Nowe opracowane zestawy przez Zuzię.docx

1.Gentamycyna
Efekt:  bakteriobójczy
nMoże być stosowana u wszystkich gatunków zwierząt , w tym u drobiu  kurcząt i indyków oraz in ovo

nJest antybiotykiem stężeniozależnym !!!!

nJeżeli ma wywierać działanie systemowe gentamycynę należy podać domięśniowo lub podskórnie,

nNie należy stosować gentamycyny dożylnie Þ bradykardia, zmniejszenie wyrzutu serca, spadek ciśnienia krwi

nJest też stosowana miejscowo: preparaty okulistyczne i laryngologiczne proste lub złożone.

nMoże być stosowana dostawowo

nPodanie pacjentom doustnie gentamycyny z krwotocznym lub martwicowym zapaleniem jelit powoduje jej wchłoniecie.

Mechanizm:

npo wniknięciu do komórki bakteryjnej łączą się

    z  podjednostką 30S rybosomu

nzaburzają odczyt kodu genetycznego przez mRNA

nprowadzą do powstania nieprawidłowych

     („nonsensownych„) białek

nuszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórki bakteryjnej

Aminoglikozydy należą do antybiotyków stężeniozależnych

WYKAZUJĄ EFEKT POANTYBIOTYKOWY

szerokie spektrum działania:

•tlenowe bakterie G+ i G-,

•wrażliwy Pseudomonas aeruginosa,

•wrażliwe Mycoplasma

•Aminoglikozydy nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego,

•Po doustnym podaniu aminoglikozydów noworodkom lub zwierzętom z zapaleniem jelit wchłanianie zwiększa się.

•Przy obecności owrzodzeń żoładka ulegają wchłanianiu

•Dobrze wchłaniają się po podaniu podskórnym i domięśniowym

•Po podaniu domacicznym i dowymieniowym (gentamycyna) częściowo ulega wchłonięciu.

•W niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi

     (ok. 20-30 %)

•Nie przenikają do wnętrza komórek !!!!, rozmieszczają się w płynie międzykomórkowym.

•Aminoglikozydy nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego,

•Po doustnym podaniu aminoglikozydów noworodkom lub zwierzętom z zapaleniem jelit wchłanianie zwiększa się.

•Przy obecności owrzodzeń żoładka ulegają wchłanianiu

•Dobrze wchłaniają się po podaniu podskórnym i domięśniowym

•Po podaniu domacicznym i dowymieniowym (gentamycyna) częściowo ulega wchłonięciu.

•W niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi

     (ok. 20-30 %)

•Nie przenikają do wnętrza komórek !!!!, rozmieszczają się w płynie międzykomórkowym.

•NEFROTOKSYCZNOŚĆ

•OTOTOKSYCZNOŚĆ

•hamowanie przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego Þ synergizm z lekami zmniejszającymi napięcie mięśni szkieletowych)

•odczyny alergiczne Þ szczególnie po stosowaniu zewnętrznym Þ reakcje nadwrażliwości typu późnego – niezależna od przeciwciał

•hipomagnezemia przy przewlekłym stosowaniu

n

Nefrotoksyczność aminoglikozydów ulega nasileniu przyrównoczesnym stosowaniu:

nNLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych)

nDiuretyków pętlowych : furosemidu

nCisplatyny, karboplatyny (leki przeciwnowotworowe)

nAmfoterycyny B

nCefalosporyn (pomimo tego często stosowane jest to skojarzenie)

nGlikopeptydów  (nasilone spektrum wobec bakterii Gram +)

nPolimyksyn (nie należy kojarzyć antybiotyków z tych grup)

Aminoglikozydy upośledzają syntezę witaminy K przez florę jelitową

Synergizm:

•Antybiotyki β-laktamowe  (penicyliny i cefalosporyny) – ułatwiają wnikanie aminoglikozydów do wnętrza bakterii (leczenie zakażeń paciorkowcowych, leczenie zakażeń wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus)

•Nitroimidazole

•Chinolony

•Linkosamidy

•Wankomycyna (glikopeptyd) → nasilony efekt nefrotoksyczny !!!!!

Antagonizm

•z fenikolami, tetracyklinami (wyj. leczenia brucelozy u człowieka) i makrolidami

•nPostacie do podawania doustnego zawierające gentamycynę są stosowane w leczeniu zapaleń jelit u indyków i świń.

nAktywność przeciwbakteryjna gentamycyny nasila się w środowisku zasadowym.

nObecność ropy i tkanek  nekrotycznych istotnie zmniejsza aktywność przeciwbakteryjną gentamycyny.

nGentamycyna wywiera najsilniejsze działania niepożądane u młodych zwierząt (źrebiąt, szczeniąt) ze względu na nie w pełni wykształcony aparat enzymatyczny.

nGentamycyna rozmieszczana jest w płynie zewnątrzkomórkowym.

nDoskonale przenika do jam ciała i płynu otrzewnowego, opłucnowego, osierdziowego, stawowego.

nStężenie terapeutyczne osiąga w kościach, sercu, tkance płucnej, układzie moczowym.

nNie przechodzi przez barierę krew-mózg.

nPrzechodzi przez łożysko do płodu.

nUlega kumulacji w nerkach (efekt nefrotoksyczny) i uchu wewnętrznym (efekt ototoksyczny)

Podanie skojarzone:

nW infekcji wywołanej przez Pseudomonas aeruginosa łączy się z penicylinami anty-Pseudomonas

nGentamycynę łączy się z antybiotykami β-laktamowymi, metronidazolem, glikopeptydami, fluorochinolanami oraz linkosamidami w celu nasilenia działania przeciwbakteryjnego i/lub poszerzenia spektrum przeciwbakteryjnego działania.

nGentamycyna z sulfonamidami + trimetoprim może być łączona również w infekcjach wywołanych przez  E.coli i Klebsiella pneumoniae.

nNie należy łączyć gentamycyny z polimyksynami ostrożnie z glikopeptydami (nasilenie efektu nefrotoksycznego) !!!!!!

n

nNie należy łączyć z lekami zmniejszającymi napięcie mięśni szkieletowych.

nNie należy łączyć lub ostrożnie z innymi lekami wywierającymi działanie nefrotoksyczne:

1.Amfoterycyną N

2.Niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi

3.Diuretykami pętlowymi i tiazydowymi

4.Pochodnymi platyny (cisplatyną i karboplatyną – leki przeciwnowotworowe stosowane w terapii osteosarcoma u psów dużych ras)

nSystemowo należy stosować gentamycynę 1 x dziennie

nCzas terapii 5-7 dni lub dłużej nawet do kilku tygodni !!!!

n

Enrofloksacyna

psy, koty - per os, IM

bydło – IV, IM, SC

konie – IV, per os (nie wolno podawać im)

świnie – IV, SC

drób - per os
Efekt działania:  BAKTERIOBÓJCZY stężeniozależne
hamowanie aktywności bakteryjnej gyrazy DNA

topoizomerazy II znanej także pod nazwą gyrazy DNA

topoizomerazy IV (głównie u bakterii Gram +)

szczególnie aktywne wobec tlenowych G-ujemnych (E.coli, Klebsiella, Enterobacter, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella, Shigella, Pasteurella)

słabiej działają na bakterie G-dodatnie (zwłaszcza na paciorkowce)

działają na patogeny wewnątrzkomórkowe: Mycoplasma, Brucella, Mycobacterium

Wchłanianie: bardzo szybkie i dobre, zarówno po podaniu doustnym, jak i parenteralnym

biodostępność po podaniu doustnym  > 80% (wyj. przeżuwacze)

Dystrybucja:

w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi

bardzo duża objętość dystrybucji → łatwo i szybko przechodzą do tkanek, przez łożysko, OUN Metabolizm w wątrobie głównie utlenianie i sprzęganie z kwasem glukuronowym

aktywnym metabolitem enrofloksacyny jest ciprofloksacyna

Wydalanie: przede wszystkim z moczem przez nerki także z żółcią, przy czym część ulega

zaburzenia pokarmowe - nudności, wymioty lub biegunki

artropatie u młodych koni, młodych psów i kotów, które manifestują się głównie uszkodzeniami chrząstek stawowych (pęknięcia, owrzodzenia), wypływem płynu synowialnego, upośledzeniem ruchomości stawów. degeneracje siatkówki u kotów zwłaszcza starszych co  prowadzi do odwracalnych lub nieodwracalnych zaburzeń widzenia.

Jest to prawdopodobnie związane z odkładaniem się tych leków i ich metabolitów w siatkówce u kotów.

objawy nerwowe pochodzenia centralnego (ataksje, drgawki, drżenia mięśni, zawroty głowy niepokój, bezsenność) obserwowane najczęściej u ludzi lecz także u koni, psów i kotów

Prawdopodobnie wynikają one z antagonistycznego wpływu fluorochinolonów na receptory GABA-ergiczne.Z tego powodu u psów enrofloksacyna może potęgować objawy padaczki.

To działanie niepożądane nasilane jest przy równoczesnym podaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ)
objawy szoku septycznego u psów zakażonych Streptococcus canis zwłaszcza przy równoczesnym użyciu sterydowych lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Uważa się, że spowodowane jest to gwałtowną lizą   komórek bakteryjnych i wyrzutem cytokin prozapalnych

Synergizm:b-laktamowe, aminoglikozydy, polipeptydowe, glikopeptydowe, metronidazol

Antagonizm:makrolidowe, tetracykliny, fenikole, nitrofurany

WSKAZANIA: infekcje przewodu pokarmowego, dróg moczowych, rodnych, ukł. oddechowego, skóry i tkanek miękkich

2.ITRAKONAZOL
nJest pochodną triazolową
nEfekt: statyczny

nMechanizm działania: hamowanie zależnej od cytochromu P-450 syntezy ergosterolu co prowadzi do uszkodzenia błony komórkowej wrażliwego grzyba i upośledzenia aktywności enzymatycznej komórki patogenu Þ lanosterol nie jest przekształcany do ergosterolu

n5-100 krotnie bardziej aktywny niż ketokonazol

nBardzo szerokie spektrum: Microsporum, Trichophyton, Candida, Histoplasma, Aspergillus, Cryptococcus, Coccidioides, Blastomyces.

n

nStosowany w grzybicach powierzchniowych i układowych zagrażających życiu.

n

nItrakonazol jest lekiem z wyboru w terapii blastomykozy u psów i kotów.

n

nW Polsce jest zarejestrowany w postaci roztworu do podawania ptakom ozdobnym.

nNie powinno się podawać papugom ŻAKO !!!!!

    → wywołuje anoreksję i depresję.

nJeżeli jest konieczność podania,

    należy obniżyć wielkość dawki.

nU ptaków ozdobnych wielkość

     dawki 5-10 mg/kg, papuga

     Żako 2,5-5 mg/kg/dobę.

n

nZe względu na osiąganie wysokiego stężenia w OUN itrakonazol jest stosowany w terapii kryptokokowego zapalenia opon mózgowych.

nLek jest też stosowany u koni w terapii sporotrychozy  oraz w terapii zapalenia kości i szpiku kostnego (osteomyelitis) wywołanego przez Coccidioides immitis.

n

nJest też stosowany w terapii infekcji wywołanej przez Candida oraz grzyby patogenne dla skóry i jej wytworów.

nItrakonazol jest skuteczniejszy niż ketokonazol

nJest lepiej tolerowany przez zwierzęta

nTerapia jest bardzo kosztowna.

n

nItrakonazol nie wpływa na syntezę endogennych sterydów.

n

nPodobnie jak ketokonazol wywiera działanie immunosupresyjne → hamuje proliferację limfocytów T.

nPodawany doustnie, dobrze wchłania się w środowisku kwaśnym, wymaga obecności pokarmu.

nItrakonazol osiąga bardzo wysokie stężenia w mózgu 1:1, w keratynie 8:1, tłuszczu 25:1 oraz w wątrobie i części gruczołowej nadnerczy.

nOkres półtrwania u zwierząt wynosi 12-44 godzin

nPo zaprzestaniu podawania jeszcze przez okres ok. 4 tygodni utrzymuje się w skórze i pazurach, a przez 4 dni w komórkach nabłonkowych

nWydalany z moczem i żółcią, głównie w postaci metabolitów.

nDawkowanie 2,5-5 mg/kg, w terapii blastomykozy do 10 mg/kg przez okres do 60 dni.

nMoże wystąpić konieczność przedłużenia czasu terapii do 90, 120 dni a nawet do 12 miesięcy (leczenie infekcji wywołanej przez Coccidioides immitis)

Działania niepożądane :

nAnoreksja

nWysoka hepatotoksyczność

nWrzodziejące zapalenie skóry

nWykazuje ujemne działanie inotropowe (zmniejszona siła skurczu komórek mieśnia sercowego)

nDziałenie teratogenne i embriotoksyczne

nU kotów, ale również u psów działanie niepożądane itrakonazolu jest dawkozależne

nItrakonazol i Flukonazol – podanie miejscowe i systemowe

nblastomykoza (itrakonazol lek z wyboru u psów)

nhistoplazmoza ( itrakonazol lek z wyboru u kotów)

nkryptokokoza  (leki z wyboru)

ndrożdżyca

nsporotrychoza

naspergiloza u psów i koni

nzapalenie kości i szpiku u koni wywołane przez Coccidioides immitis

ngrzybicze zapalenie zatok u koni

ngrzybice skóry u psów i kotów

3. PROKINETYKI

CHOLINOMIMETYKI: karbachol i betanechol

METOKLOPRAMID

DOMPERIDON

CIZAPRID

LIGNOKAINA

ERYTROMYCYNA *agonista rec. motulinowego)

Karbachol i betanechol są agonistami receptorów muskarynowych.

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE:

Nadmierna pobudzenie kurczliwości mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego.

Indukcja wypróżnień

Ślinotok

Bradykardia

METOCLOPRAMID Jest pochodna kwasu paraaminobenzoesowego dobrze rozpuszczalna w tłuszczach.

Wykazuje działanie ośrodkowe i obwodowe.

Może być stosowany doustnie i parenteralnie.

Wykazuje działanie prokinetyczne i przeciwwymiotne.
Mechanizm działania obwodowego związany jest również z działaniem antagonistycznym w stosunku do receptorów dopaminergicznych oraz bezpośredniej i pośredniej stymulacji receptorów cholinergicznych Þ efekt pobudzenie czynności skurczowej górnego odcinka przewodu pokarmowego bez pobudzenia wydzielania soku żołądkowego.

Pośrednie działanie cholinergiczne związane jest z indukcją uwalniania acetylocholiny z  zakończeń neuronów cholinergicznych

Działanie cholinergiczne jest całkowicie hamowane przez podanie atropiny (cholinolityk)

Podawany jest kotom i psom doustnie (0,1-0,3 mg/kg) lub dożylnie (0,02 mg/kg)

Po podaniu doustnym obserwowany jest efekt pierwszego przejścia Þ biodostępność w 50-70%

U psów metoklopramid wykazuje bardzo krótkie działanie, okres półtrwania wynosi 90 minut

Efekt farmakologicznego działania: efekt przeciwwymiotny, wzrost kurczliwości mięśniówki gładkiej żołądka, relaksacja zwieracza odźwiernika, wzrost kurczliwości mięśniówki gładkiej dwunastnicy i jelit cienkich.

Nie wpływa na kurczliwość jelita grubego

Działanie niepożądane: efekt pozapiramidalny (drżenia, nerwowość, zaburzenia orientacji, depresja, ginekomastia (indukcja uwalniania prolaktyny).

Nie stosować równocześnie z neuroleptykami, u zwierząt z występującą padaczką, w niedrożnościach przewodu pokarmowego.

Mechanizm działania ośrodkowego metoklopramidu związany jest z antagonizmem w stosunku do receptorów dopaminergicznych Þ efekt przeciwwymiotny
DOMPERIDON

Antagonista obwodowych receptorów dopaminergicznych

Nie wywiera działania cholinomimetycznego

W mniejszym stopniu niż metoklopramid przechodzi przez barierę krew – mózg Þ słabsze działanie ośrodkowe.

Efekt ośrodkowego działania polega na antagoniźmie w stosunku do receptorów dopaminergicznych i modulacji aktywności CTZ (chemorecepcyjna strefa wyzwalająca, która znajduje się na dnie komory IV) Þ efekt przeciwwymiotny

W słabszym stopniu niż metoklopramid indukuje objawy pozapiramidowe.

Obniża temperaturę ciała (efekt hipotermiczny) oraz indukuje uwalnianie prolaktyny Þ ginekomastia

CIZAPRIDWykazuje działanie prokinetyczne w stosunku do przełyku,  żołądka, jelita cienkiego i grubego

Mechanizm prokinetycznego działania związany jest z pośrednią stymulacją nerwów cholinergicznych.

U koni i bydła prokinetyczne działanie cizapridu związane jest z pobudzeniem receptorów 5-hydroksytryptaminowych.

Stosowany jest doustnie (0,1 mg/kg) i dożylnie (0,05 mg/kg) u koni

Po podaniu doustnym podlega efektowi pierwszego przejścia Þ biodostępność 50%

Po podaniu dożylnym okres półtrwania u konia wynosi 1,9 godziny, natomiast u człowieka 10 godzin

LIGNOKAINAPobudza aktywność motoryczną jelit ( głównie cienkich)

Stosowana u koni po zabiegach operacyjnych na jamie brzusznej

Zapobiega rozwojowi zapalenia jelit (ileus)

Mechanizm prokinetycznego działania nie jest znany

Stosowana we wlewie kroplowym 1,3 mg/kg w infuzji ciągłej 0,05 mg/kg/minutę przez okres do 24 godzin

4.CZĘŚCIOWI ANTAGONIŚCI OPIOIDOWI
Buprenorfina
Częściowy agonista rec. mi i delta

Działanie przeciwbólowe 10-20 x silniejsze od morfiny, powinowactwo do receptorów mi jest 30 razy większe niż morfiny

Efekt przeciwbólowy rozwija  się powoli (15-30 min od podania, ale trwa długo (8-12 godzin).

Słabsze działania niepożądane.

Nie uzależnia tak szybko jak morfina.

U zwierząt często łączona z NLPZ krótko działającymi do zwalczania bólu pooperacyjnego (operacje ortopedyczne)

Stosowana u psów, kotów, koni, zwierząt egzotycznych

U psów podawana im i iv, u koni iv

U kotów buprenorfina stosowana jest na błonę śluzową jamy ustnej (podanie „napoliczkowe)

Dobrze tolerowana; może wywołać depresję ośrodka oddechowego (przedawkowanie), wywołuje uspokojenie (u koni może wystąpić pobudzenie)

Nie stosować u pacjentów:

Niedoczynnością tarczycy

Niedoczynnością kory nadnerczy

U zwierząt starych, wyniszczonych oraz z ciężką niedomogą nerek

Tramadol
Częściowy agonista rec. mi – działanie to jest ok. 6000 razy słabsze niż morfiny

Hamuje wychwyt zwrotny NA i serotoniny w synapsach zstępujących układu przewodzenia bólu w rdzeniu kręgowym Þmechanizm działania p/bólowego

Działanie przeciwbólowe 5-10 x słabsze od morfiny i trwa ok. 5-6 godzin

Bardzo słabo działa depresyjnie na ośrodek oddechowy, nie uzależnia, nie rozwija się tolerancja

5. FILGRASTIM
FILGRASTIM (Neupogen) - ludzki rekombinowany czynnik wzrostu kolonii granulocytarnych (rHu G-CSF) uzyskiwany przez modyfikowane genetycznie E. coli przez wprowadzenie plazmidu kodującego ludzki gen G-CSF.

EFEKT DZIAŁANIA:

¢pobudzenie proliferacji i różnicowania komórek prekursorowych linii granulocytarnej,

¢indukcja aktywności fagocytarnej i bójczej neutrofilów,

¢indukcja aktywności migracyjnej i chemotaktycznej neutrofilów,

¢indukcja aktywności tej populacji komórek zależnej od przeciwciał (ADCC).

WSKAZANIA:

Terapia neutropenii wrodzonych i nabytych u psów i kotów.

Neutropenie wrodzone

¢zespół Chediaka-Higashiego u kotów - zaburzenia chemotaksji i adhezji granulocytów, czemu towarzyszy neutropenia i małopłytkowość,

¢zespół cyklicznej, okresowo nawracającej neutropenii u marmurkowato umaszczonych psów rasy owczarek collie

Neutropenie nabyte:

1. Infekcje wirusowe powodujące działanie mielotoksyczne

¢wirus CVP-2  (canine parvovirus - 2),

¢wirus białaczki kotów (FLV),

¢wirus panleukopenii kotów (FPV),

2. Infekcje bakteryjne i pierwotniakowe o działaniu mielotoksycznym

¢Erlichioza u psów,

¢Toxoplazmoza u psów i kotów.

3. Terapia lekami immunosupresyjnymi i cytotoksycznymi

Neutropenie nabyte:

4. Reakcje nadwrażliwości po podaniu

¢sulfonamidów o przedłużonym działaniu,

¢chloramfenikolu,

¢fenylobutazonu, metamizolu,

¢gryzeofulwiny,

¢fenobarbitalu,

5. Niedobór kobalaminy (sznaucer olbrzymi),

6. Ekspozycja na chemikalia (lakiery, detergenty, rozpuszczalniki)

Efekt działania leku manifestujący się normalizacją liczby neutrofilów obserwowany jest po 10 - 14 dniach od zakończenia terapii.

¢Po okresie 3 tygodni możliwość pojawienia się przeciwciał neutralizujacych skierowanych przeciwko obcogatunkowemu białku Þ obserwowano pojawienie się przeciwciał anty-rHu G-CSF u psów i kotów zdrowych !!!!!

PEGBOWIGRASTYM (preparat Imrestor)

¢Czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów bydlęcych (bG-C...