Kampanie społeczne przeciwko karaniu fizycznemu dzieci.pdf

(650 KB) Pobierz

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

• KAMPANIE SPOŁECZNE PRZECIWKO KARANIU FIZYCZNEMU DZIECI

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

Fundacja Dzieci Niczyje

Kampanie społeczne

przeciwko karaniu fi zycznemu dzieci

W artykule opisano przykłady krajowych i międzynarodowych kampanii społecznych doty-

czących przeciwdziałania stosowaniu kar fizycznych wobec dzieci. Zaprezentowano kampanie

zrealizowane w Wielkiej Brytanii, Rumunii i na Litwie oraz dwie kampanie o zasięgu między-

narodowym: wywodzącą się ze Stanów Zjednoczonych „SpankOut Day” oraz „Podnieś rękę

przeciwko biciu dzieci” Rady Europy.

Wprowadzenie

ielu rodziców uznaje stosowanie

kar fizycznych wobec dzieci za

skuteczną, społecznie akcepto-

waną metodę wychowawczą, której sami

doświadczyli w dzieciństwie i którą stosują

ich sąsiedzi i znajomi. Biją dzieci nie dlate-

go, e chcą je skrzywdzić, poni yć lub zra-

nić. Biją, poniewa wierzą, e kary fizyczne

uczą dzieci pozytywnych zachowań, chro-

nią je przed zagro eniami. Nie znają innych

sposobów komunikowania dziecku swoje-

go niezadowolenia. Nigdy nie zastanawia-

ją się, co czuje ich dziecko doświadczające

bicia bądź oczekujące na lanie, które nie-

uchronnie nastąpi.

Poprawa sytuacji dzieci, wobec których

rodzice stosują kary fizyczne, wymaga więc

zmiany postaw społecznych

wobec takich

oddziaływań wychowawczych oraz dostar-

czenia rodzicom wiedzy na temat ich nega-

tywnych konsekwencji. Kluczową kwestią

jest równie

edukacja rodziców

w zakresie

alternatywnych metod wychowawczych.

Zmiana postaw i działania edukacyjne

mogą być realizowane w indywidualnych

kontaktach rodziców z profesjonalista-

mi, za pośrednictwem lektur czy te spo-

radycznych przekazów mediów. Jednak

społeczny zakres takich oddziaływań musi

wiązać się z ich szerokim rezonansem i po-

wszechną dostępnością przekazu.

Dlatego te zorganizowane działania

prewencyjne, dotyczące zaniechania sto-

sowania kar fizycznych wobec dzieci coraz

częściej przybierają formę

kampanii spo-

łecznych

– ograniczonych w czasie, zró ni-

Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

• KAMPANIE SPOŁECZNE PRZECIWKO KARANIU FIZYCZNEMU DZIECI

cowanych w formie przekazów, najczęściej

bazujących na reklamie społecznej, adreso-

wanych do określonej grupy odbiorców.

Adresatami

kampanii społecznych doty-

czących stosowania kar fizycznych wobec

dzieci najczęściej są

rodzice i opiekunowie,

którzy świadomie bądź nie mogą nadu y-

wać swojej władzy nad dzieckiem.

Przekazy kampanii mogą być równie

kierowane do

decydentów,

od których za-

le y polityka wobec problemu. W krajach,

gdzie karanie fizyczne dzieci nie jest sank-

cjonowane prawnie, elementem kampanii

jest często lobbing na rzecz wprowadzenia

przepisów prawnych uznających nietykal-

ność cielesną najmłodszych.

Adresatem takich kampanii mo e być

w końcu

całe społeczeństwo,

bowiem wy-

chowanie dzieci jest wprawdzie prywatną

sprawą rodziców, ale w du ej mierze zale-

y od norm kulturowych i wpływów, jakim

rodzice podlegają. Ponadto nie tylko rodzi-

ce są odpowiedzialni za wszystkie aspekty

ycia swoich dzieci, bowiem wspieranie

młodego pokolenia wymaga powszechne-

go społecznego poczucia odpowiedzialno-

ści za ich dobro.

Planowanie kampanii kierowanych do

najszerzej zdef niowanego adresata wynika

z przekonania, i ludzie na wiele sposobów

wpływają na stan problemu krzywdzenia

dzieci – poprzez zakres i jakość udzielanej im

pomocy, reagowanie bądź nie na przypadki

krzywdzenia, traktowanie dzieci, finansowe i

polityczne wspieranie inicjatyw pomocowych

i polityki społecznej wobec dzieci i rodzin.

Proces kształtowania opinii społecznej

nie jest łatwy i szybki. Zmiany wynikające

z działań podejmowanych w ramach kam-

panii są stopniowe i powolne. Przykłady

modelowych kampanii zaprezentowanych

w tym artykule dowodzą, e ich organiza-

torzy są świadomi, i sukces takiego przed-

sięwzięcia wymaga podejmowania zró -

nicowanych działań i długoterminowego

zaanga owania.

Historia kampanii społecznych przeciw-

ko karaniu fizycznemu dzieci sięga końca

lat 70. ubiegłego stulecia. Praktyka Szwecji,

która jako pierwsza zajęła się tym proble-

mem, jak i innych krajów Europy Zachod-

niej oraz Stanów Zjednoczonych, dostarcza

wiele przykładów takich inicjatyw.

Poni ej zaprezentowanych zostanie pięć

wybranych zagranicznych kampanii spo-

łecznych poświęconych problematyce sto-

sowania kar fizycznych wobec dzieci.

FULL STOP: Koniec z biciem dzieci

(Hitting Children Must Stop. FULL STOP);

Ochrona małych dzieci (Protecting babies and

toddlers)

– największa brytyjska kampania

poświęcona problemowi stosowania kar

cielesnych wobec dzieci, realizowana od

2002 r.

Bicie nie pochodzi z Nieba!

– rumuńska

kampania rozpoczęta w 2001 r., która przy-

czyniła się do wprowadzenia prawnego za-

kazu kar fizycznych.

Wychowuj odpowiedzialnie

– litewska

kampania z 2008 r., zwracająca uwagę na

konsekwencje upokarzającego karania dla

rozwoju dzieci.

Dzień sprzeciwu wobec bicia dzieci (Span-

kOut Day)

– kampania nakłaniająca rodziców

i opiekunów do zaniechania stosowania kar

fizycznych wobec dzieci, od 1998 r. organi-

zowana corocznie w Stanach Zjednoczonych

w dniu 30 kwietnia. Od 2003 r. kampania ma

charakter międzynarodowy.

Podnieś rękę przeciwko biciu dzieci

– kam-

pania realizowana w krajach członkow-

skich Rady Europy od 2008 r.

Obecnie coraz powszechniej podejmo-

wane są podobne inicjatywy, poniewa

organizacje i instytucje zajmujące się pro-

blemem krzywdzenia dzieci dawno ju

doceniły rolę opinii społecznej w zapo-

bieganiu ró nym formom tego zjawiska.

Ze względu na to nie sposób przedstawić

wszystkich inicjatyw.

Kryterium tego trudnego wyboru stano-

wiły:

kompleksowość

kampanii, wyra ają-

pr akty ka

Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

• KAMPANIE SPOŁECZNE PRZECIWKO KARANIU FIZYCZNEMU DZIECI

ca się połączeniem działań bezpośrednich

inicjowanych przez organizatorów kampa-

nii z ró norodnymi przekazami medialny-

mi, jej

zasięg i wartość merytoryczna.

FULL STOP: Koniec z biciem dzieci

(Hitting Children Must Stop. FULL STOP);

Ochrona małych dzieci (Protecting babies and toddlers)

Organizator tej największej brytyjskiej

kampanii poświęconej problemowi bicia

dzieci - NSPCC (National

Society for Preven-

tion of Cruelty to Children

)

– ju od kilku lat,

z wielkim rozmachem prowadzi narodową

akcję FULL STOP. Ma ona na celu prze-

ciwdziałanie ró nym formom krzywdze-

nia dzieci. W działania inicjowane przez

NSPCC zaanga owane są inne organizacje

pozarządowe, indywidualni profesjonaliści

zajmujący się problematyką krzywdzenia

dzieci, politycy, instytucje rządowe, gwiaz-

dy świata kultury i sportu oraz tysiące wo-

lontariuszy.

Za początek kampanii dotyczącej kar fi-

zycznych przyjęto dzień 5 maja 2002 r. Na

początek maja przypada bowiem

Dzień

Dziecka,

corocznie organizowany przez

NSPCC. Odbywające się w tym czasie roz-

liczne imprezy dla dzieci oraz akcje chary-

tatywne na rzecz NSPCC i związane z tym

zainteresowanie mediów uznano za najlep-

szy czas na prezentację nowych przedsię-

wzięć.

Główne cele kampanii to:

– przekonanie społeczeństwa do tego, e

kary fizyczne są z łą metodą wychowaw-

czą,

– edukacja rodziców w zakresie dobrego

rodzicielstwa,

– lobbing na rzecz prawnej ochrony dzie-

ci przed karami fizycznymi.

Jednym z elementów kampanii było

przeprowadzenie badań zjawiska karania

fizycznego dzieci. Ich wyniki stały się, obok

ogólnej idei kampanii, jedną z głównych

informacji przekazywanych w mediach w

związku z majowym

Dniem Dziecka.

Bada-

nia nie dotyczyły skali fizycznego krzyw-

dzenia dzieci, bowiem dane na ten temat

znane były wcześniej. To uznanie ich za

alarmujące stało się podstawą do planowa-

nia omawianej kampanii.

Głównym przedmiotem zainteresowa-

nia badaczy były postawy dorosłych wobec

stosowania kar fizycznych oraz wpływ sto-

sowania tych kar wobec dziecka na samych

rodziców.

Raport z badań zatytułowany został

Bi-

cie dzieci boli równie rodziców,

okazało się

bowiem, e ponad trzy czwarte rodziców

stosujących kary fizyczne (79%) odczu-

wa związany z tym dyskomfort. Siedmiu

na dziecięciu rodziców odczuwa smutek

(73%), 67% – al, 65% rodziców męczy po-

czucie winy.

Badania pokazały równie , e blisko po-

łowa rodziców stosujących kary fizyczne

(44%) nie uwa a, e jest to dobra metoda

wychowawcza, a ponad połowa bije dzieci

z powodu frustracji (49%) lub złości (56%).

Ponadto wykazano istotną zale ność mię-

dzy stosowaniem kar fizycznych a do-

świadczaniem ich w dzieciństwie (NSPCC

2002a).

Za główną ideę kampanii przyjęto myśl,

e stosowanie kar fizycznych wobec dzieci

jest nieracjonalne. Prezentowane badania

istotnie ją potwierdziły; pokazały równie ,

e rodzice potrzebują informacji, jak wy-

pr akty ka

Stowarzyszenie na rzecz Przeciwdziałania Okrucieństwu wobec Dzieci.

Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

• KAMPANIE SPOŁECZNE PRZECIWKO KARANIU FIZYCZNEMU DZIECI

chowywać bez bicia i jak panować nad zło-

ścią i frustracją.

W wywiadach prasowych i telewizyj-

nych oraz w przygotowanych materiałach

pracownicy i partnerzy NSPCC często

zwracali więc uwagę na potrzebę urucho-

mienia rządowych programów edukacyj-

nych dotyczących dobrego rodzicielstwa.

W ramach samej kampanii wydana zo-

stała broszura dla rodziców

Jak zachęcić

dziecko do lepszego zachowania

– poradnik do-

brego rodzica, w której zawarto informację

o pozytywnym rodzicielstwie, radzeniu so-

bie ze złymi emocjami oraz skrytykowano

stereotypy dotyczące pozytywnego wpły-

wu kar f zycznych na wychowanie dziecka

(NSPCC 2002b). Broszura dystrybuowana

była w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy.

Drugi pokazuje zezłoszczoną matkę

uderzającą swoje dziecko w głowę. Tekst

na plakacie:

Je eli bicie jest skuteczne, czemu

wcią bijesz?

zwraca uwagę na nieskutecz-

ność kar fizycznych.

pr akty ka

Głównym nośnikiem idei kampanii NSPCC

były reklamy prezentowane przez miesiąc na

billboardach w całym kraju oraz spot radiowy

emitowany w dziesiątkach lokalnych i krajo-

wych rozgłośni przez dwa tygodnie. Plakaty

przygotowane przez renomowaną agencję re-

klamową Saatchi & Saatchi wykorzystywały

stylistykę ilustracji z ksią ek dziecięcych dla

przedstawienia realnych sytuacji fizycznego

karania dzieci przez rodziców.

Pierwszy z czterech prezentowanych

plakatów pokazuje chłopca popychającego

inne dziecko na placu zabaw. Napis głosi:

Niestety, bicie dzieci niczego dobrego ich nie

uczy.

Kolejny plakat dotyczy niebezpieczeń-

stwa eskalacji stosowania kar fizycznych.

Rodzic bijący pasem płaczące dziecko –

zrobisz, gdy klapsy przestaną działać?

Ostatni z serii plakatów dotyczy emocjo-

nalnych, odroczonych efektów bicia dzieci.

Przedstawia przestraszoną i nieszczęśliwą

dziewczynkę w sypialni. Napis:

Jest bita, bo

się moczy. Moczy się, bo jest bita.

Reklama radiowa rozpoczyna się od

pogodnej, świą tecznej, dziecięcej piosenki

o chłopcu, który właśnie zabiera się do je-

dzenia ciastka. Nagle piosenka się urywa.

Narrator opisuje sytuację, w której chłopiec

zostaje uderzony przez matkę w twarz za

to, e nie u ywa ły ki. Chłopiec widząc,

e jego młodszy brat równie nie u ywa

sztućców, uderza go. Dalej informacja:

Bicie

dzieci jest niedopuszczalne. Nie zawsze łatwo

jest być rodzicem. W razie problemów wycho-

wawczych zadzwoń do NSPCC...

Wszystkie edukacyjne elementy kam-

panii (plakaty, broszury i spot radiowy) w

trafny sposób ukazywały bezsensowność

kar f zycznych oraz zagro enia związane

z ich stosowaniem. Broszura pokazywała

dodatkowo – alternatywne do bicia – pozy-

tywne metody wychowawcze.

Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009

UKASZ

OJTASIK

, D

OROTA

AJEWSKA

• KAMPANIE SPOŁECZNE PRZECIWKO KARANIU FIZYCZNEMU DZIECI

Autorzy kampanii zwracali jednak uwa-

gę na fakt, e nawet najlepsze reklamy

społeczne i programy edukacyjne nie wy-

starczą w sytuacji, gdy karanie fizyczne jest

prawnie dozwolone. Problemu delegaliza-

cji kar fizycznych dotyczyła du a część ko-

munikatów medialnych, towarzyszących

obchodom

Dnia Dziecka

i samej kampanii,

w których krytykowano archaiczne zapisy

obowiązującego prawa brytyjskiego i po-

woływano się na przykłady wielu państw

europejskich, które prawnie gwarantują

dzieciom pełną ochronę przed karami fi-

zycznymi.

Obecność w mediach przekazów na te-

mat obchodów

Dnia Dziecka

i związanej z

nimi kampanii przeciwko biciu dzieci była

przedmiotem szczególnej troski pracowni-

ków NSPCC. Wiadomo bowiem, e obok

reklamy społecznej przekazy medialne

mają największy zasięg i stanowią nieroz-

łączny i kluczowy element wszelkich kam-

panii społecznych.

Przebieg i społeczna ocena kampanii

stały się przedmiotem analiz socjologicz-

nych. Badania przekazów medialnych

związanych z kampanią i ich odbioru przez

mieszkańców Wielkiej Brytanii pokazały,

e informacje o obchodach

Dnia Dziecka,

organizowanego przez NSPCC, i kampanii

przeciwko biciu dzieci przekazywała głów-

nie regionalna i lokalna prasa (53% przeka-

zów). W okresie od lutego do lipca 2002 r.

(głównie w maju) w brytyjskiej prasie uka-

zały się 453 artykuły związane z inicjatywą

NSPCC.

W toku badań wyró niono pięć podsta-

wowych komunikatów odbieranych przez

obywateli Wielkiej Brytanii (w nawiasach

podano procent dorosłych, którzy odebrali

dany przekaz):

– bicie dzieci jest złe i nieskuteczne

(63%);

– rząd powinien się zająć reformą prawa,

dotyczącego ochrony praw dzieci (62%);

– skończyć z biciem dzieci (57%);

– rodzice biją dzieci z bezradności

(43%);

– stosowanie kar fi zycznych nie ma sen-

su (28%).

Przekaz związany z obchodami

Dnia

Dziecka

i kampanią dotarł do 65% dorosłych

mieszkańców Wielkiej Brytanii, co uznać

nale y za bardzo dobry wynik. Co więcej,

a 53% badanych odebrało co najmniej trzy

z wy ej prezentowanych komunikatów

(NSPCC 2002c).

Na podstawie dostępnych danych nale-

y stwierdzić, e pierwszy etap brytyjskiej

kampanii

Hitting Children Must Stop

od-

niósł po ądany efekt – zwróciła ona uwagę

mediów, decydentów i opinii społecznej

na problem karania f zycznego dzieci i za-

inicjowała długofalowe działania na rzecz

edukacji i zmiany prawodawstwa, doty-

czących stosowania kar fizycznych wobec

dzieci.

W kolejnych latach w ramach akcji

FULL

STOP

zrealizowano kampanię

Ochrona

małych dzieci (Protecting babies and toddlers)

skierowaną do rodziców, którzy uciekają

się do kar fizycznych w wyniku bezradno-

ści i wyczerpania wią ących się nieodłącz-

nie z opieką nad małym dzieckiem. Kierując

ofertę wsparcia do rodziców doświadcza-

jących takich trudności i uświadamiając

im, jak powa ne mogą być konsekwencje

impulsywnych działań, NSPCC próbuje

zapobiegać przerodzeniu się ich frustracji

w przemoc.

Celem kampanii było równie naucze-

nie rodziców bezpieczniejszych dla dzieci

i bardziej skutecznych metod dyscyplino-

wania ni bicie.

Na potrzeby kampanii powstała seria

spotów telewizyjnych, przedstawiających

rodziców znajdujących się o krok od utraty

kontroli. Emisję pierwszego ze spotów roz-

poczęto w

Dniu Dziecka

w 2000 r.

Głównym bohaterem reklamy jest ojciec

u kresu wytrzymałości, ściskają cy w ręce

ołówek. W tle słyszymy głośny płacz dziec-

pr akty ka

Dziecko krzywdzone • nr 3(28) 2009

Plik z chomika:

Klaryssas

Inne pliki z tego folderu:

Bicie dzieci. Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków.pdf (153 KB)
Drugi etap kampanii społecznej Dzieciństwo bez przemocy.pdf (206 KB)
Kampania Dzieciństwo bez przemocy w Europie Środkowo-Wschodniej.pdf (351 KB)
Kampania Dzieciństwo bez przemocy.pdf (52 KB)
Kampanie społeczne przeciwko karaniu fizycznemu dzieci.pdf (650 KB)

Kampanie społeczne przeciwko karaniu fizycznemu dzieci.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: