Dyskryminacja_seniorow_w_Polsce_Diagnoza_i_przeciwdzialanie_e_0gih.pdf

(179 KB) Pobierz
Spis treści
Wstęp
7
I. Wprowadzenie:
dlaczego dyskryminacja seniorów?
JANUSZ BALICKI, Starzenie się polskiego społeczeństwa. Stan, przy-
czyny i perspektywy
PIOTR SZUKALSKI, Kulturowe uwarunkowania (auto)dyskryminacji
ze względu na wiek
17
39
II. Seniorzy aktywni zawodowo i emeryci
ANIELA DYLUS, Przejawy dyskryminacji seniorów w życiu zawo-
dowym
KAROLINA THEL, Przejawy dyskryminacji kobiet ze względu na wiek
w obszarze rynku pracy w Polsce
ŁUKASZ KACZMARCZYK, Seniorzy jako grupa docelowa działań
antydyskryminacyjnych w biznesie
KAROLINA MATYJASZCZYK, Funkcjonowanie systemu emerytal-
nego w Polsce jako przejaw dyskryminacji osób starszych
55
73
89
113
6
Spis treści
III. Seniorzy w rodzinie
MAGDALENA WITKOWSKA, Osoby starsze w  rodzinie  – wpływ
na demografię
PIOTR BRODA-WYSOCKI, Sytuacja mieszkaniowa osób starszych
w Polsce
MAŁGORZATA PAWLUS, Praca opiekuńcza nad osobami starszymi.
Deficyt ram instytucjonalnych jako wyzwanie dla polityki pu-
blicznej
137
155
165
IV. Wybrane obszary bycia i działania
seniorów
IRENA LIPOWICZ, Prawo osób starszych do dobrej administracji
MAGDALENA BORUC, Projektowanie uniwersalne jako  narzędzie
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu seniorów
IRENA IWASYK, Rola uniwersytetu trzeciego wieku w zapobieganiu
marginalizacji osób starszych
MAŁGORZATA KUPISZ-URBAŃSKA, Dyskryminacja seniorów
z perspektywy kompleksowej oceny geriatrycznej
187
201
215
231
V. Jak to robią inni?
TADEUSZ KAMIŃSKI, Jak to robią inni? System wspierania seniorów
w Szwajcarii
PIOTR OLSZEWSKI, Aktywizacja osób starszych w Polsce i w Danii –
rzecz o radach seniorów
Noty o Autorach
247
263
281
Kup książkę
Wstęp
Od dawna wiadomo, że gwałtowne starzenie się ludności staje się w Pol-
sce jedną z najważniejszych kwestii społecznych. W świetle najnowszej
prognozy Głównego Urzędu Statystycznego w 2050 r. osoby w wieku
65 lat i więcej będą stanowiły jedną trzecią populacji naszego kraju.
To poważne wyzwanie rozwojowe będzie wymagało nowych działań
społecznych i instytucjonalnych. Tym bardziej że ludzie starsi w różnych
obszarach swego bycia i działania są dziś dyskryminowani.
Główni bohaterowie tej monografii – seniorzy – są zbiorowością bar-
dzo zróżnicowaną: od aktywnych zawodowo osób w starszym wieku pro-
dukcyjnym, wczesnych emerytów, uprawiających różne hobby „wesołych
staruszków”, zwiedzających świat klientów biur podróży (tych jest u nas
niewielu), po schorowanych pacjentów szpitali i placówek opiekuńczych.
Precyzyjne zdefiniowanie pojęcia seniorów utrudnia fakt, że starzenie
się jest procesem dynamicznym, skorelowanym z poziomem dobrobytu
i jakością życia. Wzrost dobrobytu i poprawa jakości życia pociągają
za sobą wydłużenie średniego wieku i przesuwanie się granic starości.
W związku z tym różne próby wyróżniania wśród seniorów podgrup typu
„młodzi starzy” (65–75 lat), „średnio starzy” (76–85 lat) i „starzy starzy”
(powyżej 85 lat)
1
 – owszem – są przydatne w projektowaniu „tu i teraz”
1
Kategorie
young old, medium old
i old
old
wyróżniają geriatrzy amerykańscy. Podaję
za: V. Andreoli,
Starzy i młodzi w społeczeństwie,
„Społeczeństwo” 2013, nr 1, s. 77.
Kup książkę
8
Wstęp
polityki senioralnej, ale szybko się dezaktualizują. Poza tym granice
wiekowe tych kategorii w różnych krajach będą różne. Przykładowo,
w Szwajcarii i w Polsce w podgrupie „młodzi starzy” znajdą się zapewne
ludzie z różnych przedziałów wiekowych. Podejmując tu problematykę
dyskryminacji seniorów, pozostawiliśmy zatem poszczególnym autorom
dookreślenie tej kategorii. Za słusznością takiego zabiegu przemawia
chociażby fakt, że na rynku pracy i w życiu zawodowym dyskryminacja
ze względu na zaawansowany wiek dotyka już 50-, a nawet 45-latków,
zaś problem niechętnego świadczenia niektórych usług medycznych
czy deficytów pracy opiekuńczej nad niedołężnymi seniorami częściej
dotyczy 85-latków.
O dyskryminacji ze względu na rasę, kolor skóry, pochodzenie
etniczne, płeć, wyznawaną religię, orientację seksualną i inne kryteria
napisano już wiele. Temat ten ciągle nie schodzi z czołówek opiniotwór-
czych pism i jest przedmiotem zainteresowania mediów elektronicz-
nych. Oburzenie na różne przejawy dyskryminacji oraz deklaracje
podejmowania wysiłków dla jej przezwyciężania i przeciwdziałania
należą do kanonu „poprawności politycznej”. Dotyczy to szczególnie
elit politycznych i opinii publicznej zachodniego kręgu kulturowego,
w tym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie zostały zobowiązane
do dostosowania ustawodawstwa krajowego do antydyskryminacyjnych
dyrektyw unijnych. Doceniając działania na rzecz „polityki różnorod-
ności” (diversity
policy),
trudno też nie zauważyć występujących niekie-
dy wynaturzeń w tym obszarze. Zdarza się, że działania projektowane
w najlepszych intencjach, ale nieadekwatne co do zakresu, treści lub
formy, przynoszą więcej szkód niż pożytku.
Podejmując w niniejszym tomie problematykę dyskryminacji senio-
rów, nie zamierzamy bynajmniej włączać się w modny, ale nadmiernie
zideologizowany nurt problemowy. Wspomniana nadwrażliwość na
nierówne traktowanie i antydyskryminacyjne wynaturzenia dotyczą
bowiem głównie innych niż wiek dyskryminujących kryteriów: rasy, płci,
Kup książkę
Wstęp
9
a ostatnio – orientacji seksualnej. Owszem, tzw. ageizm
2
również jest
niedopuszczalny i zwalczany, ale nie wywołuje tylu emocji, co nierówne
traktowanie ze względu na przywołane wyżej dyskryminujące kategorie.
Dyskryminacja seniorów stosunkowo rzadko bywa w Polsce przed-
miotem publicznej debaty. Co więcej, sami seniorzy raczej nie czują się
dyskryminowani, a przynajmniej nie sygnalizują głośno takiego pro-
blemu (już częściej czynią to organizacje seniorów). Na tle „ciężkich
czasów”: okupacji, prześladowań, PRL-owskich niedoborów, w których
przyszło im dorastać i bytować w wieku dojrzałym, różne niedogodności
i nader skromne warunki egzystencji w okresie starości nie wydają się
aż tak uciążliwe. Nie wywołują też protestów społecznych. Pomijając
mniejszą „siłę przebicia” ofiar dyskryminacji ze względu na podeszły
wiek, seniorzy często po prostu nie zauważają gorszego traktowania.
Niekiedy nawet sami skromnie wycofują się i rezygnują z kierowanych
do wszystkich ofert lub przysługujących udogodnień. Kilku autorów
tego tomu sygnalizuje występowanie zjawiska tzw. autodyskryminacji.
Właśnie w związku z niedostrzeganiem gorszego traktowania przez
samych zainteresowanych zasadne jest najpierw postawienie pytania, czy
rzeczywiście mamy dziś w Polsce do czynienia z dyskryminacją seniorów.
Opracowany na zlecenie Organizacji Narodów Zjednoczonych ranking
(Global
AgeWatch Index)
krajów przyjaznych starzeniu się (z 2015 r.)
pokazuje, jak wiele jeszcze w tym obszarze mamy do zrobienia. Polska
zajmuje w nim 32. miejsce na 96 badanych krajów
3
. Ponadto w kontekście
dysproporcji między stanem świadomości – poczuciem dyskryminacji –
a rzeczywistością społeczną charakterystyka tego zjawiska ma sens. Tym
2
3
Terminem tym określa się dyskryminację ze względu na wiek: i młody, i stary.
W niniejszej monografii, zgodnie z jej tytułem, ograniczymy się do charakterystyki
„dyskryminacji seniorów”.
Trzeba jednak przyznać, że w porównaniu z rokiem 2013, kiedy zostaliśmy skla-
syfikowani na 62. miejscu na 91 badanych krajów, nasza pozycja wyraźnie się
poprawiła.
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin