Bieniak J., Heraldyka polska przed Długoszem.pdf

(3436 KB) Pobierz
POLSKA AKADEMIA NAUK • KOMITET NAUK O SZTUCE
SZTUKA
I IDEOLOGIA
XV WIEKU
MATERIAŁY
S.YMPOZJUM KOMITETU NAUK O SZTUCE
POLSKIEJ AKADEMII NAUK
WARSZAWA, 1-4 GRUDNIA 1976 R.
POD
REDAKCJĄ
PIOTRA SKUBISZEWSKIEGO
PAŃSTWOWE
WYDAWNICTWO NAUKOWE
WARSZAWA 1978
Okładkę projektował
Edward Kostka
Redaktor
książki Elżbieta
Karwowska
Redaktor techniczny
Janusz Malinowski
Korektor
Juiita Tokarzowa
©
Copyright by
Państwowe
Wydawnictwo Naulwwe
Warszawa 1978
P
r
i
n:
t
e
.d
i
n _
P
o
1
a n
d
SPIS
TREŚCI
P iot r
S k u b i s z e w s k i,
Wprowadzenie
.
. 7
I.
SPOŁECZEŃSTWO
J er z y K
ł
o cz owski, Rozwój
środkowowschodniej
Europy w XV
wieku
H e n r y k S a m s o n o w i c z,
Społeczeństwo
polskie XV wieku.
Kręgi
kulturowe i ich wzajemne przenikanie
J a c e k W i e s i o
ł
o ws k i, Pozycja
społeczna
artysty w polskim
mieście
średniowiecznym
17
55
67
79
89
97
111
123
135
155
II. IDEE I SYMBOLE
Stef a n S
wież
a wski, Potrójne
rozstaje:.,myśli
XV wieku
Z of i a
Wł
od e k, Koncepcje
metafizy~d. w~'·Kr~lrnwie
w XV wieku
A 1 e k s a n d r a W i t k o ws k a, Funkcje'..P,i'aktyk wotywnych w religij-
ności
ludowej
późnego średniowiecza
·
Urs z u 1 a B ork owska,
Przykład pobożności mieszczańskiej
w XV
wieku. Weronika z Krakowa
K a r o 1 G ó r s k i,
Prądy
religijne XV wieku a sztuka
J a d wig a Kr z y
ż
a n i a k o w a,
Pojęcie
narodu w
Rocznikach
Jana
\;
Długosza.
Z problemów
świadomości
narodowej w Polsce XV wieku
A 1 e ks a n der Gieysztor, „Ornamenta regia" w Polsce XV wieku
•Ja n us z Bien i a k, Heraldyka polska przed
Długoszem.
Uwagi pro-
blemowe
\ . S t e f a n K r z y s z t o f
K
u c z y
i1
s k i, Her by w
twórczości
his tory cz.;.
1
'
nej Jana
Długosza
III.
PIŚMIENNICTWO
@
211
233
241
He nry k Ko w a 1 ew i cz, Poezja
polsko-łacińska
XV wieku .
J u 1 i a n L e w a
ń
s k i, Style
piśmiennictwa
polskiego
w
XV wieku
IV.
I MALARSTWO
Ja n us z
Kębło
w's ki, „Natura" i „styl" w sztuce
późnego
gotyku. Opo-
zycja
formuły
naturalizm - nienaturalizm
A n d r z e j M. O 1 s z e ws k i, Niektóre zagadnienia stylu
międzynaro-
dowego w Polsce
RZEŻBA
259'
271
JANUSZ BIENIAK
HERALDYKA POLSKA PRZED
DŁUGOSZEM
UW AGI PROBLEMOWE
I
Ewidentnym jest faktem
źródfowym, że
apogeum
żywej
heraldyki
w Polsce przypada dopiero na
pierwszą połowę
wieku XV. ,
Właśnie
wówczas herbowe rody rycerskie
występowały
w wielkiej polityce jako
uznany podmiot prawa.
Rodową formę przyjęły więc
akcesy do
ko n federacji. W roku
1406
przedstawiciele szlachty na
zjeździe
piotrkowskim
zobowiązali się
„litteras cum appensiis cuiuslibet genealo-
giae sigillorum dare"
1 .
Osiemnaście
lat
później
w Korczynie, a
następnie
w
Wiślicy
gromadzili
się
celem
powzięcia uchwał
„domini et duo de
quolibet domo seu clenodio" szlachty
małopolskiej
2 •
Analogiczny
skład
otrzymały
sejmiki ziemskie: brzeski
(1433)
i
dobrzyński
(1434),
zwołane
dla
przyjęcia jedleńskich zobowiązań
dygnitarzy koronnych co do wy-
boru syna króle1wsikiego na
następcę
tronu. Odpowied:ni dokument
potwierdziły
wówczas obie ziei'hie
pieczęciami
zarówno swych dostojni-
ków, jak i „duorum de quolibet clenodio terrigenarum"
3 .
Koroną
wszyst-
kich
przykładów
jest
wszakże
Konfederacja dwudziestu rodów (Compo-
si.cio clenodiorum),
zawiązana
w
1440
lub
1441
r. na obszarze Wielko-
polski, Kujaw,
Łęczyckiego,
Sieradzkiego i Mazowsza - wzajemne za-
pewnienie pomocy, a w razie
wewnętrznych
niesnasek -
mediacji,
4 .
Powyżej
zarysowana prak-
mające zagwarantować
spokój w Królestwie
tyka odbiega od analogicznych
wystąpień
w XIV w., kiedy to
skład
uczestników
każdorazowo
wskazuje na
współdziałanie
„braci klejnot-
nych"
5 ,
pieczęcie
jednak przywieszano do odpowiednich aktów indywi-
dualnie, jeszcze bez
angażowania
wspólnoty heraldycznej i bez wzmianki
o niej.
Podobnie przedstawia
się
sprawa okr
eś
1
a n i a przy n a
1
e
ż-:
n o
ś
c i r o d o w e j o s ó b w
źródłach
historiograficznych oraz nekrolo-
gicznych. Zwyczaj ten
wprowadził
do dziejopisarstwa polskiego jako

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin