Insadowski H. Rzymskie prawo małżeńskie (1935).pdf

(15584 KB) Pobierz
Ks. Dr. HENRYK
I N S A D O W S K I
R Z Y M S K IE
PRAW O M A ŁŻEŃ SK IE
A CH RZEŚCIJAŃ STW O
PRZEDMOWĘ NAPISAŁ
Dr. R A F A Ł
TAUBENSCHLAG
PROFESOR UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
LUBLIN
1935
H istorja prawa m ałżeńskiego była w romanistyce ostatnich
czasów niejednokrotnie przedmiotem gruntownych opracowań (So-
lazzi, Levy, Bon fan ie, Wahrmund). Z tem większem zaciekawie­
niem bierze się do ręki nową obszerną pracę o tym przedmiocie
Przedewszystkiem muszę stwierdzić, iż nastawienie autora w sto­
sunku do problemu je s t inne niż wymienionych w yżej autorów.
Autorow i naszemu chodzi o wszechstronne zbadanie wpływu,
ja k i wywarło chrześcijaństw o, na prawo małżeńskie, co inni mi­
mochodem tylko poruszają. Tem się tłumaczy, iż autor uwzględ­
nia w sw ej pracy, w szerokiej m ierze i ustawodawstwo kościelne
i piśmiennictwo patrystyczne, to ostatnie w rozmiarach dotąd
w literaturze nienapotykanych. Operując tak rozległym materja-
łem źródłowym, nie pom inął bynajm niej literatury przedmiotu.
0 ile mogłem stwierdzić, nie uszła je g o uwagi żadna praca,
która porusza jakikolw iek p, oblem m ający związek z omawia-
nemi przez niego zagadnieniami. W tym względzie muszę nadto
podnieść, iż autor nie ograniczył się do literatury ściśle romani-
stycznej, lecz uwzględnił także literaturę porównawczą, zw łaszcza
odnoszącą się do małżeństwa w prawie semickiem, greckiem
1 hellenistycznem. Opracowanie źródeł je s t sumienne, w yzyskanie
literatury dokładne i rozważne. Te zalety pozwalają mi nazwać
pracę autora dziełem poważnem, które stanowi istotne wzboga­
cenie naszej ubogiej literatury praw niczej.*
R AFAŁ TAUBENSCHLAG
K r a k ó w w e w r z e ś n iu 1934.
*
Pozwalam
s o b ie
na
te m
miejscu złożyć bardzo serdeczne podzięko­
wanie JW. Panu Dr. Rafałowi Taubenschlagowi, Profesorowi Uniwersytetu
J a g ie llo ń s k ie g o ,
za łaskawe przejrzenie
n in ie j s z e j
pracy oraz za cenne wska­
zówki przy je j pisaniu.
A u to r
SPIS
R ZECZY
Str.
Przedmowa Prof. Rafała Taubenschlaga
. . . .
. . .
Spis rzeczy
......................................... .....
Wstąp
............................................... .....
5
7
9
l
OZD
z i a ł
I.
ZARĘCZYNY
31
32
38
41
51
§
§
§
§
§
1. Terminologia zaręczyn
2. Forma zawarcia zaręczyn
. .
3. Wymogi do zawarcia zaręczyn
.
4. Skutki prawne zaręczyn
. . .
5. Rozwiązanie zaręczyn . . . .
.
.
.
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
tozDZiAŁ
II.
§ 1.
§ 2.
ISTOTA I RODZAJE MAŁŻEŃSTWA
Istota m a łż e ń s t w a .........................................................
54
Rodzaje małżeństwa . . . . . . . . . . . . .
78
1. Matrimonium legitimum ...........................................................79
A. Matrimonium cum mana .
. . . . .
79
B. Matrimonium sine m
arni . . . . . .
. . 84
2. Concubinatus
. . .
................................... . 8 8
3.
Matrimonium iuris gentium .
. . . .
. . .
100
4. Contubernium
. . . .
. . . . . . . .
102
I
o z d z i a ł
III.
FORMA Z A W A R C IA MAŁŻEŃSTWA
113
113
118
123
127
136
141
§ 1.
§ 2.
§
3.
§
4.
Zawarcie małżeństwa cum mano .
1. Confarreatio
. . . . . . . . . . . . .
2. Coemptio .
3. Usus ..........................................................
Zawarcie małżeństwa sine manu .
Obrzędy ślubne . . . . . . . . . . . . . .
Forma zawarcia małżeństwa a chrześcijaństwo
. . . .
8
R
o z d z ia ł
IV.
WYMOGI DO ZAW A RC IA MAŁŻEŃSTWA
Str_
Warunki bezwzględne do zawarcia małżeństwa . . . .
148
1. Zdolność prawna
.
.........................................
. 148
2. Zdolność fizyczna .
. . .
. .
151
3. jedność małżeństwa
. . . . . . . . .
. 155
4. Tempus luctus . . . .
. . . . . . .
159
5. Ordo sacer i volum solemne . . . . .
. . .
.164
6. Przyzwolenie .
. . .
. .
. . .
>167
§ 2. Warunki względne do zawarcia małżeństwa . . . .
180
1. Warunki natury etyczno - fizjologicznej
• ■ . 181
A. Pokrewieństwo .
. .
.
. . .
181
B. Powinowactwo
.
. . .
.
189
C. Adopcja . . . . . . .
. . . . .
196
2. Przeszkody natury etyczno-socjalnej
.
.
• 200
3. Warunki natury praktycznej i politycznej . . . .
208
4. Warunki natury religijnej . . .
. . . . .
213
§ 3. Dyspensacja i konwalidacja
. . .
. . . . .
218
§ 1.
R
o z d z ia ł
V.
SKUTKI PRAWNE ZAW ARCIA MAŁŻEŃSTWA
222
226
232
. 245
§ 1.
§ 2.
Skutki prawne małżeństwa dotyczące małżonków
. .
1. Małżeństwo cum mann ...................................
2. Małżeństwo sine manu . . . . . . . . . . .
Skutki prawne małżeństwa dotyczące rodziców i dzieci
R
o z d z ia ł
VI.
ROZWIĄZANIE MAŁŻEŃSTWA I JEGO SKUTKI
§ 1.
Rozwiązanie małżeństwa
.....................................................
269
1. Śmierć współmałżonka
. . . . . .
.
.
270
2. Utrata conubii .
. . . . . . . . . . .
271
3. Rozwód
............................................................................
279
A . Pojęcie i rozwój historyczny rozwodu . . . .
279
B. Forma rozwodu
. . . . . . . . . .
301
§ 2. Skutki prawne rozwiązania małżeństwa ................................... 306
1. Skutki rozwiązania małżeństwa dotyczące dzieci . . - 306
2. Religio l u c t u s .........................................
307
3. Secundae nuptiae . . . . . . . . . . . .
310
I
ndeks
rzeczo w y
. .
.
.
. .
.
.
.
■ ...................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
323
335
Sprostowania .
.
WSTĘP
Zagadnienie wpływu chrześcijaństwa na prawo rzymskie zaj­
muje umysły uczonych oddawna.
poświęcił pracę
piętno prawom;
stwem.
swoją
władza
De
dziele swojem „ O duchu praw”
bowiem
Czytajcie kodeks
Już w
XVIII
wieku kwestji tej
w
sławnem
z kapłań­
mówi:
„Chrystjanizm dał swoje
ma
związki
Roehr,1 a Montesquieu
zawsze
Teodozjana, który jest jedynie kompi­
lacją uchwał cesarzy chrześcijańskich” . 1
3
2
W pierwszej połowie X I X wieku nad naszem zagadnieniem
zastanawiają się
ex p rofesso
D e
M e y s e n b u r g , 3 B u s s 4 i T r o p -
l o n g . 5 Na szczególną
wpływu
okresy.6
chrześcijaństwa
uwagę zasługuje ten
na
prawo
rzymskie
ostatni.
W
historji
on
trzy
prze­
czasy
odróżnia
Okres pierwszy
obejmuje, według niego,
ubocznie, jakby
śladowania chrześcijan i trwa do Konstantyna W ielkiego, w któ­
rym wpływ ten występuje tylko
nieświadomie.
W
okresie drugim — od Konstantyna W . do połowy V wieku —
wpływ religji chrześcijańskiej jest już bezpośredni, a o rezultacie
tego wpływu świadczy K odeks Teodozjański.
W
okresie trzecim,
Dissertationes
d e
effectu religionis christianae in
iu risp r u -
d en tia m R o m a n a m .
Groninga 1766.
2
M
o n t e s q u ie u
,
O duchu praw,
ks.
XXIII,
rozd.
21.
Tłum. Żeleński (Boy).
Warszawa 1927 t. 2 s. 157.
3 D
e
M
e y s e n b u r g
,
De christianae religionis
v i
et
e ffe c tu
in
ius
civile.
Götfcinga 1828
4
BUSS,
Ü b er d e n
Einfluss des
C h r is te n tu m s
auf Recht und Staat.
Freiburg 1841.
5
T
r o p l o n g
,
De l'influence du christianisme sur le droit civil des
R o m a in s .
Bruxelles 1844.
6
T
roplong
,
tamże
s.
7— 51.
1 D
e
R
oehr
,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin