Tomasz Piekot - Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do analizy socjolektu.pdf

(1462 KB) Pobierz

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu

Tomasz Piekot

Język w grupie społecznej

Wprowadzenie do analizy socjolektu

Wałbrzych 2008

Recenzja:

prof. dr hab. Irena Kamińska-Szmaj

Redakcja językowa:

Edward Rutkowski

Korekta:

Sylwia Bielawska

Skład komputerowy:

Studio TArt, Wrocław

Projekt okładki:

Marcin Oleksy

Fotografia na okładce:

Jacek Jabłoński

jablonscy@onet.eu

ISBN 978-83-88525-38-7

Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa

ul. Zamkowa 4, 58-300 Wałbrzych, tel. 074 641 92 26, e-mail: wydawnictwo@pwsz.com.pl

Druk: Usługi Poligraficzne Bogdan Kokot vel Kokociński, ul. Armii Krajowej 15,

57-400 Nowa Ruda, tel. 074 872 50 92, e-mail: drukarnia@kokociński.pl

Wyd. I, format B5, ark. wyd. 7,5, ark. druk. 8

Spis treści

Wstęp ........................................................................................................................................... 7

CZĘŚĆ PIERWSZA. PRZYGOTOWANIE NARZĘDZI BADAWCZYCH

1. Co trzeba wiedzieć? ............................................................................................................. 11

1.1. Filozoficzne pytanie .................................................................................................... 11

1.2. Jakim językiem mówi grupa? ..................................................................................... 15

2. Typy socjolektów .................................................................................................................. 17

2.1. Kryteria podziału ......................................................................................................... 17

2.2. Koncepcja funkcjonalna Stanisława Grabiasa ......................................................... 22

2.3. Koncepcja normatywistyczna Haliny Satkiewicz .................................................... 28

2.4. Najważniejsze terminy ................................................................................................ 29

2.5. Zmiana perspektywy.................................................................................................... 32

3. Postępowanie badawcze....................................................................................................... 39

3.1. Początek badań – opis wspólnoty komunikatywnej ............................................... 40

3.2. Krok pierwszy – rekonstrukcja językowego obrazu świata ................................... 42

3.3. Krok drugi – odkrycie systemu norm i wartości..................................................... 44

3.4. Krok trzeci – analiza formalna socjolektu ................................................................ 46

CZĘŚĆ DRUGA. ANALIZA SOCJOLEKTU W PRAKTYCE

1. Ustalamy stan badań ........................................................................................................... 53

2. Jak komunikuje się grupa? ................................................................................................. 61

3. Gromadzenie materiału językowego ................................................................................. 65

4. Analiza językowego obrazu świata .................................................................................... 91

5. Analiza systemu norm i wartości ...................................................................................... 99

6. Analiza formalna ............................................................................................................... 111

6.1. Nowe słownictwo ...................................................................................................... 111

6.2. Problem socjolektalnej frazeologii .......................................................................... 117

6.3. Źródła leksyki socjolektalnej ................................................................................... 122

7. Konkluzje ............................................................................................................................ 125

8. Zakończenie ....................................................................................................................... 127

Bibliografia ............................................................................................................................. 129

Wstęp

Językoznawcy często mawiają, że język działa jak sejsmograf, tzn. potrafi

wyczuć i zapisać najdrobniejsze nawet zmiany społeczne i kulturowe. Dowodów

nie trzeba szukać długo. W 1989 r. zmieniła się polska rzeczywistość, a wraz z nią

zmienił się język. Zareagował na trzy najważniejsze procesy.

Pierwszy z nich to tzw. potrzeba nominacji. Sprawia ona, że ludzie, kiedy w ich

otoczeniu pojawiają się nowe przedmioty i zjawiska, muszą je precyzyjnie nazywać.

Dzięki temu każdy język może zwiększać swój zasób środków i doskonalić się jako

narzędzie komunikacji. Drugi proces to moda językowa pozwalająca na dostoso-

wywanie języka do panujących w danym czasie (zwłaszcza w innych kulturach)

trendów, a trzeci – to potrzeba komunikacji w nowych sytuacjach życiowych.

To ostatnie zjawisko polega zazwyczaj na tym, że grupa osób połączona silną

więzią i wspólnym działaniem zaczyna odczuwać konieczność mówienia swoim

własnym językiem – ten grupowy język lingwiści nazywają najczęściej socjolek-

tem. Oczywiste jest, że zmiany społeczno-polityczne znacznie w Polsce skompli-

kowały świat owych socjolektów. W tym czasie obok licznych języków zawodo-

wych pojawiła się spora grupa socjolektów, dla których bazą była dynamicznie

się rozwijająca potoczna odmiana języka (obecna zwłaszcza w środowiskach

rówieśniczych i towarzyskich, chętniej wykorzystujących możliwości niesione

przez kulturę masową).

Ciekawe jest też to, że transformacja roku 1989 przyspieszyła przeobrażenia

w polskim językoznawstwie. Ważne, bo przecież ukazujące naszą tożsamość,

analizy dialektologiczne i historyczne musiały ustąpić miejsca badaniom „języka

w zachowaniach społecznych” – jak zatytułował swoją książkę Stanisław Grabias

(1994). Współczesne językoznawstwo i socjologia stanęły po prostu przed zada-

niem opisania i niejako zinwentaryzowania ogromnej liczby nowo powstałych

grup społecznych, a zwłaszcza środków służących wewnątrzgrupowej komuni-

kacji. Niniejsza praca wpisuje się w ten nurt badań.

Książka ta ma dwa zasadnicze cele. Pierwszym jest omówienie najważniej-

szych teoretycznych i metodologicznych zagadnień dotyczących opisu zawodo-

Plik z chomika:

Izakolobrzeg

Tomasz Piekot - Język w grupie społecznej. Wprowadzenie do analizy socjolektu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: