P-18-082-LOL-03-01.pdf

(184 KB) Pobierz
LOL.410.004.03.2018
P/18/082
WYSTĄPIENIE
POKONTROLNE
I. Dane identyfikacyjne kontroli
Numer i tytuł kontroli
Jednostka
przeprowadzająca
kontrolę
Kontroler
P/18/082 – Nadzór nad stosowaniem dodatków do żywności
Najwyższa Izba Kontroli
Delegatura w Olsztynie
Waldemar Żarnoch, starszy inspektor kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli
nr LOL/41/2018 z dnia 4 kwietnia 2018 r.
(dowód: akta kontroli str. 1-2)
Jednostka
kontrolowana
Kierownik jednostki
kontrolowanej
Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Bartoszycach, ul. Bohaterów
Warszawy 12, 11 – 200 Bartoszyce (dalej: „Powiatowa Stacja” lub „PSSE”).
Małgorzata Lemieszek, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bartoszycach,
pełniący równocześnie funkcję Dyrektora Powiatowej Stacji (dalej: „Powiatowy
Inspektor Sanitarny” lub „PPIS”).
II. Ocena
1
kontrolowanej działalności
Ocena ogólna
W skontrolowanym okresie
2
Powiatowa Stacja podejmowała kontrolę artykułów
rolno – spożywczych, w tym również w kierunku substancji dodatkowych. Tematyka
dodatków do żywności, a w szczególności ich znakowanie, stanowiła jeden
z elementów urzędowych kontroli sanitarnych, ujętych w planach pracy jednostki
w latach 2016 – 2018 (I kwartał).
Powiatowy Inspektor Sanitarny zapewnił właściwe warunki organizacyjno-prawne
do rzetelnego sprawowania nadzoru oraz kontroli nad stosowaniem w produktach
spożywczych dodatków do żywności. Zadania w tym zakresie realizowali
pracownicy Sekcji Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku, posiadający
odpowiednie kwalifikacje.
Kontrole zakładów stosujących do produkcji dodatki do żywności prowadzono
zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz regulacjami i procedurami
wewnętrznymi. Spośród przeprowadzonych w okresie objętym kontrolą ogółem
904 kontroli artykułów rolno-spożywczych, w 462 kontrolach dokonano badania tych
artykułów także w zakresie substancji dodatkowych. Rzetelnie i skutecznie
wyegzekwowano od przedsiębiorców wydane zalecenia w przypadku stwierdzonych
nieprawidłowości.
Powiatowa Stacja realizowała plany poboru prób produktów zawierających dodatki
do żywności zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego i Warmińsko–
Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Pobrano
łącznie 30 próbek do badań laboratoryjnych, którymi objęto 19 substancji
dodatkowych, w tym sześć próbek w kierunku kryteriów czystości tych substancji.
Kierunek badań określano na dany rok w harmonogramach poboru próbek dla celów
urzędowych kontroli, w ramach których badaniem zawartości substancji
dodatkowych oraz ich czystości objęto łącznie dziewięć grup produktów. Zakresy
Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości,
negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie
dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę
opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie.
2
Lata 2016-2018 (I kwartał).
1
2
badań laboratoryjnych były różne w zależności od grupy produktu. Napoje
gazowane badane były głównie na obecność substancji słodzących, produkty
warzywne w kierunku przeciwutleniaczy, przetwory zbożowo – mączne oraz
koncentraty spożywcze na zawartość barwników organicznych, tłuszcze roślinne na
obecność niedozwolonych barwników, a pozostałe grupy produktów analizowano
zwłaszcza w kierunku substancji konserwujących. Badania substancji dodatkowych
w kierunku kryterium czystości dotyczyło zawartości metali szkodliwych dla zdrowa.
Nie wykonywano natomiast kompleksowych badań próbek środków spożywczych
zawierających wiele dodatków, w tym substancji zagęszczających, konserwantów,
aromatów, przeciwutleniaczy itp.
Pracownicy Powiatowej Stacji w ramach wykładów i organizowanych zajęć
edukacyjnych podnosili świadomość społeczeństwa w zakresie zapoznawania się
z informacjami zawartymi na etykietach produktów spożywczych, w szczególności
ze składem obejmującym m.in. dodatki do żywności.
III. Opis ustalonego stanu faktycznego
1.
Opis stanu
faktycznego
Przygotowanie organizacyjne do wykonywania zadań i sprawowanie
nadzoru nad stosowaniem substancji dodatkowych do żywności
1.1.
Obszarem działania Powiatowej Stacji jest miasto Bartoszyce oraz powiat
bartoszycki. Zgodnie z jej regulaminem organizacyjnym
3
realizuje ona zadania
z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad
warunkami higieny środowiska, pracy w zakładach, procesów nauczania
i wychowania, wypoczynku i rekreacji, a także warunkami zdrowotnymi żywności,
żywienia i przedmiotów użytku oraz higieniczno–sanitarnymi, jakie powinien spełniać
personel medyczny, sprzęt i pomieszczenia, w których udzielane są świadczenia
zdrowotne.
W strukturze Powiatowej Stacji wyodrębniono m.in. Sekcję Higieny Żywności,
Żywienia i Przedmiotów Użytku PSSE (dalej: „sekcja higieny żywności”). Do jej
obowiązków należała realizacja zadań związanych z bieżącym nadzorem
sanitarnym m.in nad warunkami produkcji, transportu, przechowywania
i sprzedaży żywności, działalnością w zakresie zorganizowanego żywienia
konsumentów, a także pobieranie do badań próbek środków spożywczych, w tym
również na obecność substancji dodatkowych. Pracownikom ww. komórki
organizacyjnej przypisano sprawy związane z kwestiami dodatków do żywności,
tj. obowiązek pobierania próbek do badań laboratoryjnych tych substancji, a także
kontrolę warunków zdrowotnych produkcji, transportu, przechowywania, sprzedaży
żywności, warunków żywienia oraz innych wyrobów mogących mieć wpływ
na zdrowie ludzi.
W 2017 r. Warmińsko–Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny (dalej:
„W-MPWIS”) zorganizował szkolenie dla pracowników Powiatowych Stacji z terenu
województwa warmińsko – mazurskiego, w których poruszane były zagadnienia
związane z dodatkami do żywności, tj. m.in.: prawodawstwo Unii Europejskiej
w sprawie tych dodatków, analiza zasadności stosowania środków poprawiających
żywność przez przedsiębiorców, specyfikacja dodatków oraz zasady przenoszenia
i wymagania dotyczące etykietowania dla środków poprawiających żywność.
Przedstawiciel Powiatowej Stacji uczestniczący w ww. szkoleniu przeprowadził
następnie szkolenia w tym zakresie dla pozostałych pracowników PSSE. W 2016 r.
przeprowadzano też szkolenia wewnętrzne dla pracowników sekcji higieny żywności
Zarządzenie nr 11/2016 Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Bartoszycach z dnia 26 września 2016 r.
w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Bartoszycach.
3
3
w tematyce pobierania próbek żywności w kierunku badania substancji dodatkowych
oraz znakowania żywości w świetle obowiązujących przepisów prawa.
(dowód: akta kontroli str. 3-43)
1.2.
Powiatowy Inspektor Sanitarny opracował plan zasadniczych przedsięwzięć dla
PSSE na poszczególne lata objęte kontrolą. Plany te były zgodne z wytycznymi
Głównego Inspektora Sanitarnego (dalej: „GIS”) w zakresie zasadniczych zamierzeń
i głównych kierunków działania PSSE na dany rok. Zadania uwzględnione dla sekcji
higieny żywności dotyczyły m.in. przeprowadzania kontroli kompleksowych
nadzorowanych obiektów w ramach obowiązującej procedury urzędowej kontroli
żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością,
kontroli tematycznych w ramach wojewódzkiego programu kontroli tematycznych na
dany rok, a także realizacji planu pobierania próbek do badań laboratoryjnych
4
.
Przedsięwzięcia związane z bezpieczeństwem żywności zawierającej substancje
dodatkowe zaplanowane przez PPIS dotyczyły m.in. wzmożonego nadzoru nad
znakowaniem, prezentacją oraz reklamą środków spożywczych, ze szczególnym
uwzględnieniem prawidłowości stosowanych żywieniowych i zdrowotnych
w poszczególnych latach objętych kontrolą, a także w 2016 r. wzmożonej kontroli
zakładów produkcji żywności stosującej dodatki do żywności, ujętych
w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1333/2008 z dnia
16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności
5
w ramach pracy ciągłej
jednostki.
W-MPWIS pismami z 23 października i 7 grudnia 2015 r. przekazał szczegółowe
wytyczne dotyczące sposobu realizacji w 2016 r. kontroli tematycznych zakładów
produkcji żywności stosujących dodatki do żywności. Wskazał również, że
informacje uzyskane podczas przeprowadzanych kontroli powinny obejmować m.in.
identyfikację stosowanych dodatków do żywności, w szczególności danych
dotyczących dostawców lub producentów, ich znakowania, specyfikacji oraz rejestru
umożliwiającego prześledzenie przychodu i rozchodu, a także funkcję
technologiczną w wyrobie gotowym i znakowanie produktu gotowego. Podał też
minimalną liczbę kontroli w powyższym zakresie do przeprowadzenia przez
Powiatową Stację, tj. minimum jedną w kwartale.
(dowód: akta kontroli str. 44-124)
1.3.
PPIS opracował plany kontroli zakładów produkujących i wprowadzających do
obrotu żywność, w tym zawierającą substancje dodatkowe. Plany te uwzględniały
kontrole sanitarne zakładów produkcji/obrotu żywnością z podziałem na kontrole
kompleksowe i kontrole tematyczne (problemowe).
Zgodnie z procedurą przeprowadzania urzędowej kontroli żywości zakres
kompleksowej kontroli sanitarnej dotyczył oceny stanu techniczno-sanitarnego
(siedem obszarów
6
), higieny produkcji, dystrybucji i sprzedaży (trzy obszary
7
),
Zgodnie z wytycznymi W-MPWIS do planów pracy w zakresie bezpieczeństwa żywności i żywienia, żywności prozdrowotnej,
materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych na lata 2016-2018: kontrole
kompleksowe powinny uwzględniać procedurę urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością z wykorzystaniem arkuszy oceny zakładu produkcji, obrotu żywnością, materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz listę pytań kontrolnych jako materiału pomocniczego (weryfikujących m.in.
znakowanie i dostępność informacji na temat żywności dla klienta, w tym stosowanych w produkcji posiłków substancji lub
produktów powodujących alergie oraz reakcje nietolerancji), kontrole tematyczne zaś to kontrole problemowe i szczegółowe,
wynikające z oceny sytuacji sanitarno – epidemiologicznej nadzorowanego terenu z wykorzystaniem listy pytań kontrolnych
jako materiału pomocniczego np. kontrole zakładów produkcji żywności stosujących dodatki do żywności oraz kontrole nad
znakowaniem środków spożywczych (w tym również substancji dodatkowych). Częstotliwość i harmonogram kontroli obiektów
produkcji i obrotu żywnością oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wynikała z analizy ryzyka
tych jednostek na podstawie instrukcji planowania kontroli oraz instrukcji dotyczącej kryteriów oceny zakładu produkcji, obrotu
żywnością, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
5
Dz.U.UE.L.354 z 31.12.2008 r., s. 16 ze zm. (dalej: „rozporządzenie w sprawie dodatków do żywności”).
6
Układ i rozplanowanie pomieszczeń zakładu, stan techniczny pomieszczeń zakładu, powierzchnie stykające się z żywnością
– maszyny, urządzenia, sprzęt itp., instalacja wodna i kanalizacyjna oraz systemy wentylacyjne, zabezpieczenie zakładu przed
szkodnikami i ich zwalczanie, gospodarka odpadami, zabezpieczenie przed dostępem osób postronnych.
4
4
zarządzania zakładem, kontroli wewnętrznej oraz systemu zarządzania
bezpieczeństwem żywności (siedem obszarów
8
). Uzyskana punktacja wyznaczała
poziom ryzyka mający bezpośredni wpływ na częstotliwość kontroli obiektów.
W zależności od poziomu ryzyka kontrole miały być przeprowadzane nie rzadziej niż
raz w roku przy wysokim ryzyku, co 1,5 roku przy średnim i co 2 lata przy ryzyku
niskim.
W przypadku kontroli tematycznych kontrola sanitarna zakładów produkcji żywności
stosujących dodatki do żywności dotyczyła weryfikacji poprawności ich stosowania
na podstawie listy pytań kontrolnych. Pytania podzielono na pięć obszarów
dotyczących: wiadomości ogólnych na temat dodatków do żywności stosowanych
w procesie technologicznym, zarządzania zakładem oraz kontrolą wewnętrzną,
dobrej praktyki produkcyjnej, znakowania wyrobów gotowych oraz substancji
pomocniczych w przetwórstwie
9
.
W zakresie bezpieczeństwa żywności zawierającej substancje dodatkowe kontrole
te prowadzone były również w kierunku:
−
dostępności informacji dotyczących czynników alergizujących oraz czynników
powodujących nietolerancje pokarmowe zawartych w posiłkach lub środkach
spożywczych (m.in. dwutlenku siarki),
−
rzetelności i prawidłowości znakowania (etykietowania) tych środków,
−
badań laboratoryjnych, w ramach których w kontrolowanym okresie pobrano
24 próbki żywności w kierunku substancji dodatkowych oraz sześć
w kierunku kryteriów czystości tych substancji.
Zgodnie z wytycznymi do planowania i działalności Inspekcji Sanitarnej liczba
zaplanowanych kontroli ogółem w zakładach produkcyjnych i wprowadzających do
obrotu żywność w poszczególnych latach wyniosła:
−
w 2016 r. ogółem 328 kontroli, w tym 274 kompleksowych i 54 tematyczne,
w ramach których uwzględniono m.in. cztery kontrole problemowe dotyczące
zakładów produkcji żywności stosujących dodatki do żywności oraz 12 kontroli
nad znakowaniem środków spożywczych, ze szczególnym uwzględnieniem
prawidłowości stosowanych oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych,
−
w 2017 r. ogółem 228 kontroli, w tym 157 kompleksowych i 71 tematycznych,
w ramach których uwzględniono m.in. 17 kontroli nad znakowaniem środków
spożywczych, w tym ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowości
stosowanych oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych (10 kontroli) oraz nad
znakowaniem środków spożywczych wyprodukowanych przez przedsiębiorców
Czystość pomieszczeń zakładu (procesy czyszczenia, mycia, dezynfekcji itp., jakość wody), warunki magazynowania
pakowania itp., higiena osobista pracowników oraz stan zdrowia osób mających kontakt z żywnością.
8
Zaangażowanie kierownictwa i przygotowanie merytoryczne pracowników, wiarygodność przedsiębiorcy, prawidłowość
procedur i ich realizacji i (GHP, GMP, HACCP), działania korygujące przy stwierdzonych niezgodnościach, śledzenie produktu,
kontrola surowców i wyrobów przez producenta – w tym badania właścicielskie, znakowanie.
9
Lista pytań kontrolnych w poszczególnych obszarach: 1. wiadomości ogólne na temat dodatków do żywności stosowanych
w procesie technologicznym - np. czy stosowane w zakładzie dodatki odpowiadają specyfikacjom zawartym w przepisach
prawa żywnościowego, czy są prawidłowo oznakowane?; 2.zarządzanie zakładem oraz kontrola wewnętrzna - np. czy
dokumenty dotyczące procesu technologicznego określające stosowanie dodatków do żywności są dostępne dla pracowników
na poszczególnych stanowiskach?, czy są na bieżąco aktualizowane lub wycofywane?, czy wdrożone w zakładzie systemy
kontroli wewnętrznej uwzględniają konieczność monitorowania prawidłowości stosowania dodatków do żywności?, czy
w zakładzie są dostępne dokumenty umożliwiające identyfikację dodatków do żywności?; 3. dobra praktyka produkcyjna - np.
czy dodatki do żywności są stosowane zgodnie z założonym procesem technologicznym – z uwzględnieniem maksymalnych
poziomów określonych w obowiązujących przepisach?, czy w ramach kontroli wewnętrznej prowadzone są badania
właścicielskie potwierdzające, że ilość dodatku/ów w gotowych środkach spożywczych nie przekracza maksymalnych
poziomów określonych w obowiązujących przepisach?, czy w środkach spożywczych produkowanych w zakładzie obecne są
dodatki do żywności, które nie zostały do nich bezpośrednio dodane, a są obecne w gotowym produkcie w wyniku
wprowadzenia wraz z jednym ze składników - zasada przenoszenia?; 4.znakowanie wyrobów gotowych - np. czy znakowanie
gotowych wyrobów zawiera informację o nazwie lub symbolu oraz funkcji technologicznej, jaką te dodatki pełnią w tym
wyrobie; 5. substancje pomocnicze w przetwórstwie
–
np. czy w ramach kontroli wewnętrznej prowadzone są badania
sprowadzające pozostałość substancji pomocniczych w przetwórstwie w wyrobach gotowych.
7
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin