Kozłowski S.A., Przyczynek do rodowodu Stanisława Augusta Poniatowskiego, króla polskiego.pdf

(2338 KB) Pobierz
48
Przyczynek do rodowodu
Stanisława
Augusta Poniatowskiego, króla polskiego.
Dziad ostatniego króla polskiego, Franciszek de Poniatowa
Ciołek
Poniatowski
(jak
się
zawsze
pisał), występuje
kilkakrotnie w aktach
grodów:
bieckiego, krakow-
skiego i sandeckiego, jak
również
w wyrokach Trybunatu lubelskiego.
Gdzie i kiedy
się rodził,
jak
spędził wczesną mtodość,
pozostaje do zbadania.
Około
roku 1672
żeni się
z
Heleną
z Niewiarowa
Ligęza Niewiarowską
i
trzyma
w
dzierżawie
wsie Niewiarowskich w
Bocheńskiem: Dąbrowicę
z Chrostowicami, Wie-
niec i Podegrodzie. W r. 1673
wypożycza
Lubomirskiemu 7.000
złp.
z zabezpiecze-
niem na Rudnie pod Rzeszowem
1).
W r. 1674 jedzie do Warszawy na obiór króla
Sobieskiego
2).
W r. 1676 mfanuje plenipotentów
3).
W
r.
1680 umawia
się
z Niewia-
rowskimi z
tytułu dzierżawy
4
).
W
tymże
roku
odstępuje
Konarskiemu
pewną sumę
z aktu
z roku 1677
5).
W r. 1682 umawia
się
z Niewiarowskimi o
pewną sumę
6
), występując
po raz pierwszy jako
cześnik
wyszogrodzki, gdy przedtem
pisał się łowczym
podlaskim.
Od roku 1685 Franciszek Poniatowski zaczyna
zeznawać
akty w grodzie san-
deckim z
tytułu dzierżawy
Proszówek i
współwłasności
wsi
Dąbrowa,
Klimkówka,
Gołąbkowice,
Olbiadek (Ubiad), Lipki i Nasierów
(Naściszowa)
(w obecnym pow.
sądec­
kim, par. Nowy
Sącz
i
Wielogłowy).
Z tego
też
powodu
występuje
w aktach wyroków Try-
bunału
lubelskiego, a mianowicie w r. 1685 w sprawie z
Katarzyną Lipską
7)
i w spra-
wie o
dzierżawę
Proszówek
8 ),
w
r.
1687 w sprawie ze
Strońskim~)
i
w sprawie ze
Szlichtingiem,
Strońską
i Kawieckim o
podział
(exdivisio) dóbr
Dąbrowa,
Klimkówka,
Olbiadek i innych
10),
w r. 1688 w sprawie z Kawieckimi o 5.000
złp.
11),
w r. 1689
w sprawie z Kawieckimi z
tytułu
tych
samych
wsi1
2),
wreszcie
w
roku
1691
w spra-
wie ze Zdziarskimi.
W sprawie
podziału wyżej
wymienionych wsi ze Szlichtingami i Kawieckimi
znajdujemy
także
akty zeznane w grodzie sandeckim
13).
Także odnośnie
do sumy u Lu-
bomirskiego
14).
Koło
roku 1695 Franciszek
Ciołek
de Poniatowa PÓniatowski, pincerna Visso-
grodensis,
już
nie
żył,
w tym czasie bowiem
występuje już
w akcie wdowa po nim
Helena de Niewiarowo
·
Niewiarowska z synem Józefem i w imieniu nieletnich synów
Stanisława
i
Michała
1 5).
_
Wszystkie te wsie
przeszły
na
własność
najstarszego syna Józefa i z tego ty-
tułu występuje
on kilkakrotnie w aktach grodu sandeckiego. Józef
także
zawsze
się
Bieckie grodzkie
t.
67
str. 171.
2)
Spis elektorów.
3)
Bieckie grodzkie
421 str. 190.
4)
Krakowskie grodzkie
f.
6. ipso
·
die S. Priscae str. 145. "veniens Severinus patruus et Petrus
·
ex fratre nepos de Niewiarowo Niewiarowscy ab una atque Generosus Franciscus
Ciołek
Ponia-
towski
.
venator
Podłachiae
ab altera
..... occasfone arendarum bonorum
Dąbrowica,
Wieniec et Chro-
stowice atque Podegrodzie".
5)
F. 2 aute festum S.
Vałentini
str. 733.
6)
F. 3. post
f.
S. Andraee
Ap. str. 3199.
·
7)
Decret
I.
382
fol.
701.
8)
Tamże
I. 381
f.
321
i
1092.
9)
inser. I. 63
f.
577-o.
10)
Decret
I.
386
f.
1155.
11 )
Tamże
I.
388
f.
814.
12)
Tamże
I.
390
f.
718.
1
a) T. 183 str. 911
i
t.
66
str. 1927.
14 )
T. 64, rqk 1686.
15)
Prot. inscr. Sandec. t. 86 str. 495
i
str.
663
nGen.
Joseph
Ciołek
a Poniatowa Poniatowski olim Gen. Francisci, pincernae Vissogrodensis, bonorum
Dąbrowa,
Olbiad, Klimkówka,
Łążek, Gołąbkowice
haeredis, filius, suo et gen.
Hełenae
de Nie-
wiarowo Niewiarowska memorati Fraricisci consortis, matris suae, suo et Stanislai atque Michaelis
Ciołki
Poniatowskie fratrum suorum germanorum .... ".
'
: ·
1)
t:
49
jak i 01c1ec jego,
„Ciołkiem
z Poniatowej".
Był pułkownikiem
a
następnie
je-
nerałem
wojsk koronnych,
żonaty był
z
Heleną Otfinowską.
Dzieci nie
pozostawił.
Dopiero w roku
1732
Józef Poniatowski sprzedaje wszystkie te wsie bratu Sta-
nisławowi.
Akt spisano w Warszawie a oblatowano go w grodzie sandeckim. Wy-
stępują
w nim „Józef
Ciołek
Poniatowski
Generał
major J. K. M. i
Stanisław
na
Woł­
czynie i Radwanicach
Ciołek
Poniatowski Wojewoda
Generał
Ziemi Mazowieckiej, Re-
gimentarz Generalny Wojsk Koronnych". Pierwszy sprzedaje drugiemu
Dąbrowę,
Klim-
kówkę
i Olbiadek
1).
Z
tytułu
tej
sprzedaży
bracia Józef i
Stanisław
Poniatowscy jeszcze
raz
stają
do aktów w roku
1742
w grodzie Krakowskim
2).
Wszystkie te akty
wyżej
wymienione nie
pozostawiają
najmniejszej
wątpliwości,
że
dziad króla, Franciszek
Ciołek
de Poniatowa Poniatowski, venator Podlachiae,
a
następnie
pincerna Vissogrodensis,
całe
swe
życie spędził
w województwie
krakowskiem,
pracując
na roli. Z województwem
też
krakowskiem
głosował
na obiór
króla Sobieskiego w r.
1674.
Tam
też pojął
za
żonę córkę
jednego z najpierwszych
szlacheckich rodów
małopolskich
-
Ligęziankę Niewiarowską, córkę
Baltazara,
wła­
ściciela
Niewiarowa i Zofii z
Czaplińskich.
Nie
mógł więc
nigdy
być
i nie
był podstarościm
ryskim i lubelskim, nie za-
wdzięczał
nic ani Sapiehom ani Lubomirskim. Tylko
dzięki własnej
pracy na roli,
wspólnie z
małżonką
z zacnego domu,
był
w
możności
czworo dzieci zacnie wycho-
wać
i
pozostawić
im w spadku wioski w Sandeckiem. O synach Józefie i
Stanisławie
iuż
wiemy. Trzeci syn
Michał
Jacenty
poświęcił się służbie Bożei
w zakonie Domi-
nikanów, jedyna
zaś
córka Zofia Agnieszka
została
pod imieniem Krystyny
Karmelitką,
w
następstwie przełożoną
Karmelitek bosych na
Wesołej
w Krakowie.
Żałować
ty\ko
na\eży, że
Franciszek Poniatowski, dziad kró\a, nie wymienit nigdy
w
aktach, które
zeznawał,
imienia swego ojca.
Może
akty takie jeszcze
się znajdą.
Dorywcze moje poszukiwania
wymagają
bowiem
uzupełnienia
w krakowskiem archiwum
akt grodzkich i ziemskich i we lwowskiem
bernardyńskiem. Również należałoby
przejrzeć księgi
metryczne- parafii
Niegowić,
Gdów, Nowy
Sącz
i
Wielogłowy.
W pa-
rafii
Niegowić
lub Gdów
znaleźć się
powinien
około
r.
1672
akt
ślubu
Fran-
ciszka Poniatowskiego z
Heleną Niewiarowską,
a
następnie
akty chrztów ich dzieci.
Szczególniej znalezienie tego aktu
ślubu
i aktu chrztu
Stanisława (około
16.
września
1675
r.), ojca króla, jest bardzo
pożądane.
Zaś
w par. Nowy
Sącz łub Wielogłowy znaleźć się
powinien akt
śmierci
Fran-
ciszka Poniatowskiego
około
r.
1695,
z wymienieniem lat
zmarłego.
A
szczegół
ten
byłby
bardzo
ważny,
albowiem w parafii Chodel (powiat dawniej putawski, obecnie
nowoaleksandryjski, gub. lubelskiej), do której
należy wieś
Poniatowa, odwieczna sie-
dziba
Ciołków
Poniatowskich, zapisany jest pod rokiem
1647
akt chrztu Franciszka
Poniatowskiego, syna Feliksa i Doroty. A
w
razie stwierdzenia,
że
dziad króla Fran-
ciszek
był
synem Feliksa, posiadam
dalszą genealogię
z akt grodzkich lubelskich wy-
jętą,
wstecz
aż
do XV. wieku.
Ponieważ wspomniałem wyżej
o Lubomirskich i Sapiehach, winienem
dodać
jeszcze
słów
kilka w tym
względzie.
U Lubomirskiego
miał
Poniatowski
7.000
złp.,
Akt zeznany w grodzie Warszawskim
f.
3 post festum Assumptionis in Coel. Glorio-
sissimae Virginis Mariae pxa 1732. Wniesiony w
księgi
Sandeckie induct. relat.
t.
156 str. 1181.
2)
Inscr.
Crac. ks. 356 str. 2084.
Nr. 3-4· 1911.
1)
pisał,
2
50
których ten mu nie
oddawał
od 1673 do 1686.
Zaś
Sapiehów
żadnych
nie
było
w woj. krakowskiem, a byli tylko na Litwie. Dopiero gdy w r. 1690 Franciszek
Poniatowski
wysłał
swych synów Józefa i
Stanisława
do Wiednia dla nabrania
ogłady,
ci,
choć
jeszcze bardzo
młodzi,
zapisali
się
do wojska cesarskiego na
wyprawę
do
Węgier
przeciwko Turkom i tam dopiero poznali
Michała
ks.
Sapiehę. Był
on gene-
rał-majorem
wojsk cesarskich,
zaopiekował się młodymi
ziomkami, a nawet starszemu
Józefowi
dał chorążostwo
w swoim
pułku
piechoty. Tylko jednak
Stanisław odbył całą
kampanię
do zawarcia pokoju
Karłowickiego
(26. stycznia 1699 r.). Wspólne
życie
obozowe w
ciągu
lat
ośmiu zbliżyło
do siebie
Sapiehę
i Poniatowskiego. Zaprzyja-
źnili się.
Po wspólnym powrocie do kraju Sapieha
został
wielkim koniuszym litew-
skim i
wyswatał
swego przyjaciela z
Teresą Wojnianką Jasieniecką, wdową
po ks.
Ogińskim,
mieczniku litewskim,
małżeństwo
to jednak nie
było szczęśliwe
i wkrótce
nastąpił
rozwód. W r. 1720
Stanisław
Poniatowski
już
jako znany i
sławny
wojak
i dyplomata,
żeni się
powtórnie z
Konstancyą
ks.
Czartoryską, kasztelanką wileńską,
późniejszą matką
króla. Co do
Stanisława
Poniatowskiego, kasztelana krakowskiego,
ojca króla,
odsyłam
ciekawych do
dzieła
Klemensa Kanteckiego,
poświęconego
spe-
cyalnie jego
życiu
1).
Stanisław
Aleksander
Kozłowski
(Warszawa).
Sprawy Towarzystwa.
Towarzystwa heraldycznego od-
był Ił.
posiedzenie dnia 12. marca, pod prze-
wodnictwem p. Zygmunta
L.
Radzimińskiego,
na którem uchwalono
porządek
dzienny Wal-
nego Zgromadzenia i uproszono dra
Helenę
Polaczkównę
o
wygłoszenie
na niem nauko-
wego odczytu. Rezygnacyi dra
Mieczysława
Dunina
Wąsowicza
z
godności
skarbnika, spo-
wodowaną
brakiem zdrowia, nie
przyjęto,
uchwa-
lono
wyrazić
mu
pełne
uznanie
Wydziału
oraz
wybrano
delegacyę, złożoną
z pp. Zygmunta
L.
Radzimińskiego,
Ludwika
Pierzchały
i
Wła­
dysława
Semkowicza, celem uproszenia go,
aby
pozostał
na swem dotychczasowem sta-
nowisku. Wreszcie na wniosek p.
L.
Pierzchały
postanowiono
poruszyć
na Walnem Zgroma-
dzeniu
sprawę
zmiany statutu w niektórych
punktach.
Ili.
Walne Zgromadzenie Towarzystwa
odbyło się
dnia 18. marca w sali
posiedzeń
To-
warzystwa pedagogicznego (ul. Frydrychów 10)
o godz. 7 wieczorem. Zebranych
powitał
za-
stępca przewodniczącego
p. Zygmunt
L.
Ra-
dzimiński
i
poświęcił słów parę
wspommemu
zasług przedwcześnie zmarłego
prezesa To-
1)
Wydział
warzystwa
ś.
p. dra Jana Maryana hr. Dro-
hojowskiego, którego
pamięć
uczcili zgroma-
dzeni powstaniem z miejsc. Osobne wspomnie-
nie
poświęcił
p.
przewodniczący zmarłemu
członkowi
Janowi Sas
Strutyńskiemu.
Następnie
p. Józef
Białynia Chołodecki
przedłożył
imieniem Komisyi rewizyjnej oraz
w
zastępstwie
nieobecnego skarbnika dra Mie-
czysława
Dunina
Wąsowicza
spr a w o zda -
n ie kas owe.
Komisya rewizyjna
znalazła
w kasie To-
warzystwa zgodnie z
księgami kwotę
718 K 86 h.
Część kapitału zakładowego,
który powinien
wynosić
1.140 K 16 h
użyto tytułem
chwilo-
wej
pożyczki
na
opędzenie
druku wydawnictw
i
stąd
pochodzi faktyczny niedobór, który wy-
nosi 421 K 30 h.
Obrót kasowy w
ubiegłym
roku
był
na-
stępujący:
I. Przychód
Pozostałość
kasowa z 1909 r.
Z prenumeraty,
sprzedaży
pojedyn-
czych nrów i z inseratów
Do przeniesienia
250·96 K
222·98 "
473·94 K
nisław
Kantecki Kl. OJciec
Stanisława
Augusta. Ateneum, 1876,
t.
Ili.
IV„ oraz
tegoż
autora: Sta-
Poniatowski, kasztelan krak„ ojciec
Stanisława
Augusta.
Poznań,
1880,
t.
2.
Miesięcznik Heraldyczny IV (1911) nr
3-4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin