Wojna stuletnia (1337-1453) -> seria konfliktów zbrojnych między Francją a Anglią które trwały 116 lat z przerwami.
Przyczyny:
1. Wojna o tron
Obecnie panujący we Francji Karol IV nie miał żadnego męskiego potomka, który mógłby przejąc po nim tron; dlatego korona przeszła na boczną linię Kapetyngów - Walezjuszy. Było to powodem dla Edwarda III, króla Anglii, do pretensji do tronu (był on wnukiem Filipa IV Pięknego (ojciec Karola IV) w linii żeńskiej).
2. Rywalizacja o panowanie nad Francją
Kapetyngowie i Plantageneci walczyli o panowanie nad Francją; w wyniku czego Anglia utraciła znaczną część posiadłosci na kontynencie. Francuscy wladcy chcieli zjednoczyć państwo, przez co dążyli do odbicia angielskiej Gujenni (kraina w połud-zach Francji), ostatniej ich posiadlości w Europie.
3. Rywalizacja o Flandrię
Był to wielki ośrodek handlu i rzemiosła tkackiego; importowano wełnę z Anglii, więc była [F.] od niej uzależniona. Edward III nie chciał aby Francja użyła Flandrii jako bazy wypadowej, więc zakazał wywozu wełny. Ponadto, uwięził przebywających na jego terenie kupców francuskich. Przez to, bezrobocie wzrosło i zaostrzyły się mocno stosunki francusko angielskie. Mieszkańcy zlożyli hołd lenny królowi angielskiemu.
- dążenie królów angielskich (Plantagenetów) do powiększenia swych posiadłości na kontynencie;
- chęć zdobycia korony francuskiej i połączenia w ten sposób obu koron, angielskiej i francuskiej;
- rywalizacja o wpływy w bogatej Flandrii.
Przebieg
Początkowo walki toczyły sie na morzu, gdzie oczywiście wygrywała Anglia. Z czasem walki przeniosły się na kontynent.
Wojska Angielskie pomimo mniejszej liczebności, były lepiej wytrenowane, a szczególną ich mocną stroną byli łucznicy. Wojska francuskie, bardziej liczne, składaly się z ciężkozbrojnej jazdy i najemnych kuszników genuenskich.
Pierwsza bitwa pod Crecy w 1346 - Francuzi przegrali, a Anglicy zdobyli Calais, miasto portowe. Było bardzo waznym miejscem strategicznym dla anglików. Wkrótce zawarto rozejm, a działania wojenne zostały wstrzymane z powodu epidemii Dżumy w Europie. [1348-1350]
Epidemia dżumy - tzw czarna śmierć. 1/3 ludności Europy wyginęła. Wiele miejscowości opustoszało, pola uprawne zarastały lasem (nieuprawiane).
Dżuma w Anglii też zebrała spore żniwo; wiele wsi zostało wyludnionych, brakowało rąk do pracy a koszty utrzymania rosły. Ziemscy wlasciciele podwyzszali czynsze; chłopi w angli byli w kiepskiej sytuacji, gdyż to na nich spadł cięzar wojny z francuzami. Ponieważ coraz częsciej zostawali obarczani coraz większymi podatkami, ich poziom niezadowolenia i sklonność do buntu szybko wzrastała.
Rewolucyjne nastroje rozpowszechniali ubodzy kaznodzieje, głoszący równość społeczną, powrót do ewangelicznych zasad ubóstwa i liturgii w języku narodowym.
1381 - powstanie chłopskie w Anglii. Ich dowódcą był rzemieślnik wiejski Wat Tyler. Nienawidzili oni bogactwa; możnych, duchowych i świeckich. Dlatego rabowali i palili klasztory oraz dwory. Niszczyli dokumenty wykazów powinności chłopskich. Lud ruszył na Londyn, który zdobyto dzięki dołączeniu biedoty miejskiej. Zamordowano biskupa Canterbury i wysokich urzedników królewskich. Król, przerażony potęgą prostego ludu, zgodził się na ich ustępstwa. Jednakże tylko na chwilę. Kiedy lud ochlonąl po przyjęciu ich warunków, zdradziecko zamordowano Wata Tylera, ich przywódcę. Bez ich głównego przewodnika, zbuntowany lud było latwiej rozbić; król wycofał się ze wszystkich swoich obietnic, po czym przy pomocy szlachty stlumił powstanie.
1356, bitwa pod Poitiers - klęska francuzów. [Na mocy pokoju w Brétigny (1360) Anglia zmusiła Francję do ustępstw terytorialnych — zrzeczenia się Gujenny, Ponthieu, Guînes i Calais, oraz do zobowiązania się do zapłacenia okupu].Do niewoli angielskiej dostał się król francuski Jan Dobry. Anglicy za jego uwolnienie domagali się ogromnych pieniędzy. Rządy we Francji przejął "delfin" Karol (Karol V), następca tronu. Francja była w ciężkiej sytuacji - wyniszczała ją wojna, upadek gospodarczy i zaraza. Ponadto spoleczeństwo było niezadowolone z powodu wysokich podatków nałożonych przez króla. Karol zwolał Stany Generalne, które uchwaliły nowe podatki, i pozwoliły królowi na ich kontrolę.
W Paryżu doszło do zbrojnego buntu mieszczan (kupców, rzemieslników i biedoty miejskiej) a w północno wschodniej Francji wybuchło powstanie chłopskie (żakerii - nazwa od popularnego imienia wsród chłopów Jacques - żak). Na jego czele stanął Wilhelm Cale. Jego planem było zorganizowanie chlopów w oddzialy, zamiast żywiolowych natarć + nawiązać kontakty z powstańcami w Paryżu. Jednak plan się nie powiódł, chlopi napadali na wioski, dokonując mordów ich włascicieli, gwałtów i grabieży. Ich zla organizacja i brak broni przyczyniły się do ich szykbiej pacyfikacji przez rycerstwo francuskie.
Jan Dobry zmarł w niewoli. Wtedy oficjalnie tron objął Karol V (delfin). Podczas jego rządów zreformował on wojsko (odbudował flotę, pospolite ruszenie rycerstwa zastąpił oddziałami zaciężnymi).
Wykorzystując slabą sytuację Francji, angielski król Henryk V Lancaster postanowił wznowić działania wojenne na kontynencie. Rozgromił wojska francuskie w bitwie pod Azincourt w 1415. Anglia przy wsparciu księcia Burgundii, opanowała północną część Francji wraz z Paryżem. [Na mocy pokoju w Troyes (1420)] Stany generalne oglosiły Henryka V, jako zięcia króla francuskiego (Karola VI), królem Francji.
Ale to Karol VII, syn Karola VI byl prawowitym następcą tronu, i nie zamierzał go ustąpić; wsparł go lud; chłopi, szlachta i mieszczanie. Okupacja angielska przynosiła francuzom upokorzenie i wzbudzały patriotyzm i nastroje antyangelskie. Symbolem tych uczuć mozna nazwać Joanne d'Arc, prostą wiejską dziewczynę.
Wierzyła ona, że jest posłanniczką Boga której celem jest uwolnienie Orleanu z rąk anglików. Udało sie jej nakłonić Karola VII do oddania jej pod dowództwo wojska. Ruszyła na Orlean i go odbiła (1429) - dlatego nazywa sią ją czasem "Dziewicą Orleańską".
Ponieważ wojska francuskie były wspierane przez chłopów i mieszczan, odnosiły wiele zwycięstw w porównaniu do początku konfliktów. Joanna d'Arc namówiła Karola VII do odwiedzenia Remis, miasta koronacyjnego i koronowania się na króla - tak też uczynił.
Jej popularność i sukcesy wywoływały wielką niechęć otoczenia królewskiego; została wciągnięta w zasadzkę na skutek intryg dworskich, dostała się do niewoli angielskiej, gdzie później posądzona o czary, splonęła na stosie.
Uporczywa walka z anglikami dobiegała końca, Francji udało się uzyskać wszystkie utracone ziemię, poza Calais (do 1558). Karol VII dzięki swoim reformom odbił Normandię w 1450 i Bordeaux w 1453.
Francja po wojnie
Rozpowszechniły się nastroje patriotyczne, kraj został zjednoczony i wyzwolony. Koniec procesu zapięczetowało przyłączenie Burgundii, ostatniego francuskiego lenna.
Umocniła się władza królewska - król nie zwoływał już Stanów Generalnych.
Anglia po wojnie
W okresie wojny stuletniej w gospodarce Anglii zaszły spore przemiany:
-zamieniano pola uprawne na pastwiska ze względu na rozwój przemysłu sukienniczego. Szlachta, której nie podobały się nowe warunki, rezygnowała z posiadania wlasnej gospodarki oddając chłopom ziemie w dzierżawe (gospodarka czynszowa)
-zamążniejszym mieszczanom i chłopom król często nadawał szlacheckie tytuły. Powstała nowa szlachta nazywana "gentry", która w trosce o własne nowe interesy umacniała władze królewską
- chłopi zwalniani od poddaństwa i pańszczyzny zobowiązani byli do płacenia swym panom czynszu dzierżawnego;
Wojna Dwóch Róż [1455-1485]
Zakonczenie wojny klęską Anglii skonczyła marzenia o połaczeniu koron angielskiej i francuskiej. Zaczęła się rywalizacja o władze w Anglii - między Lancasterami (czerwona róża) popieranymi przez feudalów, a Yorkami (biała róża) popieranych przez gentry. Zakończyla się wraz z objęciem tronu przez Henryka VII, spokrewnionego z Lancasterami. Dał początek nowej dynastii - Tudorom.
Mb6811