Hodowla_koz_w_pigulce_-_M._Murawski.pdf

(2898 KB) Pobierz
1
2
Hodowla kóz
w pigułce
dr hab. inż. Maciej Murawski
Modliszewice 2016
3
Wstęp
Kozy są jednymi z pierwszych gatunków zwierząt udomowionych przez
człowieka i odegrały ważna rolę w cywilizacyjnym i kulturowym rozwoju
ludzkości. Dostarczały przede wszystkim mięsa i skór, a także pozyskiwano
od nich mleko i wełnę. Współcześnie również odgrywają istotną rolę i są
najdynamiczniej rozrastającą się populacją zwierząt hodowlanych spośród
zwierząt domowych, co znajduje odzwierciedlenie w średniorocznym około
2-proc. nieustającym wzroście pogłowia kóz na świecie przez ostatnie
25 lat.
W hodowli kozy charakteryzują się łatwością utrzymana, nie są wy-
magające żywieniowo i łatwo przystosowują się do zróżnicowanych wa-
runków środowiskowych. Ten powszechny pogląd o łatwości utrzymania
kóz jest prawdziwy i zgodny z rzeczywistością tylko w przypadku utrzyma-
nia kóz w sposób tradycyjny i ekstensywny. Natomiast kozy o wysokiej
produktywności np. mleka, których wydajność często wielokrotnie prze-
wyższa wydajność mleczną kóz utrzymywanych w gospodarstwach trady-
cyjnych wymaga dużej wiedzy z zakresu ich utrzymania, żywienia, fizjologii,
biologii i biotechniki rozrodu oraz strategii zarządzania stadem kóz wyso-
koprodukcyjnych.
W niniejszym opracowaniu zostaną poruszone wybrane elementy
z zakresu nowoczesnej hodowli kóz, które w dużym stopniu warunkują
sposób i technologię prowadzenia wysokoprodukcyjnego stada.
Mam również nadzieję, że potencjalni hodowcy znajdą w tej broszu-
rze przydatne informacje umożliwiające podjęcie ostatecznej decyzji o roz-
poczęciu lub definitywnym zaniechaniu przedsięwzięcia biznesowego pole-
gającego na intensywnej produkcji mleka w stadzie kóz wysokowydajnych
wykorzystującej innowacyjne technologie i najnowocześniejszą wiedzę ho-
dowlaną.
Wybrane rasy kóz mlecznych
W naszym kraju najpopularniejszymi i najbardziej dostępnymi rasami kóz
mlecznych do hodowli są kozy białe uszlachetnione, barwne uszlachetnione
i kozy saaneńskie. Pozostałe rasy takie jak francuska alpejska czy toggen-
burska są rzadziej spotykane i przez to trudniej dostępne.
4
Kozy polskie białe uszlachetnione
powszechnie występują w naszym
kraju (fot. 1.). Są to zwierzęta duże dobrze przystosowane do warunków
klimatycznych Polski. Samice osiągają masę od 45 do 65 kg i wysokość
w kłębie 70 cm. Charakteryzują się średnią wydajnością mleczną od 56 do
680 kg mleka za laktację, ale zdarzają się osobniki o wydajności 1400 kg
mleka. Zawartość tłuszczu i białka w mleku wynosi odpowiednio od 3,2 do
3,6% i białka od 2,8 do 2,9%. Kozły ważą od 60 do 100 kg, a wysokość
w kłębie wynosi ok. 80 cm, natomiast ich masa zawiera się w przedziale od
60 do 100 kg. Płodność i plenność kozy polskiej białej uszlachetnionej ukła-
da się na poziomie odpowiednio od 92 do 97% i od 162 do 184%.
Kozy polskie barwne uszlachetnione
są to zwierzęta średniej wielkości
dobrze przystosowane do lokalnych warunków środowiskowych, o masie
ciała od 45 do 60 kg i wysokości 65 cm, wydajności mlecznej od 610 do
760 kg, a rekordzistki osiągają wydajność 1400 kg mleka (fot. 2.). Zawar-
tość tłuszczu i białka wynosi odpowiednio 4,08 i 3,1%. Natomiast płodność
i plenność układa się na poziomie odpowiednio od 87 do 97% i od 158 do
176%. Samce osiągają wysokość 80 cm i masę ciała do 65 do 100 kg.
Kozy saaneńskie
są zwierzętami dużymi osiągającymi wysokość w kłębie
od 75 do 85 cm i masę ciała od 50 do 90 kg. Ich wydajność mleczna w Pol-
sce sięga 620 do 760 kg, a niektóre osobniki osiągają nawet 1400 kg mleka
za laktacje. W Szwajcarii, skąd kozy te się wywodzą, od rekordzistek pozy-
skuje się nawet 3000 kg mleka. Kozły osiągają wzrost od 90 do 100 cm
i masę ciała od 80 do 120 kg.
Warto wspomnieć również o innych rasach mleczny kóz takich jak
francuskiej alpejskiej (fot. 4.), białej szlachetnej niemieckiej (fot. 5.) i barw-
nej szlachetnej niemieckiej (fot. 6.), których wydajność mleczna znacząco
przewyższa wydajność naszych rodzimych ras i mogłyby być bardzo do-
brym materiałem hodowlanym w nowoczesnych wysokoprodukcyjnych
stadach kóz. Także koza toggenburska (fot. 7.) – ale nie ze względu na od-
różniające ją od innych ras kóz mlecznych jasnopłowe do czekoladowego
umaszczenie, ale z uwagi na bardzo dobrą wydajność mleczną przy średniej
wielkości ciała oraz szczególnej odporności na niskie temperatury – zasłu-
guje na wzięcie pod uwagę przy zakładaniu wysokoprodukcyjnych stad kóz
mlecznych w warunkach klimatycznych Polski.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin