Bruckner A., Niederle L., Kadlec K. - Początki kultury słowiańskiej.pdf

(10365 KB) Pobierz
POCZĄTKI
KULTURY
S ŁO W IA Ń SK IEJ
O PRACO W ALI
ALEKSANDER BRÜCKNER, LUBOR NIEDERLE,
KAROL K AD LE C
W KRAKOWIE 1 1 . — CZCIO
92
NKAM DRUKARNI UNIW
I
ERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
H D ZAKZĄDKM JO
O
ZEFA FILIPOW
SKIEGO.
S p i s rzeczy.
Str.
L u b o r N i e d e r l e : Najdawniejsze siedziby S ł o w i a n .................
.
.
1
L u b o r N i e d e r l e : Najdawniejszy podział Słowian na s z c z e p y .................
i
8
K a r o l K a d l e c : O politycznym ustroju Słowian, zwłaszcza zachodnich,
przed X wiekiem
. . . .
............................................................BI
K a r o l K a d l e c : O zawiązkach państw u ludów zachodnio-slowiańskich
przed X w iek iem ................................................... .... . ......................73
K a r o l K a d l e c : O prawie prywatnem zachodnich Słowian przed X w ie­
kiem. (Podmioty i przedmioty prawa. Prawo rodzinne, Prawo spa­
dkowe i rzeczowe, Prawo z o b o w ią z a n io w e )...................................... 90
K a r o l K a d l e c : O prawie karnem u zachodnich Słowian przed X wiekiem 114
K a r o l K a d l e c : O sądownictwie i przewodzie sądowym u Słowian do w. X
(Organizacya sądowa, Przewód s ą d o w y ) .......................................... 128
A l e x a n d e r B r ü c k n e r : Wierzenia religijne i stosunki rodzinne. (Litera­
tura, Źródła, Uwagi ogólne, Mitologia, Źródła jej polskie, Wywody
ogólne, Kult bogów i przodków, Rodzina i obyczaje, Nazwiska) . . 119
A l e x a n d e r B r ü c k n e r : W pływ kultur obcych. (Literatura. Uwagi ogólne.
Doniosłość pożyczek w obrębie gospodarstwa domowego, Dalsze po­
życzki germańskie, Pożyczki i w pływy wschodnie, W pływ y łaciń
skie i greckie)
............................................... , . . . . • • • • •
188
W ykaz obejmujący imiona słowiańskie własne,
o b c e
geograficzne i słowiań­
........................................................................ ....
209
skie rzeczowe
Spis r z e c z y .................................................................... ......................... .... • ®21
N a jd a w n i e j s z e s ie d z ib y Sło w ia n
napisał
L u b o r Niederle.
Literatura.
Z ogromnej literatury, poświęconej dotychczas badaniom nad
początkami dziejów Słowian, możemy tu przytoczyć tylko dzieła naj­
wybitniejsze i obejmujące całość przedmiotu, pomijając dla ich wiel­
kiej liczby te najnowsze studya, które zajmowały się rozstrzygnię­
ciem poszczególnych kwestyi w tej dziedzinie. Przed Szafarzykiem
największe znaczenie w literaturze ma W . S u r o w i ec k i e g o: »Śle­
dzenie początku narodów słowiańskich« (Warszawa 1824), niestety
nieskończone, które stało się podstawą pracy Szafarzyka, »Über die
Abkunft der Slaven« (Ofen 1828). Dziełem fundamentalnem całego
nowego kierunku były i nadal niem pozostały P. J. S z a f a r z y k a
»Slovanske starożitnosti« (Praga 1837, II wyd. 1862— 3) przełożone na
język polski przez Bobkowskiego i wydane w Poznaniu r. 1844. Po
. Szafarzyku wydali jeszcze prace, obejmujące całość przedmiotu: Ed.
B o g u s ł a w s k i : »Historya Słowian« (Kraków-Warszawa I 1888, II
1889), »Metoda i środki poznania czasów przedhistorycznych w prze­
szłości Słowian« (Kraków-Warszawa 1901; przekład niemiecki W .
Osterloffa w Berlinie 1902), »Einführung in die Geschichte der Sla­
ven« (Jena 1904). Por. dalej W . B o g u s ł a w s k i e g o : »Dzieje Sło­
wiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w.« (Poznań I—IV
1887— 1900) oraz z prac W . K ę t r z y ń s k i e g o n. p. » 0 Słowianach
mieszkających niegdyś między Renem a Łabą, Salą i czeską granicą«
(Kraków Akad. 1899) i »Germania Wielka i Sarmacya nadwiślańska
według Kl. Ptolomeusza« (Kraków Akad. 1901).
Dla ziem polskich mają jeszcze znaczenie: Iz. S z a r a n i e w i ­
eź a »Kritische Blicke in die Geschichte der Karpaten-Völker (Lwów
1871), W o j e . hr. D z i e d u s z y c k i e g o »Wiadomości starożytnych
2
POCZĄTKI KULTURY SI.OWI AŃSIUKJ
0 geografii ziem polskich« (Kraków Akad. 1887) i J. L e l e w e l a »N a­
rody na ziemiach słowiańskich« (Poznań 1853).
Z najnowszych przeglądów całkowitych zasługują na wymie­
nienie: T. Ma r e t i c z »Slaveni u davnini« (Zagrzeb 1889), A. P o g o ­
d i n »ll3T> iicTopin cviaBHHCKiixTj nepe^BiiHceHin« (Petersburg 1901) oraz
nowa próba syntezy wszystkich wiadomości, której dokonał prof. L.
N i e d e r l e w dziele »Slovanské starożitnosti« (Praga, zeszyt 1 - 4
1902—1910). Na szczególną uwagę [zasługują nowe prace J. P e i s -
kera: »Die ältesten Beziehungen der Slaven zu Turkotataren und
Germanen« (Berlin-Leipzig 1905) i »Neue Grundlagen des slavischen
Altertumskunde« (ib. 1910). Wielką pracę o kolebce i pierwotnej
kultui’ze Słowian przygotowuje prof. J. R o s t a f i ń s k i , por. referat:
» 0 pierwotnych siedzibach i gospodarstwie Słowian«. (Sprawozdanie
Akad. Krak. 1908, III.).
N ajd aw niejsze siedziby Słowian.
Najstarszą wiadomość o pochodzeniu Słowian podaje nam wstęp
do kroniki kijowskiej, ułożonej w postaci, która doszła do nas z po­
czątku w. XII. Tu latopisiec wykłada o początku ludzkości i narodów,
mianowicie o rozejściu się 72 narodów z potomstwa Noego, zalicza
do nich i Słowian w ten sposób, że ich w jednem miejscu utożsa­
mia z Ilirami (Iljurik-Slovëne), w innem zaś z plemieniem Noryku
(Narci że sut’ Slovene). Następnie latopisiec, wyłożywszy rozejście się
1 przybycie synów Jafeta do Europy, dodaje: »P o mnozcch że vre-
mjanëch sëli sut’ Slovëni po Dunaevi, gdë est’ nynë Ugorska zemlja
i Bolgar’ska. [I] ot tëch Slovën razidośasja po zemljë i prozvaiasja
imeny svoimi, gdë sëd§e na kotorom mëstë; jako priśedse södo§a na
rëcë imjanem Marava, i prozvasasja Morava, a druzii Cesi narekosa-
sja; a se ti że Slovëni: Chorvate Bëlii i Sereb’ i Chorutane. Volchom
bo naśedśem na Slovëni na Dunajskija, [i] sëdsem v nich i nasiljas-
ćem im, Slovëni że ovi prisedâe sëdo§a na Vislë, i prozvasasja Lja-
chove, a ot têch Ljachov prozvaëasja Poljane, Ljachove druzii Lutiëi,
ini Mazovâane, ini Pomorjane. Takoże i ti Slovène priśedśe i sëdosa
po Dnëpru i narekośasja Poljane, a druzii Drevljane, zane sëdoâa v lë-
sëch; a druzii sëdosa meżju Pi'ipet’ju i Dvinoju i narekoâasja Drego-
viëi; [inii sëdoâa na Dvinë i narekoSasja Poloëane], rëëki radi, jaże
vteëet’ v Dvinu, imianem Polota, ot seja prozvaSasja Poloëane. Slo­
vëni że sëdosa okolo ezera Ilmerja, [i] prozvaSasja svoim imjanem,
i sdëlasa grad i narekośa i Novgorod; a druzii sëdosa po Desnë i po
Semi i po Sulë, i narekoâasja Sëver. [I] tako razidesja Slovën’skij
jazyk, tćmże i gramota prozvasja Slovën’skaja« (rp. Lavrent.).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin