Mazur M., Historia naturalna polskiego naukowca, 1970.pdf

(5506 KB) Pobierz
http://autonom.edu.pl
Marian
Mazur
H
STORIA
NATURALNA
POLSKIEGO
NAUKOWCA
Państwowy
Instytut
Wydawniczy
Zeskanował
Mirosław
Rusek
(mirrusek@poczta.onet.pl)
Okładkę
I
obwolutę
projektował
Wojciech
Freudenrelch
REWOLUCJE
NAUKOWE
O
dwóch
rewolucjach
przemysłowych,
z
których
jedna
stworzyła
mechanizację,
druga
zaś
automa­
tyzację,
uczymy
już
nawet
młodzież
szkolną,
są
to
bowiem
sprawy
ogólnie
znane.
Obecnie
mówi
się
u
nas
o
rewolucji
naukowej,
chociaż,
ściślej
biorąc,
należałoby
rozróżniać
także
dwie
rewolucje
naukowe.
Sprawom
tym
warto
po­
święcić
nieco
uwagi.
Mówiąc
o
„rewolucji”
przemysłowej
lub
nauko­
wej,
sugeruje
się,
że
chodzi
o
proces
mający
cha­
rakter
raptownego
przewrotu,
a
przecież
z
reguły
sprawa
zaczyna
się
od
faktów
mało
na
pozór
znaczą­
cych,
które
stopniowo
mnożą
się,
tworząc
wreszcie
proces
lawinowy,
kończący
się
stanem
niepodobnym
do
pierwotnego.
Powolność
początkowego·
przebie­
gu
sprawia,
że
zazwyczaj
nie
jest
on
dostrzegalny
przez
współczesnych,
a
dopiero
później, gdy
rewo­
lucja
już
się
odbyła,
zaczynają
się
dociekania,
co
ją
wywołało.
Znalezienie
„pierwszej
przyczyny”
jest
jednak
niełatwe,
ale też
dociekania
takie
są
mało
istotne,
z
reguły
bowiem
można
wskazać
wie­
le
podobnych
faktów,
które
przecież
żadnej
rewo­
lucji
nie
wywołały.
Znacznie
ważniejsze
jest
py­
tanie
dotyczące
okoliczności,
które
sprawiły,
że
1
rozpoczęty
proces
przybrał
charakter
lawinowy.
W
braku
sprzyjających
okoliczności
żaden
fakt
nie
{
wywoła
rewolucji.
|
5
Na
przykład:
wynalezienie
przez
Watta
(1769
r.)
silnika
parowego
tłokowego
(„maszyny
parowej”),
który
tak
wielką
rolę
odegrał
w
rozwoju
mecha­
nizacji,
stało
się
możliwe
dzięki
uprzedniemu
wy­
nalezieniu
pompy
tłokowej
(wykorzystanie
ruchu
tłoka
w
cylindrze),
kotła
parowego
(wytwarzanie
pary
wodnej),
korbowodu
(przetwarzanie
ruchu
prostoliniowego
w
ruch
obrotowy)
itp,
Z
kolei
szyb­
kie
i
rozległe
zastosowanie
tego
silnika
było
możli­
we
dzięki
temu,
że
wówczas
istniały
już
znaczne
potrzeby
w
zakresie
urządzeń
do
napędu
pomp
od­
wadniających
i
wyciągów
w
kopalniach,
młotów
mechanicznych
w
kuźniach,
walcarek,
maszyn
przę­
dzalniczych
i
in.
oraz
warunki
do
zbudowania
stat­
ku
parowego
przez
Fultona
(1807
r.) czy
parowozu
przez
Stephensona
(1814
r.).
Jest
jednak
wątpliwe,
czy
skutki
byłyby
takiego
samego
rodzaju
i
zasięgu,
gdyby
zasada
budowy
silnika
parowego
została
wynaleziona
kilkaset
lat
wcześniej
—
nie
było
wtedy
warunków
do
wy­
twarzania
ani
samych
silników, ani ich
wyposaże­
nia,
ani
też
urządzeń,
do*
których
napędu
silniki
te
mogłyby
służyć.
Na
warunki
sprzyjające
powstawaniu
i
eksploa­
tacji
udatnych
pomysłów
składają
się
wcześniejsze
i
późniejsze
pomysły
innych.
Procesy
tego
rodzaju
przybierają
lawinowy
charakter
w
tym
większym
stopniu,
im
więcej
powstaje
pomysłów
w
krótkich
odstępach
czasu.
Rewolucyjne
są
procesy
rozwija­
jące
się
szerokim
frontem.
W
pojedynkę
można
mieć
satysfakcję
z
pionierstwa,
ale
korzyści
spo­
łeczne
będą
niewielkie.
Tymi
wstępnymi
uwagami
chciałbym
czytelni­
kom
unaocznić,
że
i
w
odniesieniu
do
rewolucji
naukowych
sensowniej
jest
rozpatrywać
warunki
umożliwiające
ich
lawinowy
przebieg,
niż
domnie­
mywać
ich
przyczyn
i
początku
w
takiej
czy
innej
nowej
idei
oraz
że
rewolucje
te
również
nie
są
jednolitym
procesem,
lecz
strumieniem
wielu
pro­
6

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin