zestaw 8 mikroekonomia.docx

Dobro normalne (zwykłe) – popyt na to dobro wzrasta w miare wzrostu dochodu. Charakteryzuje się dodatnią elastycznością dochodową popytu. ( np. owoce)

Dobro niższego rzędu – popyt na dobro niższego rzędu spada wraz ze wzrostem dochodu. Dobro to ma ujemną elastyczność dochodową popytu. Zwykle są to dobra których gdybyśmy nie spożywali gdyby nasze dochody były większe (np. tanie mielonki – wraz ze wzrostem dochodu zmienimy na pełnowartościowe wędliny)

Dobro luksusowe – dobro o elastyczności dochodowej popytu większej od jedności. Czyli popyt na nie wzrasta mocniej niż proporcjonalnie do wzrostu dochodu. (Np. gdy zaczniemy dobrze zarabiać weźmiemy dobry samochód na kredyt)

Dobro komplementarne – wzrost ceny jednego dobra prowadzi do spadku popytu na dobra komplementarne.

Dobro substytucyjne – dobra, na które popyt wzrasta w efekcie wzrostu cen innych (mogących je zastąpić) dóbr.

Dobro Giffena – przy wzroście cen posiłków efekt substytucyjny zawsze powoduje zmniejszenie popytu na nie. Natomiast efekt dochodowy może zadziałać w przeciwnym kierunku, gdy rozważane dobro jest dobrem niższego rzędu. Wówczas spadek realnego dochodu powoduje zwiększenie popytu. Można sobie nawet wyobrazić taki niecodzienny przypadek, kiedy ten efekt jest na tyle silny, że wzrost ceny dobra ostatecznie prowadzi do wzrostu popytu na nie. Krzywa popytu ma wówczas na-
chylenie dodatnie. Takie dobra niższego rzędu są nazywane dobrami Giffena — od nazwiska ekonomisty żyjącego w XIX w., który twierdził, że wzrost ceny ziemniaków zwiększa popyt na ziemniaki, zgłaszany przez ludzi ubogich.

Nie każde dobro niższego rzędu jest dobrem Giffena. To ostatnie wymaga wystąpienia bardzo silnego efektu dochodowego (w rozważanym przykładzie chodzi o wzrost popytu pod wpływem spadku realnego dochodu), silniejszego od efektu substytucyjnego, który z definicji musi być ujemny. Po wielu badaniach, prowadzonych od kilkudziesięciu lat, panuje przekonanie, że dobra Giffena są w gruncie rzeczy teoretycznym curiosum. W praktyce bowiem rzadko spotyka się dobra tak niskiego rzędu, aby efekt dochodowy mógł przeważyć nad efektem substytucyjnym.

Dobra Veblena - Amerykański ekonomista Thorstein Veblen (1857-1929) jako pierwszy zwrócił uwagę na zjawisko konsumpcji na pokaz i dążenie konsumentów do ekskluzywności. Dobro Veblena jest to dobro luksusowe, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny – jest to wyjątek w prawie popytu. Takie zjawisko jest nazywane efektem (paradoksem) Veblena bądź efektem prestiżowym. Przykładem takiego dobra mogą być luksusowe samochody, wina, dzieła sztuki. W takim przypadku elastyczność cenowa popytu (jeśli we wzorze nie wprowadzono korygującego znaku minus) jest większa od zera. Jego posiadanie świadczy od zamożności nabywcy. Zachowanie jego nabywców opisuje się za pomocą tzw. Efektu snoba.

Elastyczność dochodowa popytu – procentowa zmiana wielkości popytu podzielona przez odpowiadającą jej procentową zmianę dochodu.

Elastyczność cenowa popytu – procentowa zmiana wielkości popytu na skutek zmiany ceny dobra.

DECYZJE KONSUMENTA

Linia ograniczenia budżetowego – opisuje różne koszyki (kombinacje ilościowe) dóbr dostępne dla konsumenta. Zakłada się, że konsument nie oszczędza tylko przeznacza całe swoje zarobki na dwa dobra. Linia pokazuje ile których dóbr może kupić i jakie kombinacje zastosować w ramach rozporządzanego dochodu. (na osiach widzimy maksima zakupów jednego dobra, tzn. ile możemy kupić go gdy cały dochód przeznaczymy na to dobro)

Linia ograniczenia budżetowego jest prostą o współczynniku kierunkowym równym stosunkowi cen dóbr ze znakiem minus (-PH/PV) – gdzie PH to cena dobra, którego ilość mierzymy na osi poziomej, a PV na pionowej

Krzywa obojętności – obrazuje wszystkie kombinacje dwu dóbr, dające konsumentowi taką samą całkowitą użyteczność. Wynikają z trzech założeń – konsumenci wolą mieć więcej niż mniej (oczywiste); potrafią uszeregować różne koszyki  dóbr według ich łącznej użyteczności (nie potrafimy nadać obiektywnych punktów użyteczności ale każdy potrafi powiedzieć co woli)  oraz ich gusty są zgodne z założeniem o malejącej krańcowej stopie substytucji (gdy chce nam się pić to 3 szklanka wody nie daje nam już takiego zadowolenia i ulgi jak pierwsza :) ) Każdy punkt na tej samej krzywe obrazuje taką samą łączną użyteczność. Krzywe obojętności robią się bardziej płaskie, w miarę przesuwania się po nich w prawo ( wynika z mal. St. Subst). Krzywe obojętności nie mogą się przecinać.

Konsument wybiera taki koszyk dóbr (punkt), przy którym linia ograniczenia budżetowego jest styczna do krzywej obojętności i jest to najdalej wysunięta krzywa.

Ekonomiści rozdzielają skutek wzrostu ceny na dwa odrębne efekty.

Efekt substytucyjny – nazywamy dostosowywanie się popytu do zmiany relacji cen. Chcąc wyodrębnić sam efekt zmiany relacji cen, wyobraźmy sobie hipotetyczną linię ograniczenia budżetowego HH (patrz – słabo czytelny obrazek obok), która jest równoległa do AF`, jej nachylenie wyraża nową relację cen filmów i posiłków po podwyżce ceny posiłków. Prosta HH jest też styczna do wybranej pierwotnie krzywej obojętności U2U2, pozwala więc konsumentowi utrzymać użyteczność i stopę życiową na poprzednim poziomie, który na całej krzywej U2U2 jest z definicji jednakowy. Poruszając się po hipotetycznej linii HH, konsument wybrałby punkt D. Przesunięcie z C do D wyraża właśnie czysty efekt substytucyjny, tzn. dostosowanie popytu do nowej relacji cen przy założeniu, że dochód skorygowano  tak, że aby mimo wzrostu cen został utrzymany dotychczasowy poziom życia. Efekt substytucyjny wzrostu ceny posiłków zmniejsza jednoznacznie wielkość zapotrzebowania na nie. Ten wniosek ma charakter ogólny i obowiązuje zawsze. Podwyżka relatywnej ceny posiłków zachęca konsumenta do częstszego chodzenia do kina, które teraz stało się relatywnie tańsze.

Efekt dochodowy – dostosowywanie się popytu do zmiany realnego dochodu. Chcąc wyodrębnić wpływ obniżenia realnej wielkości dochodu, przesuniemy równolegle linią ograniczenia budżetowego z hipotetycznego położenia HH do rzeczywistego położenia AF` konsument przechodzi teraz z punktu D do punktu E. Jeżeli oba dobra są dobrami normalnymi, to zmniejszenie realnego dochodu spowoduje spadek zapotrzebowania na obydwa dobra. Jest to widoczne na rysunku, gdzie punkt E leży na „południowy zachód” od punktu D.

Zawrócona krzywa podaży – Ludzie nie maksymalizują zysku, czyli dochodu z pracy tylko użyteczność. Ponieważ na nią składa się wiele elementów, w tym także czas wolny, który pozwala konsumować takie atrakcyjne produkty, jak wycieczki, koncerty czy zawody sportowe, linia rynkowej podaży pracy miewa odmienny kształt od krzywej podaży pozostałych czynników. Nie zawsze jest ona linią wznoszącą się, niekiedy bowiem przy wysokich płacach zmienia nachylenie z dodatniego na ujemne. Pojawia się wówczas zawrócona krzywa podaży.

Kształt zawróconej krzywej podaży pracy wynika z wyboru liczby godzin pracy (z założenia pracownik może elastycznie decydować o czasie pracy i nie musi pracować na pełnym etacie albo na półetatu). Decyzja dotycząca czasu pracy równocześnie ma wpływ na to, ile godzin pozostaje danej osobie na odpoczynek. Odpoczynek jest dobrem, natomiast praca zwiększa użyteczność tylko wtedy, kiedy pozwala się cieszyć pozycją społeczną lub kiedy po prostu się ją lubi. Jednak głównym celem pracy jest uzyskiwanie dochodu, który pozwala kupować dobra. W konsekwencji wybór liczby godzin pracy jest jednocześnie wyborem wysokości dochodu.

Rosnąca płaca godzinowa umożliwia osiągnięcie zaplanowanego dochodu w krótszym czasie niż wcześniej. Można ją uznać za obniżenie kosztu uzyskiwania dochodu (spadająca cena dochodu). Równocześnie stanowi ona rosnący alternatywny koszt odpoczynku (wzrasta cena czasu wolnego). Podobnie jak w przypadku wpływu zmiany ceny produktu na postępowanie nabywcy, także tu występuje zarówno dochodowy, jak i substytucyjny efekt wzrostu płac.

TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA

Koszt całkowity –suma wydatków pieniężnych na czynniki wytwórcze zatrudnione w celu uzyskania określonej produkcji.

Koszt krańcowy (marginalny) – przyrost kosztu całkowitego w wyniku wzrostu produkcji o dodatkową jednostkę.

Koszt przeciętny – średni koszt wytworzenia jednostki produktu. Koszt całkowity podzielony przez wielkość produkcji.

Izokwanta (krzywa jednakowego produktu) – przedstawia różne kombinacje minimalnych nakładów czynników produkcji, niezbędnych do wytworzenia określonej jej wielkości. Poszczególne punkty na izokwancie odzwierciedlają różne metody wytwarzania takiej samej ilości produktu. Mimo iż na rysunku 10.Al pokazano tylko cztery technologie, możemy sobie wyobrazić, że jest ich o wiele więcej. Na rysunku 10.A2 przedstawiono izokwanty o gładkim przebiegu. Izokwanta I odpowiada określonej wielkości produkcji. Każdy punkt na niej reprezentuje odmienną metodę wytwarzania, od najbardziej kapitałochłonnych aż po niezmiernie pracochłonne. Położona wyżej izokwanta I' obrazuje różne kombinacje nakładów niezbędnych do wytworzenia większej produkcji. Wyższe izokwanty odpowiadają większym rozmiarom produkcji; ich osiągnięcie wymaga większego nakładu czynników produkcji. Każda izokwanta odzwierciedla różne kombinacje nakładów tych czynników, niezbędne do wytworzenia danej wielkości produkcji.

Funkcja produkcji – pokazuje maksymalną wielkość produkcji możliwą do osiągnięcia przy każdym poziomie nakładów czynników produkcji. Funkcja produkcji uwzględnia dostępną w określonym czasie wiedzę techniczną oraz organizacyjną i jest zdefiniowana dla ich określonego stanu. Funkcja produkcji stanowi zbiór wszystkich technicznie efektywnych metod produkcji. Metoda wytwarzania jest technicznie fektywna, jeżeli nie istnieje inna metoda wytworzenia danej wielkości produkcji, która zużywa mniej jednego czynnika produkcji i nie więcej innego czynnika.

Linia jednakowego kosztu – przedstawia określoną wysokość kosztów ponoszonych na zatrudnienie różnych kombinacji nakładów czynników produkcji przy danych ich cenach. Pokazuje jakie kombinacje czynników można zastosować, tak aby koszt całkowity nie uległ zmianie.

Prawo malejących przychodów – stanowi, że każdy następny zatrudniony w gałęzi zwiększa jej produkcję w stopniu mniejszym niż jego poprzednik.

Prawo malejących przychodów ma zastosowanie wówczas, gdy ilość jednego czynnika produkcji (np. pracy) jest zmienna, natomiast zasoby pozostałych czynników (np. maszyn i ziemi) są stałe. Np. załóżmy, że pracownicy przemysłu filmowego dysponują stałym zasobem kamer, zaplecza studyjnego i innego sprzętu. Pierwszy zatrudniony ma wszystkie te urządzenia do wyłącznego użytku. Kiedy zostaje zatrudniony drugi pracownik, obaj muszą dzielić się sprzętem. Dalsze zwiększenie zatrudnienia powoduje postępujący spadek zasobu sprzętu przypadającego na 1 pracownika. E efekcie produkcja na 1 zatrudnionego w przemyśle filmowym maleje w miarę wzrostu zatrudnienia. Obserwujemy malejące przychody towarzyszące zwiększaniu zatrudnienia.

RODZAJE KONKURENCJI I ORGANIZACJI RYNKU

KONKURENCJA DOSKONAŁA

Najważniejszym kryterium podziału na różne rodzaje rynków jest reakcja uczestników na zdarzenia rynkowe, z zwłaszcza wpływ na nie lub jego brak. Chodzi przede wszystkim o możliwość oddziaływania na ceny.

Rynek doskonale konkurencyjny opiera się na 4 założeniach:

·         Założenie jednorodności produktu – produkty każdego z producentów są identyczne. Każdy z producentów sprzedaje dokładnie taki sam produkt. Kupujący nie odnosi żadnej korzyści z wyboru sprzedającego.

·         Założenie pełnej mobilności czynników produkcji – nie na barier wejścia i wyjścia z gałęzi przemysłu. Czynniki mogą być przesuwane bez przeszkód między różnymi ich zastosowaniami.

·         Duża liczba sprzedających i kupujących – zatem udział każdego producenta w globalnej podaży oraz udział każdego kupującego w globalnym popycie jest stosunkowo niewielki. Oznacza to, że jakakolwiek zmiana wielkości podaży pojedynczego producenta lub zmiana popytu nabywcy jest zbyt mała, aby spowodować zmianę ceny rynkowej. Dlatego na rynkach doskonale konkurencyjnych zarówno sprzedający jak i kupujący są podmiotami akceptującymi cenę rynkową.

·         Założenie doskonałej informacji o rynku – przyjmujemy, że wszyscy sprzedający i kupujący posiadają pełną informację o produkcie i jego cenie, zarówno w danym momencie jak i przyszłości.

Cena jest wypadkową oferty wszystkich producentów i zapotrzebowania wszystkich odbiorców na dany produkt. Producent działający w warunkach doskonałej konkurencji, dostosowuje wielkość produkcji w taki sposób, aby przy danej cenie rynkowej i danych kosztach produkcji osiągnąć zysk maksymalny. Równowaga przedsiębiorstwa związana jest z kształtowaniem się sytuacji gałęzi przemysłu, do której należą wszyscy producenci wytwarzający dany produkt. Postęp techniczny nie różnicuje przedsiębiorstw (mają one jednakowe funkcje produkcji).

Cena rynkowa na produkty przedsiębiorstwa działającego w ramach doskonałej konkurencji jest dana, i wynika z przecięcia się podaży globalnej gałęzi z popytem rynkowym. Ponieważ indywidualne przedsiębiorstwo nie wpływa na poziom ceny rynkowej i musi przyjmować ją jako wielkość daną, dlatego krzywa popytu na produkty przedsiębiorstwa przybiera postać linii prostej równoległej do osi odciętych (y lub p). Tak więc popyt na produkty przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego jest doskonale elastyczny (EP= - ∞)

Tak więc dla przedsiębiorstwa znajdującego się na rynku doskonale konkurencyjnym, cena jest równa przychodowi przeciętnemu oraz przychodowi marginalnemu. Oznacza to, że za każdą dodatkowo sprzedaną jednostkę produktu przedsiębiorstwo osiąga taki sam przychód, równy cenie rynkowej.

Cena = przychód przeciętny = przychód marginalny

MAKSYMALIZACJA ZYSKU KD W KRÓTKIM OKRESIE

Kryterium optymalizacji – odnosi się zarówno do ...