Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B)

Czynnik etiologiczny

Wirus HBV należy do rodziny Hepadnaviridae. Zawiera w swoim składzie kwas DNA. Miejscem docelowym działania wirusa są hepatocyty – komórki wątroby.

Wirus HBV składa się z części powierzchniowej i rdzeniowej. Wyróżniamy następujące postacie antygenów i przeciwciał, które to markery  wykorzystuje się w diagnostyce WZW B:

·         HbsAg - antygen powierzchniowy stanowiący zarówno płaszcz wirusa jak i występujący samodzielnie we krwi osoby zakażonej. Pojawia się on w surowicy w okresie wylęgania choroby na 2-8 tygodni przed objawami żółtaczki lub uszkodzeniem wątroby. Następnie ukazuje się w okresie ostrym choroby i zanika w okresie rekonwalescencji. U kilkunastu procent chorych nie znika po okresie rekonwalescencji i może występować latami (bezobjawowe nosicielstwo) oraz u osób z przewlekłymi postaciami zapalenia wątroby. Jest to najpewniejszy wskaźnik zakażenia HBV.

·         HBcAg - antygen rdzeniowy (coor) nie jest stwierdzany w surowicy, prawdopodobnie ze względu na nadmiar przeciwciał.

·         HBeAg - antygen "e" ściśle związany z HBcAg. Jego obecność we krwi świadczy o zakaźności chorego. Występowanie natomiast HBeAg u ozdrowieńców po WZW B świadczy o przewlekaniu się procesu chorobowego.

·         Anty- HBs - przeciwciała dla antygenu powierzchniowego HbsAg pojawiają się po zniknięciu HBsAg. Są to przeciwciała ochronne świadczące o odporności pojawiającej się po przechorowaniu WZW B lub szczepieniu przeciwko WZW B.

·         Anty - HBc - przeciwciała dla HBcAg. W klasie IgM i IgG występują prawie równocześnie z HBsAg w ostrym okresie choroby, a w klasie IgG przez wiele lat po okresie ostrym.

·         Anty - HBe - przeciwciała dla HBeAg. Pojawienie się ich i zniknięcie HBeAg u ozdrowieńców po WZW B jest dobrze rokującym sygnałem powrotu do zdrowia.

    Właściwości wirusa :

HBV jest odporny na czynniki zewnętrzne. Nie ginie w temperaturze 100oC. Jako skuteczną stosuje się inaktywację w autoklawach w temperaturze 121o C i ciśnieniu 1 atm. W temp. 30-320C zachowuje zakaźność przez 6 miesięcy, a w zamrożonych surowcach przez wiele lat. Odporny na czynniki chemiczne, jedynie wrażliwy na preparaty chlorowcopochodne.

Rezerwuarem wirusa i źródłem zakażenia jest człowiek.

Drogami szerzenia jest głównie droga naruszenia ciągłości tkanek (parenteralna) –patrz str.1- ,, zasadnicze mechanizmy.......”

Wrotami zakażenia jest naruszenie ciągłości tkanek skóry lub błony śluzowej. Do zakażenia wystarczy wprowadzenie 0,0004 ml zakażonej krwi.

Okres wylęgania waha się od 50 do 160 dni

Wydalanie wirusa i okres zaraźliwości wynosi kilka tygodni przed wystąpieniem objawów chorobowych, w ostrym okresie chorobowym i nawet przez lata w przypadku przewlekania się choroby.

Wrażliwość populacji na zakażenie jest powszechna. Odporność po przechorowaniu nie jest jednoznacznie określona. Jedynie anty-HBs mają znaczenie ochronne.

Szczepienia obowiązkowe przeciw WZW B dotyczą: noworodków i niemowląt w 1 roku życia: młodzieży w 14 roku życia; osób z grupy wysokiego ryzyka: m. innymi pracowników służby zdrowia, studentów i uczniów szkół medycznych, osób z otoczenia chorych i nosicieli HBV, przewlekle chorych o wysokim ryzyku zakażenia, zakażonych HIV, osób przygotowywanych do zabiegów wykonywanych w krążeniu pozaustrojowym

Objawy
Główne objawy to uczucie zmęczenia, gorączka, bóle mięśni i stawów, nudności, wymioty, brak apetytu, bóle brzucha, czasem biegunka. Osłabienie bywa tak znaczne, że zmusza chorego do pozostawania w łóżku przez wiele tygodni.
U 30% chorych pojawia się zażółcenie skóry i spojówek, ciemna barwa moczu, odbarwiony stolec, świąd skóry. U niektórych osób choroba przejdzie w stan przewlekły, czego konsekwencją może być marskość lub rak wątroby.

W kraju około 60% przypadków pierwotnego raka wątroby jest następstwem przebytego przewlekłego WZW B. Około 10% osób, które przechorowały WZW staje się nosicielami wirusa. W Polsce żyje około 500 000 nosicieli.

Wirus zapalenia wątroby typu C- HCV

Czynnik etiologiczny

Wirus zapalenia wątroby typu C, HCV (z ang. Hepatitis C Virus) należy do  rodziny Flaviviridae. Zawiera kwas RNA.

HCV jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu C. Uznaje się go za przyczynę raka i marskości wątroby. Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa. Wykazuje dużą wrażliwość na środki i metody dezynfekcyjne, większą niż HBV, mniejszą niż HIV.

Wirus HCV został zidentyfikowany bardzo późno, bo dopiero w 1989 roku, choć wcześniej wiedziano, że musi istnieć czynnik wywołujący zapalenia wątroby określane jako Nie-A-Nie-B (NANB Hepatitis).

Epidemiologia

Wg danych Państwowego Zakładu Higieny i Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, uznawanych przez WHO, szacuje się, że w Polsce zakażone jest około 1,4% populacji tj. około 800.000, wśród dawców krwi przeciwciała anty-HCV wykrywa się u 0,5% osób.

Choroba

Większość (96%) zakażonych nie jest świadoma swojego stanu ponieważ zazwyczaj przewlekła infekcja jest skąpoobjawowa i trwa latami. Średni czas trwania zakażenia HCV od momentu wniknięcia wirusa do ustroju do poważnych problemów zdrowotnych jest zazwyczaj dłuższy niż w przypadku HIV i trwa 5 do 35 lat. Choroba często kończy się marskością i rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymi komplikacjami uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie (wodobrzusze, żylaki i krwawienia przełyku, żółtaczka, problemy z krzepliwością krwi, zaburzenia psychiczne do śpiączki wątrobowej włącznie). Zapaleniu wątroby wywołanym przez HCV często towarzyszą choroby autoimmunologiczne, w tym autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH), które znacznie pogarszają rokowanie i czas przeżycia.

Drogi i mechanizm zakażenia- patrz str 1-,, zasadnicze mechanizmy.....’’

Uodparnianie- na dzień dzisiejszy nie ma skutecznej szczepionki przeciw HCV. W wielu przypadkach możliwe jest zahamowanie działalności wirusa w organizmie, a nawet zahamowanie procesu jego namnażania dzięki takim środkom jak interferon i rybawiryna. W trakcie badań jest szereg nowych leków takich jak wiramidyna, kwas lukrecjowy

Wirus zapalenia wątroby typu D, HDV (z ang. Hepatitis D Virus), nazywany też wirusem delta, jest małym, kolistym wirusem RNA. Może ulegać namnażaniu jedynie w organizmach zakażonych wirusem zapalenia wątroby typy B tzw. koinfekcja i zwiększa ciężkość przebiegu choroby. Związek między tymi dwoma wirusami wynika stąd, iż HDV nie koduje białka osłonki, którym jest HBsAg. Genom otoczony jest:

·         antygenem powierzchniowym s wirusa HBV,

·         nukleoproteiną HDAg.

Zakażenie następuje droga pozajelitową, przez zakażone igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne, przetaczanie krwi zakażonej wirusami oraz wydzieliny organizmu: spermę, śluz szyjkowy. Nie występuje w kale, ślinie i łzach, chyba że zawierają widoczną krew.

Szacuje się, że 18 milionów ludzi  spośród 350 milionów nosicieli HBV jest zakażonych wirusem HDV. Schorzenie to występuje w Europie stosunkowo rzadko i jest ograniczone zwykle do grup zwiększonego ryzyka. Leczenie chronicznego zapalenia wątroby D jest aktualnie niezadowalające. Interferon alfa jest jedynym czynnikiem, który ma jakiś skutek leczniczy w przebiegu tego zapalenia wątroby.

Szczepienie przeciwko wzw typu B zabezpiecza  przed zachorowaniem

Wirus zapalenia wątroby typu G (HGV)

Należy do rodziny Flaviviridae. Podobnie jak wirus D często towarzyszy infekcji HBV,  HCV  lub oboma wirusami.

Obserwuje się wzrost aktywności aminotransferazy alaninowej ALAT, ale jednocześnie  około 40-90% osób z wiremią ma prawidłowy poziom ALAT

Wirus prawdopodobnie zakaża komórki układu siateczkowo-śródbłonkowego tj. limfocyty lub makrofagi.

Może być przekazywany przy przetoczeniach krwi, ale możliwość przeniesienia okołoporodowego lub drogą seksualną jest nieznana

Diagnostyka: wykrycie RNA wirusa testem PCR w próbce krwi.

         WIRUS PRZENOSZONY DROGĄ POKARMOWĄ

Wirus zapalenia wątroby typu E - HEV (z ang. Hepatitis E Virus) - wirus RNA pierwotnie hepatotropowy, przenoszony drogą fekalno-oralną, wywołujący żółtaczkę pokarmową. Objawy choroby podobne do tych jakie wywołuje wirus HAV, z tym że śmiertelność jest 10 razy większa. Wirus charakterystyczny dla krajów Azji południowo-wschodniej. W Polsce zdarzają się przypadki "przywleczenia" choroby z wycieczek zagranicznych.

Nie opracowano jeszcze szczepionki przeciwko temu wirusowi; bronić się można, przestrzegając takich samych zasad jak w przypadku WZW A. Kobiety w ciąży zakażone HEV narażone są na poronienie, przedwczesny poród, a nawet zgon na skutek rozwoju piorunującego zapalenia wątroby. Okres wylęgania 15-65 dni.

5