Karolina Ciechorska-Kulesza - Tożsamość a przestrzeń w warunkach niestabilnych granic. Przypadek byłego województwa elbląskiego.pdf

(12744 KB) Pobierz
Karolina Ciechorska-Kulesza
ToøsamoúÊ a przestrzeÒ
w warunkach
niestabilnych granic.
Przypadek by=ego
wojewÛdztwa elbl@skiego
GdaÒsk 2016
Recenzje:
prof. dr hab. Andrzej Sakson, dr hab. Jaros aw Za êcki, prof. UG
Fotografie:
ze zbiorów Autorki
Mapy:
Bogus aw Gliñski
Redakcja i korekta:
S awina Kwidziñska
Opracowanie graficzne i sk ad:
Anna Maciejewska i Maciej Ostoja-Lniski
Publikacja ukazuje siê dziêki finansowemu wsparciu Uniwersytetu Gdañskiego
w ramach grantu dla m odych naukowców na rok 2016 (nr 538-7119-B270-16).
© Copyright by Karolina Ciechorska-Kulesza and Instytut Kaszubski,
Gdañsk 2016
ISBN 978-83-63368-84-5
Wydawca:
Instytut Kaszubski
Druk i oprawa:
Totem, ul. Jacewska 89, 88-100 Inowroc aw
4
SPIS TREåCI
WPROWADZENIE ............................................................................................................... 11
ROZDZIA£ 1
Problematyka przestrzeni i to¿samoœci w refleksji socjologicznej
1.1. Spór o przestrzeñ w naukach spo ecznych .............................................................. 21
1.2. Przestrzeñ w socjologii – wybrane koncepcje ........................................................ 25
1.2.1. Przestrzeñ spo eczna jako wartoœæ ................................................................. 25
1.2.2. Przestrzeñ spo eczna jako forma ..................................................................... 27
1.2.3. Granice i dystanse ............................................................................................... 30
1.2.4. Od przestrzeni do miejsca ................................................................................ 34
1.2.5. Ojczyzna jako szczególny rodzaj miejsca ...................................................... 36
1.3. Region jako (nie)uchwytna przestrzeñ ...................................................................... 39
1.4. To¿samoœæ w kontekœcie przestrzeni ......................................................................... 46
1.4.1. To¿samoœæ – wybrane definicje, podzia y, wymiary .................................. 46
1.4.2. W stronê nowych to¿samoœci przestrzennych ............................................ 50
1.4.3. To¿samoœæ przestrzenna w œwietle lokalnych zasobów ............................ 53
ROZDZIA£ 2
Przestrzeñ a to¿samoœæ w badaniach Ziem Zachodnich i Pó nocnych
2.1. Socjologia o i dla Ziem Zachodnich i Pó nocnych. Rys historyczny ................. 55
2.1.1. Pierwsze lata powojenne: socjologowie na ziemiach
nieznanych ........................................................................................................... 57
2.1.2. Od odwil¿y 1956 roku do lat siedemdziesi tych: wokó
integracji spo ecznej .......................................................................................... 60
2.1.3. Lata osiemdziesi te: ZZiP u progu transformacji ustrojowej.................. 62
2.1.4. Po 1989 roku: w poszukiwaniu nowego spojrzenia na ZZiP ................... 65
2.2. Paradygmat integracji spo ecznej w nowych ods onach ...................................... 67
2.3. Nowe pogranicza czy peryferie? ................................................................................ 75
2.4. Boom to¿samoœciowy ................................................................................................... 85
5
Karolina Ciechorska-Kulesza ñ ToøsamoúÊ a przestrzeÒ w warunkach...
ROZDZIA£ 3
Wype nianie przestrzeni zadanej – metodologia badañ w asnych
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
Specyfika badañ jakoœciowych – napiêcia, spory i dylematy .............................. 95
Wypowiedzi jako fakty spo eczne i jako obiekt badawczy ................................. 103
Lokalni liderzy spo eczni – opis kategorii spo ecznej i próby badawczej ...... 105
Wywiad wspomagany map ...................................................................................... 108
Wywiady z liderami jako szczególny typ badania ................................................ 110
ROZDZIA£ 4
Terytorium województwa elbl skiego jako przedmiot historycznych
i spo ecznych przekszta ceñ
4.1. Obszar „na styku” – od œredniowiecza do II wojny œwiatowej .......................... 117
4.2. Od chaosu ku stabilizacji – terytorium województwa elbl skiego
po II wojnie œwiatowej ............................................................................................... 126
4.3. Województwo elbl skie ............................................................................................. 136
4.3.1. Przed transformacj ustrojow 1975-1989 ............................................... 139
4.3.1.1. Struktura socjo-demograficzna ......................................................... 140
4.3.1.2. Struktura gospodarczo-ekonomiczna .............................................. 141
4.3.1.3. Instytucje kultury .................................................................................. 142
4.3.2. Po transformacji ustrojowej 1990-1998 ..................................................... 143
4.3.2.1. Uwarunkowania spo eczno-polityczne ........................................... 144
4.3.2.2. Struktura socjo-demograficzna ......................................................... 145
4.3.2.3. Uwarunkowania spo eczno-kulturowe ............................................ 147
4.3.2.4. Sytuacja gospodarczo-ekonomiczna................................................. 149
4.3.2.5. Ku nowym rozwi zaniom? .................................................................. 150
4.4. Województwo elbl skie wobec perspektyw zmian administracyjnych
i terytorialnych ............................................................................................................ 152
4.4.1. Wokó koncepcji nowego podzia u (1989-1993) ..................................... 152
4.4.2. Obrona status quo (1993-1997) ................................................................... 154
4.4.3. Walka o terytoria (1997-1998) ..................................................................... 158
4.5. By e województwo elbl skie po reformie administracyjnej z 1999 roku ....... 161
4.5.1. G ówne postanowienia reformy administracyjnej .................................. 161
4.5.2. Pospolite ruszenie elbl ¿an i reakcje s siadów ......................................... 164
4.5.3. Niechciany œlub i pogrzeb ............................................................................. 167
4.5.4. Mi oϾ z rozs dku ........................................................................................... 170
4.5.5. Z Olsztynem do Europy? ............................................................................... 173
4.5.6. ¯u awska szansa czy problem? ..................................................................... 174
4.5.7. Ma a stabilizacja .............................................................................................. 176
6
Karolina Ciechorska-Kulesza ñ ToøsamoúÊ a przestrzeÒ w warunkach...
ROZDZIA£ 5
Granice na mapie, granice w g owach. PlastycznoϾ przestrzeni
by ego województwa elbl skiego
5.1. PodzielnoϾ przestrzeni, czyli o rodzajach granic ...............................................
5.2. £ cznoœæ przestrzeni, czyli o (nie)oczywistoœci regionów ................................
5.2.1. Powiœla ...............................................................................................................
5.2.2. (Nie)Warmia ....................................................................................................
5.2.3. ¯u awy albo Delta Wis y ...............................................................................
5.2.4. Kurcz ce siê regiony .......................................................................................
5.3. Tak, daleko, tak blisko, czyli o relatywnoœci odleg oœci .....................................
5.3.1. Sztum: do Gdañska i do Kwidzyna .............................................................
5.3.2. Kwidzyn: miêdzy Trójmiastem a Toruniem ..............................................
5.3.3. Nowy Dwór Gdañski: kierunek na Gdañsk i Elbl g ...............................
5.3.4. Malbork: wci ¿ jednak z Elbl giem? ...........................................................
5.3.5. Elbl g: do Gdañska .........................................................................................
5.3.6. Pas êk: miêdzy Elbl giem a Olsztynem ......................................................
5.3.7. Braniewo: miêdzy Olsztynem a Elbl giem ................................................
5.4. (Nie)szczêœliwe po czenia, czyli ocena poprzedniego podzia u
administracyjnego ......................................................................................................
5.4.1. Lata œwietnoœci… stolicy województwa? ...................................................
5.4.2. Równe traktowanie? .......................................................................................
5.4.3. Bez podzia ów? ................................................................................................
5.4.4. „Wszystkiego po trochu” – atut czy problem? ..........................................
5.4.5. (Za) ma e województwo? ..............................................................................
5.4.6. Tworz ce siê wiêzi? .........................................................................................
5.5. Ku nowym regionom? Ocena reformy administracyjnej z 1999 roku ...........
5.5.1. Krytyka ogólnych postanowieñ reformy ...................................................
5.5.2. Najwiêkszy b d: podzielone Elbl skie .......................................................
5.5.3. Elbl g: niewykorzystana szansa? ..................................................................
5.5.4. Dobrze, ¿e znowu w Gdañsku, ale… ..........................................................
5.5.5. Z Olsztynem: miêdzy nobilitacj a przyzwyczajeniem ..........................
5.5.6. Powiat to podstawa .........................................................................................
5.6. Regiony idealne, czyli wizje podzia u terytorialnego .........................................
5.6.1. Jest dobrze, tak jak jest, ale… ........................................................................
5.6.2. Du¿e Pomorze ..................................................................................................
5.6.3. Powróciæ do województwa elbl skiego ......................................................
5.6.4. Wa¿ne stolice ...................................................................................................
179
184
185
189
191
193
195
196
197
198
200
201
202
203
204
205
206
207
208
210
211
213
213
214
216
217
219
221
223
224
224
225
226
7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin