Agnieszka Szczudlińska-Kanoś - Marketing polityczny w regionie.pdf

(1214 KB) Pobierz
Agnieszka Szczudlińska-Kanoś
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Praca finansowana ze środków na działalność statutową Wydziału Zarządzania i Komunikacji
Społecznej UJ, służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich
RECENZENT
prof. dr hab. Andrzej Konrad Piasecki
PROJEKT OKŁADKI
Agnieszka Kucharz-Gulis
©
Copyright by Agnieszka Szczudlińska-Kanoś & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Wydanie I, Kraków 2011
All rights reserved
Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszech-
niany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących,
nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym
bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.
ISBN 978-83-233-3256-5
www.wuj.pl
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków
tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83
Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98
tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl
Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie ........................................................................................................
1. Teoria i historia marketingu politycznego ..........................................................
1.1. Próba systematyki definicji marketingu politycznego ..................................
1.2. Marketing polityczny w ujęciu historycznym ..............................................
1.3. Marketing ekonomiczny, polityczny i wyborczy – podobieństwa i różnice
2. Samorząd regionalny ..........................................................................................
2.1. Pojęcie regionu ............................................................................................
2.2. Funkcjonowanie polskich regionów – zarys przemian ...............................
2.3. Koncepcje i realizacja tworzenia regionów w III RP ..................................
2.4. Ukształtowanie samorządu województwa w Polsce ...................................
3. Rezultaty empirycznego zastosowania marketingu politycznego w Polsce
na przykładzie wyborów 1989–2011..................................................................
3.1. Kampanie lat 1989–1994 jako przykład marketingu nieprofesjonalnego ...
3.2. Wybory 1995–2000 – czas rozwoju ............................................................
3.3. Nowoczesne działania przedwyborcze w latach 2001–2007 ......................
3.4. Nowa jakość – elekcje 2009–2011 ..............................................................
4. Kampania wyborcza jako narzędzie służące osiąganiu i utrzymaniu władzy ....
4.1. Kampania wyborcza jako obiekt badań.......................................................
4.2. Ewolucja kampanii wyborczych .................................................................
4.3. Organizacja kampanii wyborczej polityka działającego na szczeblu
regionu .........................................................................................................
5. Doskonalenie wizerunku i promocja kandydata jako elementy marketingu
politycznego w regionie .....................................................................................
5.1. Kreowanie wizerunku polityka w regionie .................................................
5.2. Wykorzystanie
promotion mix
na poziomie województwa .........................
5.3. Egzemplaryczność regionalnych działań przedwyborczych .......................
Podsumowanie ........................................................................................................
Bibliografia .............................................................................................................
Spis tabel .................................................................................................................
Spis rysunków .........................................................................................................
7
11
11
16
20
27
27
31
36
41
53
53
71
80
96
111
111
117
120
153
153
162
181
199
203
217
218
WPROWADZENIE
Transformacja ustrojowa w Polsce spowodowała powstawanie nowych elit politycz-
nych. Proces ten przebiegał zarówno w strukturach centralnych, jak i regionalnych
oraz lokalnych i był zauważalny dla obserwatorów życia politycznego. Publicyści
i eksperci zwracali głównie uwagę na elity krajowe, ich formowanie się oraz sposób
dochodzenia do władzy we wspólnotach samorządowych nie wywoływał już takie-
go zainteresowania. Tymczasem w miarę utrwalania się demokratycznych procedur
instrumentem nieodłącznym, wykorzystywanym przez większość polityków i samo-
rządowców, stał się marketing polityczny. W niniejszej publikacji jest on rozumiany
jako ogół czynności, technik, metod i środków, które ułatwiają, wręcz umożliwiają
podmiotom politycznym osiągnięcie sukcesu wyborczego. Takie pojmowanie mar-
ketingu sprawia, że stanowi on niejako nieodzowną część polityki, gdyż rola, jaką
odgrywa, traktowana jako zespół funkcji oraz oczekiwań, powoduje, że w zasadzie
tylko z jego pomocą możliwe jest zdobycie i utrzymanie władzy.
Przystępując do badań nad zagadnieniem będącym tematem niniejszego opraco-
wania, należy również zdefiniować „region”. Pod tym pojęciem kryją się zarówno
terytoria historyczno-gospodarcze, kulturowe, jak i obszary wyodrębnione na pod-
stawie kryteriów organizacji administracyjnej i politycznej. Analizując liczne okre-
ślenia regionu, wydaje się, że najpełniejsze zawiera Wspólnotowa Karta Regionali-
zacji, przedstawiająca go jako
(…) terytorium, które z geograficznego punktu widzenia stanowi wyraźną całość bądź kom-
pleks terenów tworzących zamkniętą całość, a których ludność charakteryzują określone
wspólne elementy, przy czym chciałaby ona utrwalić i rozwinąć pewne wynikające z nich właś-
ciwości, aby pobudzić postęp kulturalny, społeczny i gospodarczy
1
.
Ze względu na charakter i potrzeby w niniejszym opracowaniu region będzie roz-
patrywany w dwóch kontekstach: politycznym i administracyjnym. Będzie on zatem
traktowany jako element samorządu terytorialnego i największa jednostka podziału
administracyjnego kraju, którą obecnie w Polsce jest województwo.
W związku z powyższym marketing polityczny w regionie będzie dotyczył osób
ubiegających się o mandaty na szczeblu województwa, czyli regionalnej elity sa-
morządowej. W szczególności będą to prezydenci i radni miast wojewódzkich oraz
European Parliament Resolution on Community regional policy and the role of the regions and
annexed Community Charter for Regionalization. Minutes of the Sitting of 18 November 1988. Official
Journal C 326, 19 December 1988.
1
8
Marketing polityczny w regionie
radni sejmików województw. Ich działalność w dużej mierze opiera się na systemie
wyborczym oraz na relacjach władzy z całym politycznym zapleczem. Regionalne
elity samorządowe są wyłaniane za pomocą procedur charakterystycznych dla de-
mokratycznych ordynacji wyborczych, zapewniających w wyborach równe szanse
wszystkim uczestnikom. Stale rosnąca konkurencja powoduje zatem, że istotną rolę
w walce wyborczej odgrywają działania marketingowe prowadzone przez kandyda-
tów ubiegających się o mandaty samorządowców.
Przeprowadzenie analiz dotyczących marketingu politycznego w regionie wyni-
kało z dwóch głównych powodów. Po pierwsze, była to potrzeba wypełnienia pewne-
go rodzaju niszy badawczej. Pomimo że w Polsce działania marketingowe polityków
i samorządowców są prowadzone już od wielu lat, nadal nie ukazały się publikacje
poruszające tę tematykę w odniesieniu do regionu. Brakuje również opracowań mar-
ketingowych, które mogłyby stanowić podstawę i pomoc dla kandydatów ubiega-
jących się o mandaty samorządowców na poziomie ponadpowiatowym. Konieczne
jest bowiem stosowanie przez nich metod i technik odmiennych niż te, które są wy-
korzystywane przez kandydatów na parlamentarzystów czy działaczy lokalnych. Po
drugie, kilkanaście lat funkcjonowania samorządu regionalnego niejako wymusiło
odniesienie się do wielu coraz bardziej zauważalnych, a nigdzie nieprezentowanych,
zjawisk. Od czasu wprowadzenia w życie ustawy o zasadniczym trójstopniowym
podziale terytorialnym państwa w 1998 roku regiony, głównie dzięki funduszom po-
zyskanym z Unii Europejskiej, stały się zdecydowanie bardziej stabilne. Dotyczy
to spraw ekonomicznych i politycznych, a także rodzącej się (a w niektórych przy-
padkach umacniającej) tożsamości regionalnej Polaków. Identyfikacja z regionem,
stabilizacja polityczna, zorientowanie na szeroki elektorat – to zjawiska, które były
widoczne już po pierwszej dekadzie istnienia nowych polskich województw. Ich ciąg-
łemu wzmocnieniu sprzyja proces formowania się regionalnej elity politycznej, co
potwierdziły wybory samorządowe z 2006 i 2010 roku. Na stanowiskach prezyden-
tów miast niejednokrotnie kolejną kadencję zasiadają ci sami samorządowcy, a od-
setek radnych miast i sejmików od lat związanych z konkretnymi województwami,
w zależności od regionu, jest bardzo duży. Ich zaangażowanie w budowę samorządu
terytorialnego oraz umocnienie wspólnot lokalnych i regionalnych nie znajduje peł-
nego odzwierciedlenia w pracach naukowych i w publicystyce. Ośrodki badawcze
oraz media są zorientowane przede wszystkim na centrum polityczne, tymczasem
procesy globalizacyjne, a zarazem emancypacja lokalnych struktur oraz upodmio-
towienie regionalne, wywołują zjawisko pomniejszania roli państwa. Globalizacji
towarzyszy lokalny patriotyzm, regionalizm, stąd też coraz częściej mówi się już nie
o procesie globalizacji, ale o glokalizacji
2
.
Baza źródłowa opracowania ma charakter złożony, a została oparta głównie na
piśmiennictwie z dziedziny nauk o polityce oraz nauk o zarządzaniu, w szczególności
z zakresu marketingu politycznego i samorządu terytorialnego. Wybrane zagadnienia
wymagały również zaczerpnięcia wiedzy ekonomicznej, prawniczej, psychologicz-
Z. Rykiel,
Globalność a lokalność
[w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.),
Społeczności lokalne.
Teraźniejszość i przyszłość,
Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
2
Zgłoś jeśli naruszono regulamin