Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego.pdf

(20321 KB) Pobierz
Przyroda
Karkonoskiego Parku Narodowego
pod redakcją
Roksany Knapik i  Andrzeja Raja
Jelenia Góra 2014
Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego
Wydanie pierwsze poprawione
Jelenia Góra 2014
© Karkonoski Park Narodowy, ul. Chałubińskiego 23, 58-570 Jelenia Góra
Redakcja
Roksana Knapik, Andrzej Raj
Recenzja
Wiesław Fałtynowicz, Piotr Migoń, Andrzej Żelaźniewicz
Tłumaczenie podrozdziału „Pająki” z języka czeskiego
Marek Dobrowolski
Fotografia na 1. stronie okładki: Śnieżka (fot. A. Raj)
Fotografia na 2. stronie okładki: Widok na Śnieżne Kotły (fot. A. Raj)
ISBN 978-83-64528-04-0
Skład i  druk: Dimograf, Bielsko-Biała
Publikacja
dofinansowana ze środków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
we Wrocławiu
Poglądy autorów i treści zawarte w publikacji nie zawsze odzwierciedlają stanowisko WFOŚiGW we Wrocławiu.
Spis treści
Od Redakcji
..........................................................................................................................................
Budowa geologiczna
(Paweł Aleksandrowski, Ewa Słaby, Adam Szuszkiewicz,
Luiza Galbarczyk-Gąsiorowska, Stanisław Madej, Eligiusz Szełęg) ..........................................................
Ukształtowanie powierzchni
(Marek Kasprzak, Andrzej Traczyk) .............................................................
Różnorodność, dynamika i  zagrożenia gleb
(Cezary Kabała, Adam Bogacz,
Beata Łabaz, Katarzyna Szopka, Jarosław Waroszewski) ........................................................................
5
7
47
91
Środowisko wodne
(Henryk Marszałek, Michał Rysiukiewicz) .................................................................. 127
Klimat
(Mieczysław Sobik, Marek Błaś, Krzysztof Migała,
Michał Godek, Tomasz Nasiółkowski) .................................................................................................... 147
Sinice i  glony
(Jan Matuła, Dorota Richter) ........................................................................................... 187
Mchy i  wątrobowce
(Ewa Fudali, Bronisław Wojtuń) .............................................................................. 199
Paprotniki
(Ewa Szczęśniak, Ludwik Żołnierz) ........................................................................................ 207
Rośliny kwiatowe
(Paweł Kwiatkowski, Ludwik Żołnierz) ........................................................................ 217
Roślinność subalpejska i  alpejska
(Ludwik Żołnierz, Bronisław Wojtuń) .................................................
241
Lasy
(Władysław Danielewicz, Andrzej Raj, Jacek Zientarski) ................................................................ 279
Łąki
(Zygmunt Kącki, Krystyna Pender) .................................................................................................. 303
Rośliny synantropijne
(Zygmunt Dajdok, Ewa Szczęśniak) ...................................................................... 311
Porosty
(Maria Kossowska) ................................................................................................................... 319
Grzyby i  śluzowce
(Czesław Narkiewicz, Włodzimierz Kita,
Wojciech Pusz, Eugeniusz Panek) .......................................................................................................... 339
Bezkręgowce
(Jerzy Błoszyk, Artur Chrzanowski, Marek Dobrowolski,
Antonín Kůrka, Elżbieta Kuźnik-Kowalska, Andrzej Mazur, Piotr Olszewski,
Krzysztof Pawlikowski, Tadeusz Pawlikowski, Małgorzata Proćków,
Dariusz Skarżyński, Paweł Szymkowiak) ................................................................................................. 359
Kręgowce
(Andrzej Dyrcz, Bożena Gramsz, Robert Maślak, Andrzej Witkowski,
Tomasz Zając, Karolina Dobrowolska-Martini, Jan Kotusz, Jan Kusznierz,
Ewa Leś, Marek Martini, Marcin Popiołek, Roman Rąpała) ................................................................... 405
Ochrona przyrody
(Andrzej Raj) ............................................................................................................. 443
Indeks polskich nazw gatunków ........................................................................................................... 485
Indeks łacińskich nazw gatunków ......................................................................................................... 491
Pr zyroda K arkonoskiego Parku Narodowego
3
Szanowni Czytelnicy,
z wielką przyjemnością i satysfakcją oddajemy w Państwa ręce pierwszą monografię poświęconą wyłącznie
przyrodzie Karkonoszy, wydaną z  okazji 55-lecia istnienia Karkonoskiego Parku Narodowego.
16 stycznia 2014 roku mija 55 lat od chwili, kiedy w najwyższym paśmie Sudetów powołano do życia park
narodowy. 55 lat naszych starań oraz intensywnej pracy, włożonych nie tylko w ochronę przyrody Karkonoszy,
ale i  w  jej jak najlepsze poznanie. Dzięki wytężonej pracy wielu osób nasza wiedza na temat złożonych
układów ekologicznych Karkonoszy jest bogata, ale – przyznajemy z  pokorą – wciąż niepełna. To zadanie na
kolejne lata, również dla przyszłych pokoleń. Karkonosze zapewne wciąż jeszcze kryją w sobie wiele tajemnic.
Nasza wiedza na temat przyrody karkonoskiej nie byłaby tak bogata, gdyby nie badania naukowe realizo-
wane w Karkonoszach. Prowadzono je już oczywiście na długo przed utworzeniem parku narodowego, a nasi
poprzednicy pozostawili po sobie ogrom wiedzy, z którego czerpiemy do dziś. Już pierwsi, XIII-wieczni eks-
ploratorzy Karkonoszy, zwani Walończykami, opracowywali informacje o  zasobach mineralogicznych tego ob-
szaru. W  ich zapiskach – zagmatwanych i  naszpikowanych tajemnicami i  szyframi tzw. Księgach Walońskich –
można upatrywać pierwszych publikacji na temat przyrody nieożywionej Karkonoszy. Jednak dopiero XVI wiek
zmienił spojrzenie na dzikie dotychczas góry, a  renesansowi badacze odważyli się zapuścić głębiej w  leśne
ostępy i prowadzić swoje obserwacje florystyczne i geologiczne. W drugiej połowie XVII wieku w Karkonoszach
pojawili się tzw. laboranci, którzy oprócz czerpania praktycznych korzyści z  wykorzystania karkonoskich ziół,
przyczynili się do pogłębienia wiedzy na ich temat. Ciekawe publikacje na temat przyrody Karkonoszy powsta-
ły również w  okresie oświecenia, jednak dopiero połowa XIX wieku przyniosła zupełnie nowe – nowożytne
– spojrzenie na przyrodę Karkonoszy. Prowadzone wtedy badania geologiczne, geomorfologiczne, florystyczne
i  faunistyczne udowodniły wyjątkowość tych gór. Wyjątkowość w  skali regionu, kontynentu i  świata.
W  XIX i XX wieku Karkonosze były coraz bardziej odzierane ze swoich tajemnic i  dzikości. Wtedy bowiem
w  górach pojawiły się tysiące turystów, którzy powoli zaczęli zadeptywać ich przyrodę – delikatną i  kruchą ze
względu na niewielkie rozmiary masywu. Dopiero w latach 20. i 30. XX wieku powstały w Karkonoszach pierw-
sze obszary chronione – rezerwaty obejmujące niewielkie obszary kotłów polodowcowych oraz rozległy obszar
chroniony, utworzony dla ochrony roślin. Jednak dopiero powołanie do życia w 1959 roku Karkonoskiego Parku
Narodowego przywróciło przyrodzie tych gór spokój i możliwość funkcjonowania bez człowieka. Dziś Karkonosze
stanowią niezwykle atrakcyjny poligon badawczy dla instytucji naukowych z  Polski, Czech i  innych krajów Euro-
py i  świata. Przyroda najwyższych partii gór nie podlegała ingerencji człowieka od 55 lat, co daje możliwość
śledzenia naturalnych procesów w  ekosystemach. A  takich miejsc jest na świecie coraz mniej.
Karkonosze doczekały się już obszernych opracowań monograficznych. Do kanonu lektur miłośników tych
gór należy pozycja „Karkonosze polskie” pod redakcją prof. Alfreda Jahna, wydana przez Zakład Narodowy
im. Ossolińskich w  1985 roku. Bardzo wartościowa jest również obszerna publikacja „Karkonosze – przyroda
nieożywiona i  człowiek” pod redakcją prof. Michała P. Mierzejewskiego wydana przez Wydawnictwo Uniwer-
sytetu Wrocławskiego w 2005 roku. Należy wspomnieć także monografię przygotowaną przez naszych czeskich
sąsiadów, która w  pierwotnym założeniu miała objąć tematycznie całe Karkonosze. Ostatecznie jednak tylko
część rozdziałów monografii „Krkonoše – příroda, historie, život”, wydanej w  2007 roku przez Wydawnictwo
Baset we współpracy z  KRNAP, doczekała się opracowania w  układzie transgranicznym.
Decyzja o przygotowaniu nowej monografii, dotyczącej obszaru polskich Karkonoszy zapadła w 2012 roku.
Do realizacji tego przedsięwzięcia zaprosiliśmy do współpracy wielu cenionych naukowców – znawców Kar-
konoszy - którzy nie tylko przygotowali wspaniałe przekrojowe rozdziały, ale również je zrecenzowali, dokła-
dając wszelkich starań, aby poziom nowej monografii był jak najwyższy. Jednocześnie udało się nam pozyskać
środki na realizację naszego pomysłu, gdyż otrzymaliśmy dotację z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środo-
wiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Sami również włożyliśmy w tę książkę mnóstwo swojej pracy,
planując jej zawartość i wygląd, sprawdzając nadesłane teksty, opracowując indeksy gatunków... I mamy
ogromną satysfakcję z naszej pracy, bo wspaniale jest trzymać w dłoniach pierwszą monografię przyrodniczą
polskich Karkonoszy wydaną przez Karkonoski Park Narodowy.
Pr zyroda K arkonoskiego Parku Narodowego
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin