M. Kowalczyk - DOKUMENTY MALTAŃSKIE W ZASOBACH PERGAMINÓW ARCHIWUM OBRAZÓW CYFROWYCH BIBLIOTEKI LITEWSKIEJ AKADEMII NAUK.pdf

(1222 KB) Pobierz
„Duchowość w Polsce” 21 (2019)
ISSN 2081-4674
s. 273-277
––––––———––———–––––––
Marta K
OWALCZYK
DOKUMENTY MALTAŃSKIE W ZASOBACH PERGAMINÓW
ARCHIWUM OBRAZÓW CYFROWYCH
BIBLIOTEKI LITEWSKIEJ AKADEMII NAUK
Obecnie Wydział Rękopisów Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk (LLAS)
zachował 1412 pergaminów z okresu od XI do XX wieku. Jest to jedna z najwięk-
szych kolekcji pergaminów w krajach bałtyckich. Treść pergaminów dotyczy
tematycznie obecnego terytorium Litwy, Polski, Białorusi, Łotwy, Estonii, Rosji,
Ukrainy, Niemiec, Austrii i Włoch.
Przez długi czas dokumenty te były dostępne tylko dla wąskiego kręgu nau-
kowców. Jednak rosnące zainteresowanie historią oraz postępująca cyfryzacja
wpłynęły na udostępnienie zdjęć cyfrowych dokumentów pergaminowych prze-
chowywanych w depozycie Wydziału Rękopisów LLAS wszystkim zainteresowa-
nym. Jest to możliwe za pośrednictwem strony www.mab.lt Dokumentom towa-
rzyszą krótkie opisy archiwalne w języku litewskim i angielskim, ułożone zgodnie
z Katalogiem Pergaminów autorstwa Rimantasa Jasasa (1980). Nazwiska osobiste,
nazwy miejsc, daty, autentyczność dokumentów i bibliografia zostały zmienione.
W celu wygodniejszego wyszukiwania niezbędnych dokumentów podano listę
wszystkich zdigitalizowanych pergaminów, przygotowano indeksy nazwisk oso-
bistych i nazw miejsc, a dokumenty pogrupowano według ich pochodzenia i chro-
nologii. Obecne Archiwum obrazów cyfrowych przedstawia cyfrowe kopie 121
pergaminów obejmujących okres od 1187 do 1500 r.
Wśród nich można znaleźć dziewięć ważnych historycznie dokumentów doty-
czących Zakonu Maltańskiego i jego działalności na ziemiach polskich:
1. List biskupa poznańskiego Benedykta (zm. 10 X 1193/95 r.) potwierdzający
prawo Zakonu Maltańskiego do zarządzania schroniskiem Kościoła św. Michała
w Poznaniu, podarowanym przez księcia Mieszka, oraz do korzystania z dziesięcin
ze wsi podarowanej przez biskupa Radwana z Poznania (zm. 1172) na utrzymanie
schroniska. W dokumencie biskup przekazuje Kościół św. Michała i wszystkie
jego dziesięciny Zakonowi św. Jana. (sygn. F1-1);
274
Marta KOWALCZYK
2. List papieża Celestyna III potwierdzający prawo Zakonu św. Jana do zarzą-
dzania schroniskiem w Poznaniu wraz ze wszystkimi dziesięcinami przekazanymi
na utrzymanie schroniska. (sygn. F1-2);
3. Darowizna biskupa poznańskiego Pawła (zm. 31 III 1242 r.) dla Zakonu św.
Jana. Biskup przekazuje Zakonowi Maltańskiemu swój tytuł do Kościoła św.
Michała i do schroniska w Poznaniu, a także wszystkie dziesięciny i chłopów
otrzymane wcześniej na utrzymanie kościoła i schroniska. (sygn. F1-4);
4. Książę Władysław III (ur. między 1161 a 1166 r., zm. 3 XI 1231 r. w Środzie
Śląskiej) potwierdza prawo zakonu św. Jana do zarządzania schroniskiem w Pozna-
niu i wioskami podarowanymi przez jego ojca Mieszka III (ur. między 1122 a 1125
r., zm. 13 lub 14 III 1202 r. w Kaliszu). W dokumencie zwalnia chłopów z tych
wiosek z obowiązków wobec władcy, z ceł i z podporządkowania się kasztelanom.
(sygn. F1-5);
5. Książę Władysław przekazuje wieś Koritowo na schronienie w gnieźnień-
skim kościele św. Jana Chrzciciela. (sygn. F1-7);
6. Karta Gallusa de Cenibacho, Przeora domów Zakonu św. Jana w Austrii,
Czechach, Morawach i Polsce, dla wikariuszy Katedry św. Piotra w Poznaniu, zo-
bowiązująca starszego rodu Zakonu św. Jana w Poznaniu, do oddania dorocznego
hołdu zwany „kalėda” w pieniądzach i zbożu plebanom i dzwonnikom katedry
Objawienia Pańskiego. (sygn. F1-8);
7. Przywilej księcia polskiego Bolesława (ur. między 1224 a 1227 r., zm. 13 lub
14 IV 1279 r. w Kaliszu) przyznany 25 IV 1268 r. nadający prawa niemieckie wsi
Sedlec, należącej do poznańskiego schroniska św. Jana z Zakonu Maltańskiego.
(sygn. F1-9);
8. Potwierdzenie (dyplom) biskupa Roberta z Ołomuńca (1201-1240) dla
arcybiskupa gnieźnieńskiego i polskich rektorów dotyczący odbioru dziesięciny
dla papieża ze schronisk zakonu św. Jana w Czechach i Polsce. (sygn. F1-63);
9. List od papieża Innocentego III potwierdzający prawo Zakonu Joannitów do
zarządzania funduszami przekazanymi przez biskupa poznańskiego i jego kapitułę
na utrzymanie wikariusza i schroniska Kościoła św. Michała w Poznaniu. (sygn.
F1-3).
Objaśnienie: Zwroty używane w angielskiej, litewskiej i łacińskiej wersji
językowej dostępne w archiwum nieco się od siebie różnią. Dla ujednolicenia
w artykule użyto nazw
Zakon Maltański
i
Zakon św. Jana
oraz
schronisko
w rozu-
mieniu przytułek, szpital.
Dokumenty maltańskie w zasobach pergaminów Archiwum Obrazów Cyfrowych…
275
DOCUMENTS OF THE ORDER OF MALTA IN THE PARCHMENTS
OF DIGITAL IMAGES ARCHIVE OF THE LIBRARY
OF THE LITHUANIAN ACADEMY OF SCIENCES
At present the Division of Manuscripts of the Library of the Lithuanian Acad-
emy of Sciences has retained 1412 parchments dating back to XI-XX century. It is
one of the largest collection of parchments in Baltic countries. The content of the
parchments concerns a current territory of Lithuania, Poland, Belarus, Latvia,
Estonia, Russia, Ukraine, Germany, Austria and Italy.
Among them we can find nine historically important documents related to the
Sovereign Military Order of Malta and beginnings of its operation on Polish lands:
Confirmation letter by Bishop Benedict of Poznan to the Order of St. John. (Bishop
Benedict of Poznan confirms the right of the Order of the Hospital (of St. John) of
Jerusalem to manage the shelter of St. Michael’s Church in Poznan, donated by
Duke Mescho of Poland, and to use the tithes from (villages of) the Kostrzyn prov-
ince, donated by Bishop Radovanus of Poznan, for the maintenance of the shelter;
and also donates St. Michael’s Church and all its tithes to the Order of St. John and
Confirmation letter by Pope Celestin III to the Order of St. John. (Pope Celestin
III confirms the right of the Order of the Hospital [of St. John] of Jerusalem to
manage the shelter in Poznan with all the tithes donated for the maintenance of the
shelter).
Keywords:
Sovereign Military Hospitaller Order of Saint John of Jerusalem
of Rhodes and of Malta, Joannites, Knight of Malta, documents and privileges
(XII-XII century).
Słowa kluczowe:
Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana
z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, Joannici, rycerze maltańscy, dokumenty i przywi-
leje (XII-XIII wiek).
276
Marta KOWALCZYK
List biskupa poznańskiego Benedykta potwierdzający prawa do zarządzania schroniskiem
[przytułkiem] kościoła św. Michała w Poznaniu, podarowanym przez księcia Mieszka dla
zakonu św. Jana (data nadania: pomiędzy 1187 a 1193 r.).
Dokumenty maltańskie w zasobach pergaminów Archiwum Obrazów Cyfrowych…
277
List potwierdzający papieża Celestyna III dla Zakonu Świętego Jana (09 IV 1193).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin