Plotyn - Enneady T.I.pdf

(14375 KB) Pobierz
BIBLIOTEKA
KLASYKÓW
FILOZOFII
PL
OTYN
E
N
N
E
A
D
Y
Przełożył
i
wstępem
poprzedził
ADAM
KROKIEWICZ
Tom
I
1959
PAŃSTWOWE
WYDAWNICTWO
NAUKOWE
SPIS
TREŚCI
TOMU
PIERWSZEGO
Wstęp
tłumacza....................................................................................VII
Porfiriusz
o
życiu
Plotyna
oraz
o
układzie
jego
ksiąg................
ENNEADY
3
Enneada
pierwsza
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
Co
to
jest
żywina
i
kto
to
jestczłowiek............................
O
cnotach.............................................................................
O
dialektyce...........................................................................
O
szczęściu..............................................................................
Czy
szczęście
wzrasta
z
długością
czasu...........................
O
pięknie..............................................................................
Dobro
pierwsze
i
inne
dobra..............................................
Jakie
i
skąd
rzeczy
złe?.............................................
O
uzasadnionym
samobójstwie..........................................
43
56
67
73
95
101
116
ug
140
Enneada
druga
I.
O
świecie..............................................................................
143
II.
O
ruchu
obrotowym..............................................................
156
III.
Czy
gwiazdy
mają
moc
sprawczą.......................................
161
IV.
O
dwóch
materiach...........................................................
,
.
184
V.
O
tym
co
«z
mocy»
i
«z
dzieła*.......................................
205
VI.
O
jakości
i
idei........................................................................
213
VII.
O
zmieszaniu
całkowitym........................................................
219
VIII.
Dlaczego
przedmioty
widziane
z
odległości
wydają
się
ma­
łymi
...........................................................................................
225
IX.Przeciwko
tym,
którzy
mówią,
że
stwórca
świata
jest
zły
i
że
zły
jest
świat...................................................................
228
VI
Spis
treści
Enneada
trzecia
I.
O
przeznaczeniu.......................................................................
265
II.
O
opatrzności
I...........................................................................
278
III.
O
opatrzności
II........................................................................311
IV.
O
naszym
dajmonie
opiekuńczym............................................
323
V.
O
Erosie..................................................................................
331
VI.
O
niedoznawaniu
bytówniecielesnych.................................
348
VII.
O
wieczności
i
o
czasie............................................................
386
VIII.
O
naturze
i
oglądaniu
i
o
Jednem..........................................
415
IX.
Różne
rozważania....................................................................
435
WSTĘP
i.
KODEKSY,
WYDANIA,
PRZEKŁADY
ENNEAD
Kodeksy
Ennead
jest
tych
kodeksów
blisko
pięć­
dziesiąt
dzielą
się
na
źródłowe
i
pochodne,
innymi
słowy
na
takie,
które
odpisami
kodeksu
lub
kodeksów
zaginionych,
i
takie,
które
odpisami
kodeksów
istnie-
jących.
Do
ustalenia
tekstu
służą
oczywiście kodeksy
źródłowe.
One
stanowią
jego
bezpośrednią
tradycję.
Ważne
także
scholia
oraz
wszelkie
w
ogóle
cytaty
i
wiadomości,
jakich
nam
dostarczają
o
utworach
Plo-
tyna
dzieła
starożytnych
i
średniowiecznych
pisarzy,
czyli
tak
zwana
tradycja
pośrednia.
Tradycję
bez­
pośrednią
i
pośrednią
omawia
szczegółowo
P.
Henry
w
swojej
monumentalnej
pracy
Etudes
Plotiniennes
po­
myślanej
jako
przygotowanie
do
nowego,
a
właściwie
pierwszego
naprawdę
naukowego
i
krytycznego
wy­
dania
pism
Plotyna
x.
Henry
przyznaje
źródłowe
znaczenie
czternastu
ko­
deksom.
Najstarszy,
pochodzący
z
XII
w.
Marcianus
gr.
209
(Marc.
D;
D)
zawiera
tylko
trzy
rozprawy
Plotyna
(IV
7,
I
1,
IV
2).
Z
XIII
w.
pochodzi
jedyny
pergaminowy
kodeks
Laurentianus
33
(Med.
A;
A).
Zawiera
on
Enneady
w
całości.
Troskliwy
kopista
nie
tylko
go
pisał
bardzo
starannie,
ale
także
porównywał
i
po-
1
Pierwszy
tom
tej
pracy
ukazał
się
w
r.
1938
pt.
Ltudes
Plotiniennes
I,
Les
Etats
du
texte
de
Plotin
par
Paul
Henry,
S.
J.
Paris,
Bruxelles,
Museum
Lessianum,
Section
Philosophiąue,
N
20.
Drugi
tom
pt.
Les
manuscrits
des
Ennćades
(M.
L.
S.
Ph.
21)
został
wydrukowany
w
r.
1941.
VIII
Wstęp
prawiał,
jak
się
zdaje,
na
podstawie
wzoru.
Z
tego
luksusowego
kodeksu
korzystał,
prawdopodobnie
już
po
dokonanym
przekładzie,
znany
tłumacz
Platona
i
Plotyna,
Marsilio
Ficino
2,
i
uznał
za
stosowne
za­
mieścić
w
nim
swoje
koniektury,
które
późniejsi
ko­
piści
i
wydawcy
stawiali
na
równi
z
pierwotnymi
spro­
stowaniami.
Henry
wymienia
jako
szczególnie
ważne
jeszcze
następujące
kodeksy
źródłowe:
Parisinus
gr.
1976
(Par.
A;
E)
z
XIII
w.,
Reginensis
gr.
97
(dawniej
nie
wyzyskany;
R)
z
XIV
w.
i
Marcianus
gr.
242
(Marc.
C;
QJ
również
z
XIV
w.
Henry
rozróżnia
dalej
wśród
źródłowych
kodeksów
cztery
grupy
ściślejsze:
w,
x, y,
z
(z
poddziałami)
i
sprowadza
całą
tradycję
bezpośrednią
do
jednego
archetypu,
który
pochodził
najwcześniej
z
IX,
a
najpóźniej
z
XII
w.
Archetyp
był
wadliwy,
ale
nie
tak
wadliwy,
jak
przypuszczali
nowo­
cześni
wydawcy-puryści.
Jego
główną
wadę
stanowiły
nie
gramatyczne
błędy
i
słowne
omyłki,
choć
i
ich
nie
brakowało,
lecz
opuszczone
ustępy,
które
zresztą
można
uzupełnić
przy
pomocy
pośredniej
tradycji.
Tradycja
pośrednia
udowadnia
oryginalność
wielu
lekcji
uwa­
żanych
ze
względów
gramatycznych
za
fałszywe. Swoisty
język
Plotyna
sprawiał
kłopot
już
starożytnym
filo­
logom
(v.
i.)
i
Henry
ma
niewątpliwie
słuszność,
kiedy
ostrzega
przed
zbyt
pośpieszną
krytyką
koniekturalną
i
kiedy
stwierdza,
że
bezpośrednia
tradycja
tekstu
Ennead
jest
lepsza,
niż
się
na
ogół
przypuszcza.
Bezpośrednia
tradycja
doprowadza
nas
jednak
tylko
do
średniowiecza.
Znacznie
dalej
prowadzi
nas
tra­
dycja
pośrednia,
bo
dzięki
niej
docieramy
nie
tylko
do
starszego
i
czystszego
źródła
Ennead,
czyli
do
tego
tekstu,
jaki
ustalił
w
swoim
wydaniu
Porfiriusz,
ale
na­
2
Marsilio
Ficino
dokonał
przekładu
Ennead
na
podstawie
kopii,
którą
sporządził
w
r.
1460
z
Med.
A
Jan
Skutariotes.
Jest
to
dzisiejszy
kodeks
pochodny,
Parisinus
gr.
1816
(Par.
B;
F).
Znajdują
się
w
nim
liczne
koniektury
i
uwagi,
pisane
ręką
uczonego
tłumacza.
Przekład
Ennead
ukazał
się
w
r.
1492
(v.
i.).
Zgłoś jeśli naruszono regulamin