
Podstawowym
elementem
gleboznawstwa
leśnego
są
relacje
między
glebami
a
roślinnością,
gdyż
powstawanie
i
funkcjonowanie
gleb
w
lasach
wy­
nika
z
ciągłego,
wzajemnego
oddziaływania
roślin
na
glebę
i
odwrotnie
-
gleb
na
roślinność.
Roślinność
drzewiasta
jest
wieloletnia,
życie
drzewostanu
w lesie
gospodarczym
trwa
zwykle
około
100-120
lat,
a
w
lasach
o
funkcji
ochronnej
-
znacznie
dłużej.
Efektem
funkcjonowania
w
obrębie
lasu
specyficznej
roślinności
jest powstanie
odmiennej
od
terenów
uprawnych
materii
organicznej,
rozkłada­
jącej
się
w
sposób
naturalny
bez
udziału
zabiegów
agrotechnicznych
i
tworzącej
specyficzną
próchnicę.
Wysoka
zawartość
węgla
organicznego
w
tej
próchnicy,
a
także
procesy
biogeochemiczne
sprawiają,
że
gleba
otrzymuje
specyficzne
pro­
dukty
wpływające
na
jej
właściwości
i
morfologię.
W
powierzchniowych
warstwach
gleb
w
lasach
zamieszkują
liczne
żywe
orga­
nizmy
zwane
edafonem.
Edafon
stanowi
główne
ogniwo
rozkładu
materii
orga­
nicznej
w
tych
glebach,
gdyż
konsumując
ją
dla
zaspokojenia
własnych
potrzeb
życiowych,
powoduje
rozkład
i
mineralizację
zarówno
szczątków
organicznych,
jak
i
produktów
ich
przemiany.
Edafon
i
jego
funkcje
są
ważnym
czynnikiem
glebotwórczym,
a
zwłaszcza
próchnicotwórczym.
Próchnica
z
kolei
wpływa
na
strukturę,
zdolność
retencji
wodnej,
poprawia
właściwości
fizyczne,
takie
jak
m.in.
pulchność
i
przewiewność.
W
wyniku
rozkładu
materii
na
powierzchni
gleb
powstają
specyficzne
typy
próchnicy
gleb
leśnych.
Organiczna
okrywa
gleb
w
lasach
tworzy
naturalną
osłonę,
co
wpływa
m.in.
na
ich
wilgotność
i
procesy
w
nich
przebiegające.
Prezentowany
podręcznik
stanowi
rodzaj
podsumowania
pracy
badawczej
i
dydaktycznej
autora,
który
wniósł
istotny
wkład
w
powstanie
Klasyfikacji
gleb
leśnych
Polski
[2000],
jest
twórcą
i
współautorem
Atlasu
gleb
leśnych
Polski
[2003,
2010],
a
także
inicjatorem,
projektodawcą
oraz
współwykonawcą
Muzeum
Gleb
Uniwersytetu
Rolniczego
w
Krakowie.
Na
bazie
zbiorów
Muzeum
Gleb
powstał
10
Gleboznawstwo
leśne
podręcznik
Gleby
w
środowisku
przyrodniczym
i
krajobrazach
Europy
[2013].
Do
dorobku
autora
niniejszej
książki
wpisuje
się
również
dział
„gleboznawstwo
le­
śne”
w
elektronicznej
Encyklopedii
leśnej
[www.encyklopedialesna.pl].
Materiały
zebrane
w
trakcie
powstawania
wymienionych
projektów
przyczyniły
się
do
po­
wstania
niniejszego
podręcznika.
Układ
przygotowanego
podręcznika
jest
niekonwencjonalny,
zebrano
w
nim
najważniejsze
zagadnienia
gleboznawstwa,
obecne
we
współczesnych
opracowa­
niach
tego
typu
na
świecie,
wzbogacone
dorobkiem
ośrodka
krakowskiego
w
tej
dziedzinie.
Niekonwencjonalność
podręcznika
wyraża
się
w
jego
układzie,
gdyż
praca
składa
się
z
rozdziałów
dotyczących
współczesnej
problematyki
gleboznaw­
stwa
leśnego
ujętej
hasłami
w
formie
zbliżonej
do
encyklopedii
lub
słownika.
Częste
powoływanie
się
na
inne
hasła
(->)
ma
zachęcić
czytelnika
do
sprawdzenia
ich
w
indeksie,
a
zatem
do
pogłębionych
studiów
nad
zagadnieniem.
Cechą
charakterystyczną
podręcznika
jest
przedstawienie
podstawowych
zagadnień
dotyczących
gleboznawstwa
leśnego
i
ich
praktycznego
wykorzysta­
nia
w
leśnictwie,
co
jest
najbardziej
widoczne
w
rozdziałach
8
i
9.
Rozdziały
te
przybliżają
wiedzę
na
temat
związków
gleb
i
roślinności
w
lasach,
prezentują
me­
todykę
waloryzacji
gleb
pod
kątem
potrzeb
siedliskoznawstwa
leśnego,
a
także
przekształcania
gleb
przez
gatunki
drzewiaste.
Ta
część
podręcznika
powstała
na
podstawie
wyników
wcześniej
realizowanych
badań
wspartych
finansowo
przez
Komitet
Badań
Naukowych,
Dyrekcję
Generalną
Lasów
Państwowych
i
Polsko-
-Norweski
Fundusz
Badań
Naukowych.
Powstanie
tego
podręcznika
poprzedziło
wiele
badań
zespołowych
wykony­
wanych
przez
kilka
dziesięcioleci.
Chciałbym
w
tym
miejscu
podziękować
wielu
osobom
za
udział
w tych
badaniach,
których
wyniki
stanowią
cenny
materiał
tej
książki.
Szczególne
podziękowania
kieruję
do
moich
bezpośrednich
przełożonych
i
współpracowników:
prof.
dr.
hab.
Bolesława
Adamczyka,[|prof.
dr.
hab.
Wiesława
|MaciaszkaJ
dr.
hab.
Kazimierza
Januszka,
dr
hab.
Ewy
Sikorskiej,
dr.
hab.
Piotra
Gruby,
dr.
inż.
Macieja
Zwydaka,
dr.
inż.
Tomasza
Wanica,
dr.
hab.
inż.
Jarosła­
wa
Lasoty,
dr
hab.
inż.
Ewy
Błońskiej.
Dziękuję
Panu
dr.
inż.
Piotrowi
Pacanow­
skiemu
za
przygotowanie
techniczne
rysunków
zamieszczonych
w
podręczniku.
Wielkie
podziękowania
dedykuję
Paniom,
których
praca
w
laboratoriach
odkry­
wa
prawdziwą
wiedzę
o
glebach:
inż.
Reginie
Głowackiej,
inż.
Bożenie
Dobroś,
mgr
Agnieszce
Wojciechowicz.
Ich
wsparcie
przy
syntetycznym
omówieniu
apa­
ratury
i
sprzętu
laboratoryjnego,
zaprezentowanego
w
rozdziale
5,
okazało
się
niezbędne.
W
pracy
nad
podręcznikiem
uczestniczyła
ponadto
bardzo
liczna
grupa
studentów,
poprzez
badania
służące
ich
dyplomowaniu,
których
wyniki
były
następnie
publikowane
i
częściowo
wykorzystane
w
niniejszym
tekście.
Podziękowania
kieruję
także
do
Pana
mgr.
inż.
Stefana
Zalewy,
który
wiele
naszych
teoretycznych
rozwiązań
z
zakresu
gleboznawstwa
testował
z
Biurem
Urządzania
Lasu
i
Geodezji
Leśnej
w
kartografii
siedlisk
leśnych,
zanim
znalazły
Od
autora
11
się
one
w
opracowaniu
Instrukcja
Urządzania
Lasu
cz.
II.
Instrukcja
wyróżniania
i
kartowania
w
Lasach
Państwowych
typów
siedliskowych
lasu
oraz
zbiorowisk
roślinnych.
Wdrażanie
do
praktyki
leśnej
wyników
prac
badawczych
jest
realiza­
cją
podstawowej
powinności
ich
wykonawców,
jaką
jest
służenie
społeczeństwu
na
polu
gospodarczym.
Miałem
to
szczęście
i
tak
się
złożyło,
że
prace
badawcze,
których
wyniki
są
elementem
tego
podręcznika,
zostały
wdrożone
lub
są
wdra­
żane
do
gospodarki
narodowej
na
obszarze
lasów,
czyli
na
blisko
1/3
powierzch­
ni
naszego
kraju.
Szczere
podziękowania
winien
jestem
gronu
osób,
którym
zawdzięczam
wy­
danie
drukiem
tej
pracy,
dziękuję
Jego
Magnificencji
Rektorowi
prof.
dr.
hab.
inż.
Włodzimierzowi
Sady,
Panu
dr.
hab.
Stanisławowi
Małkowi,
prof.
UR
ów­
czesnemu
Prorektorowi
ds.
Nauki
i
Współpracy
Międzynarodowej,
Redaktoro­
wi
Naczelnemu
Wydawnictwa
UR,
prof.
dr.
hab.
Józefowi
Bieńkowi,
Redaktoro­
wi
Naukowemu,
prof.
dr.
hab.
Jerzemu
R.
Starzykowi,
a
także
redaktorom:
Pani
mgr
Iwonie
Pisiewicz,
Pani
dr
Magdalenie
Kot
i
Pani
mgr
Reginie
Wojtyłko.
Na
zakończenie
podziękowania
kieruję
na
ręce
recenzenta
tej
książki
prof.
dr.
hab.
Cezarego
Kabały.
Jego
liczne
uwagi,
komentarze
i
sugestie
zawarte
w
re­
cenzji
przyczyniły
się
do
poprawy
podręcznika.
Książka
jest
dostępna
dla
czytelników
także
w
wersji
angielskojęzycznej
(szcze­
góły
na
karcie
tytułowej).
Autor
prosi
o
uwagi
i
komentarze
dotyczące
podręcznika,
które
można
prze­
syłać
na
adres:
rlbrozek@cyf-kr.edu.pl.
Będą
one
bardzo
oczekiwane.
Pracę
tę
dedykuję
Małgosi,
Trzem
Aniom,
Olkowi,
Tomkowi,
Amelce
i
Zuzi.
Kraków,
marzec
2017
Stanisław
Brożek

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin