ZESZYT 1.pdf

(3465 KB) Pobierz
Zeszyt 2.
p
12 listopada
Zeszyt 3.
p
19 listopada
Zeszyt 4.
p
26 listopada
Zeszyt 5.
p
3 grudnia
Zeszyt 6.
p
10 grudnia
p
Czy Piłsudski nie lubił Dowbora-Muśnickiego?
p
Mundur, czapka i orły
p
Powstańcy wielkopolscy bombardują Frankfurt
p
Powstanie wielkopolskie zrobiło wrażenie na Zachodzie
p
Szczerbiec na wpół dobyty – odznaki upamiętniające wielkopolskie formacje wojskowe
Zeszyty opracował i redagował:
Karol Szaładziński
Autorzy tekstów – zespół poznańskiej „Gazety Wyborczej”:
Piotr Bojarski, Monika Lamęcka, Waldemar Lewandowski, Radosław Nawrot, Karol Szaładziński, Sylwia Wilczak
Autorzy zewnętrzni:
Tadeusz Jeziorowski (Wielkopolskie Muzeum Wojskowe), Jarosław Łuczak (Wielkopolskie Muzeum Wojskowe),
Tomisław Paciorek (Antykwariat Armeria Posnaniensis)
Tablice kolorowe malował:
Leszek Rościszewski
Projekt graficzny:
Agencja Artystyczna Kończal-Szwarc, Łukasz Sulimowski („Gazeta Wyborcza”)
Dziękujemy za udostępnienie swoich zbiorów naszym Czytelnikom, Muzeum Narodowemu w Poznaniu, Wielkopolskiemu Muzeum Wojskowemu
oraz Muzeum Powstania Wielkopolskiego
Wydawca:
AGORA SA oddział w Poznaniu, ul. 27 Grudnia 3, 61-737 Poznań. Copyright by Agora SA
Bezpłatny dodatek do poznańskiego wydania „Gazety Wyborczej”
Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość dzieła nie mogą być reprodukowane bez wcześniejszej zgody wydawcy.
ISBN 978-83-7552-458-1
Biuro Organizacyjne Obchodów 90. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego:
Wielkopolski Urząd Wojewódzki, Al. Niepodległości 16/18, bud. A, pokój 474, 61-713 Poznań
tel. 061 854 14 35, fax. 061 854 14 13, e-mail:biuro@27grudnia.pl
Powstanie Wielkopolskie zeszyt 1
1
2
90. rocznica
Gazeta Wyborcza
1
Poznań
Szanowni Pañstwo,
Drodzy Wielkopolanie,
ANDRZEJ MONCZAK
W
tym roku obchodzimy 90. rocznicę
wybuchu Powstania Wielkopolskiego.
To wyjątkowa chwila, do której przygotowujemy się z wielką
starannością i zaangażowaniem, aby data 27 grudnia 1918 roku
została godnie upamiętniona.
Powstanie Wielkopolskie, bohaterski czyn
niepodległościowy Wielkopolan, to wydarzenie,
które w sposób szczególny zapisało się w historii Polski,
przyczyniając się do odrodzenia państwa polskiego
po 123 latach niewoli. Cieszące się zasłużoną sławą
zwycięskiego zrywu niepodległościowego, Powstanie Wielkopolskie zapisało się w dziejach jako
ważny sukces, który zadecydował o kształcie odrodzonej Rzeczypospolitej. Warto też podkreślić,
jak istotne dla losów powstania było poświęcenie ludzi, którzy spontanicznie przyłączali się
do walki zbrojnej, aby „wybić się na niepodległość”. Przygotowując się do tegorocznych obchodów
rocznicowych, wyrażamy głęboki szacunek dla ich patriotyzmu, poświęcenia i żołnierskiej odwagi.
W Wielkopolsce powstańcza tradycja jest żywa i z dumą kultywowana. Pragnę jednak, aby
znaczenie tego momentu historycznego dostrzeżono i doceniono w całym kraju. Tegoroczne
obchody 90. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego będą zatem próbą przywrócenia mu
należnej rangi, a także przypomnienia formatu Wielkopolskiej Insurekcji wszędzie tam, gdzie o niej
zapomniano. Ufam, że patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Lecha Kaczyńskiego, Jego Eminencji
Księdza Kardynała Józefa Glempa, Marszałka Sejmu RP Bronisława Komorowskiego
oraz Marszałka Senatu RP Bogdana Borusewicza, a także Prezesa Rady Ministrów, Donalda Tuska
oraz przedstawicieli rządu, samorządu, świata kultury i nauki, nada temu wydarzeniu godny
wymiar i pomoże pielęgnować piękne, polskie tradycje niepodległościowe.
Z przyjemnością spotkam się z Państwem 27 grudnia na Placu Wolności, aby wspólnie uczcić
jedną z najważniejszych w polskim kalendarzu rocznic. Jestem przekonany, że to spotkanie,
podczas którego wspólnie będziemy uczestniczyć w inscenizacji, wyreżyserowanej
przez Filipa Bajona, będzie dla nas wszystkich inspiracją do poznawania dziejów Wielkopolski.
Najpierw jednak zapraszam do lektury. Publikacja zeszytów historycznych, z których
pierwszy właśnie trafia do Państwa rąk, wpisuje się w ciąg inicjatyw, których celem jest godne
uczczenie 90. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W tym cennym wydawnictwie
znajdą Państwo nie tylko ciekawe teksty historyczne na temat Wielkopolskiej Insurekcji,
bogato ilustrowane zdjęciami z tamtych czasów, lecz także aktualne informacje, związane
z organizacją obchodów 90. rocznicy jej wybuchu.
1
M
AREK
W
OŹNIAK
M
ARSZAŁEK
W
OJEWÓDZTWA
W
IELKOPOLSKIEGO
Polska 1945 -56
Przed powstaniem
Gazeta Wyborcza
1
Poznań
zeszyt 1
1
Powstanie Wielkopolskie
3
Od pracy organicznej
do zwycięstwa
lskości
Wielkopolanie walczyli o zachowanie po
swoich ziem przez kilka pokoleń.
alki
grudnia 1918 r. w Poznaniu wybuchły w
27
sprowokowane przez Niemców.
cztę
Polacy opanowali Dworzec Główny i po sta.
mia
a także kilka redut systemu fortyf ikacji
Zaczęły wybuchać walki na prowincji.
Piotr Bojarski, Karol Szaładziński
Z
anim mieszkańcy Wiel-
kopolski chwycili za
broń przeciwstawiali się
pruskiemu zaborcy ijego akcji ger-
manizacji ziem polskich organizu-
jąc się w celu wykupywani ziemi
zniemieckich rąk, tworząc polskie
przedsiębiorstwa jak istniejące
do dziś zakłady Hipolit Cegielski
Poznań, zakładając polskie banki,
czytelnie, biblioteki, amatorskie
teatry. Stypendia fundowane przez
różnego rodzaju towarzystwa cha-
rytatywne umożliwiły setkom mło-
dych Polaków ukończenie studiów,
szkół technicznych, seminariów
duchownych. Slogan „Swój doswe-
go po swoje” odnosił sukces.
Choć Wielkopolanie czynili
przygotowania doniepodległościo-
wego zrywu przez kilka pokoleń,
tocząc znaporem niemieckich ko-
lonistów „najdłuższą wojnę nowo-
czesnej Europy”, to właśnie wid-
mo upadku Niemiec cesarskich,
które zarysowało się jesienią 1918
r. w wyniku klęsk, ponoszonych
przez Niemcy na froncie zachod-
nim, uaktywniło wielkopolskich
konspiratorów. Postawiło też nano-
gi członków wielu polskich orga-
nizacji paramilitarnych – między
innymi Towarzystwo Gimnastycz-
ne „Sokół” czy skautów.
Już 11 listopada na ulicach Po-
znania ujawniła się Straż Obywa-
telska, przemianowana kilkana-
ście dni później na Straż Ludową.
Wkonspiracji tworzyły się polskie
organizacje wojskowe, podległe
POW zaboru pruskiego, na czele
której stał Wincenty Wierzejew-
ZBIORY MPW
POKAZ
CZŁONKÓW
„SOKOŁA”
W MOSINIE
ski.13 listopada1918 r. doszło do„za-
machu naRatusz” –zbrojnego naj-
ścia Polaków na odbywające się
w Ratuszu posiedzenie Wydziału
Wykonawczego Rady Robotników
iŻołnierzy –wktórym dominowa-
li Niemcy. Akcja zakończyła się
sukcesem: do Rady – na miejsce
Niemców – udało się wprowadzić
czterech Polaków (Bohdana Hu-
lewicza, Mieczysława Palucha,
Henryka Śniegockiego i Zygmun-
ta Wizę). Wten sposób Polacy uzy-
skali kontrole nad Komendą Mia-
sta i dowództwem niemieckie-
go V Korpusu.
Na przełomie listopada i grud-
nia 1918 r. polskie przygotowania
do akcji zbrojnej przybrały na si-
le: dzięki akcjom w Urzędzie
Umundurowania iwmagazynach
wojskowych, położonych przyBra-
mie Kaliskiej, konspiratorom uda-
ło się zebrać większą ilość broni
i amunicji.
Wkońcu1918 r. atmosfera wPo-
znaniu była napięta. 26 grudnia
doPoznania przyjechał Ignacy Jan
Paderewski, witany przez tysiące
polskich mieszkańców miasta. Za-
mieszkał w hotelu Bazar...
1
t
Powstanie Wielkopolskie zeszyt 1
1
4
Kalendarium
Gazeta Wyborcza
1
Poznań
Kalendarium
Powstania
Wielkopolskiego
Ostrów, Śrem, Wągrowiec, Wron-
ki. Rusza polska ofensywa w kie-
runku Gniezna. Dowodzi nią Pa-
weł Cyms.
1-5 stycznia 1919
– kolejne sukcesy powstania: wol-
ne są już Jarocin, Krotoszyn, Miej-
ska Górka, Jutrosin, Rawicz, Na-
kło nad Notecią, Mogilno, Strzel-
no, Kruszwica, Nowy Tomyśl,
Czarnków, Wolsztyn.
27
6 stycznia 1919
tanaStanisława Taczaka. Powstań-
cy są coraz mocniejsi: opanowują
Cytadelę, Fort Grollmanna, arse-
nał przy Wielkich Garbarach.
– powstańcy zdobywają lotnisko
naŁawicy. Cały Poznań jest już wrę-
kach Polaków. Polacy zajmują też
Chodzież. Powstanie wykracza po-
za teren Wielkopolski – wybucha-
ją walki pod Czerskiem i Koście-
rzyną na Pomorzu.
grudnia 1918 – w go-
dzinach popołud-
niowych wPoznaniu
wybuchają walki, sprowokowane
przez stronę niemiecką. Krótko
przedgodziną16. docentrum mia-
sta nadciąga z koszar na Jeży-
cach200 niemieckich żołnierzy z6
pułku grenadierów. Prowadzi ich
niemiecki oficer. Niemcy ze śpie-
wem na ustach wpadają do gma-
chu Naczelnej Rady Ludowej, zry-
wają sztandary alianckie, apotem
wdzierają się doprywatnych miesz-
kań i zrywają z balkonów chora-
gwie francuskie, brytyjskie, ame-
rykańskie i polskie, depcząc je.
Przy szybko zapadającym mroku
Niemcy ustawiają dwa karabiny
maszynowe pod budynkiem Pre-
zydium Policji i rozpoczynają
ostrzał Bazaru, wktórym gości się
– i leczy – Ignacy Jan Paderewski.
Przechodnie w popłochu ucieka-
ją do domów.
Ponieważ naulicach padają rad-
ni, Straż Ludowa zaczyna odpo-
wiadać na strzały Niemców. Pola-
cy atakują gmach Prezydium Poli-
cji. W ataku ginie Franciszek Ra-
tajczak. Pod polskim naporem
Niemcy wycofują się zcentrum Po-
znania. Powstańcy opanowują
Dworzec Główny, Pocztę, a także
kilka redut systemu fortecznego
Poznania.
Wybuchają też pierwsze walki
na prowincji.
29 grudnia 1918
– walki w Poznaniu nie ustają. Wy-
zwalają się mniejsze miejscowości:
Kórnik, Grodzisk, Kłecko, Witko-
wo, Wielichowo i wiele innych.
7 stycznia 1919
– Niemcy kontratakują: zdobywa-
ją Chodzież
30 grudnia 1918
–ogromny sukces postańców wPo-
znaniu: zdobywają koszary 6 puł-
ku grenadierów. Niemiecki pułk
wycofuje się z miasta na zachód.
8 stycznia 1919
– gen. Józef Dowbor-Muśnicki zo-
staje mianowany przez Józefa Pił-
sudskiego wodzem powstania. Za-
cięta bitwa pod Chodzieżą. Po-
wstańcom udaje się odbić miasto.
Odzyskują także Czarnków, chwi-
lowo zajęty przez Niemców. Zwy-
cięstwo pod Ślesinem i wyzwole-
nie Sierakowa.
31 grudnia 1918
– powstanie rozszerza się promie-
niście wokół Poznania. Wpolskich
rękach sa już Oborniki, Kościan,
ZBIORY MPW
ŻOŁNIERZE
WOJSKA
WIELKOPOLSKIEGO
ZE ŚRODY WLKP.
t
28 grudnia 1918
– Komisariat Naczelnej Rady Lu-
dowej mianuje tymczasowym na-
czelnym dowódcą powstania kapi-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin