Miesięcznik Problemy 1990 nr 01-03.pdf

(24234 KB) Pobierz
■
Nagrody Nobla
— Medycyna
Nagrody Nobla
— Fizyka
1989
Przyczyny p ow staw ania n o w o tw o ró w
Kazimierz Ostrowski
5
9
15
16
1 989
Nobel z fizyki - precyzyjna spektroskopia
ato m o w a
Krystyna Kolwas, Maciej Kolwas, Jan Mostowski,
Kazimierz Rzążewski
Nagrody Nobla
— Chemia
Nagrody Nobla
— Ekonomia
Kosmologia
Socjologia
Ewolucjonizm
Ilustracja na okładce - ryc Mieczysława Wasilew­
skiego do art. ..Niepowtarzalne dzieło ewolucji"
1989
K atalityczne funkcje RNA
„Naturę"
1989
Pochw ała ekonom etrii
Marek Gruszczyński
Poza fizyką: Bóg kosm ologów
Krzysztof Maślanka
20
27
33
38
44
48
55
59
Pułapki i dylem aty społeczne
Marek Mlicki
Dlaczego rozm nażanie p łciow e jest
powszechne w przyrodzie
Tadeusz J. Kawecki
Historia
Indeks 37047 PL ISSN 0032-9487
Miesięcznik Towarzystwa
Wiedzy Powszechnej
Zagrożenia i perspektyw y polskiej nauki
historycznej
Refleksje
Archeologia
Zycie sztuczne
Wojciech Wrzesiński
Andrzej Brodziak
Auri sacra fam es. czyli o przeklętej
żądzy złota
Marek Konopka
Kolegium redakcyjne
HANNA DOBROWOLSKA
redaktor naczelny, przewodnicząca Kolegium Redak­
cyjnego i Rady Naukowej
M. ALEKSANDRA BAGNOWSKA, ANNA BOG­
DAŃSKA, MAREK DEMIANSK1, MACIEJ ILO-
WIECKI, ROBERT SADOWSKI, ANNA TABA-
CZYNSKA, ADAM ZUBEK ( sekretarz redakcji)
„PROBLEM Y" POGLĄDY
O
,,cold fusion
Fleischmanna i Ponsa”
troch ę inaczej
Zbigniew Paweł Zagórski
FANTASTYKA
Biała laska kalibru 7,62 (II)
O ndrej Neff
Rada Naukowa
Prof. dr hab. EUGENIUSZ DURACZYNSKI
prof. dr hab. ALEKSANDER GIEYSZTOR
prof. dr hab. TADEUSZ KOSZAROWSKI
prof. dr hab. ALEKSANDER KRAWCZUK
prof. dr hab. WŁODZIMIERZ MICHAJŁOW
„PROBLEM Y" Z CZASOPISM ZAGRANICZNYCH
Teoria
chaOSU
Cywilizacje
pozaziemskie
Onkologia
Immunologia
redaktor graficzny
BARBARA WINTER
redaktor techniczny
JOANNA KĘDRA
ADRES REDAKCJI
ul. Krucza 6/14
00-537 Warszawa
współpraca (fantastyka)
RAFAŁ A. ZIEMKIEWICZ
TELEFONY
redaktor naczelny 28-21-33
sekretarz redakcji 28-27-75
redakcja techniczna 29-35-61
Materiałów nie zamówionych Redakcja nie zwraca
Chaos kw an to w y: zagadka o kryta tajem nicą
„Science"
66
Zycie i W szechśw iat
„N ew Scientist"
69
74
78
80
82
85
88
N o w o tw o ry są schorzeniem genetycznym
„N ew Scientist"
M ysz z ludzkim systemem odpornościow ym
„N ew Scientist"
Paleontologia
Fizyka
Fizjologia roślin
Paleontologia
Historia nauki
Ochrona przyrody
Opowieści
O
kotach
N iep ow tarzaln e dzieło ew o lu cji
„Science"
W szechśw iat w id zian y w św ie tle kw azarów
„Science et Vie"
Jak znika zieleń
„N ew Scientist"
Pierw szy opis histologicznej budow y
błony lotnej pterozaura
„Naturę"
Gdzie dusza ma sw e siedlisko
„Science et Vie"
90
94
97
111
Pluton w Raju
„Discover"
O kotach i ludziach
„Natur"
WYDAWCA:
GRY LOGICZNE
Wydawnictwo
Współczesne
RSW „Prasa-Książka-Ruch”
ul. Wiejska 12
tel. 28-24-11
Biuro Ogłoszeń i Reklamy
tel. 29-09-55
Problem y z podziemi
Marek Penszko
„PROBLEM Y" OBSERW ATO RIUM
SPIS TREŚCI ROCZNIKA 1989
____________
14, 19, 26, 47, 58
105-110
.
.......
W
% yfffism.
LIST DO CZYTELNIKÓW
$8 Sw&SS
w f •..
<
Szanowni Państwo,
Oddając do rąk Czytelników pierwszy
w
tym roku zeszyt „Problemów"
-
jeden
zamiast trzech, jakie powinny ukazać się w I kwartale 1990 r.
-
zwracamy się do
Państwa, by za pewne rzeczy przeprosić, pewne rzeczy wyjaśnić, o pewne poprosić.
W ubiegłym roku „Problemy" ukazywały się z dużym opóźnieniem, kilkakrotnie
zmuszeni byliśmy podnosić cenę, a informacje o nowych cenach stawały się
nieaktualne ju ż w momencie ich docierania do Państwa. I za ten nieład informacyj­
ny, ja k i za nieterminowe ukazywanie się pisma, choć nie przez zespól redakcyjny
zawinione, bardzo przepraszamy Czytelników „Problemów".
Gwałtowny wzrost kosztów wydawniczych, spowodowany przede wszystkim
wzrostem cen papieru, odbił się ostro również na „Problemach". Trudności
finansowe naszego wydawcy ( Wydawnictwo Współczesne RS W) sprawiają, że nie
wiemy czy będzie nadal wydawał czasopisma nie przynoszące zysku, a „Problemy"
nie miały dotąd żadnego wsparcia finansowego spoza wydawnictwa. Podobnie jak
szkoły i cala oświata również pismo popularnonaukowe nie jest przedsięwzięciem
dochodowym. Sądzimy, że w normalności, do której dążymy, powstaną także
warunki dla uprawiania rzetelnej popularyzacji i wydawania „Problemów" nie
tylko na właściwym poziomie merytorycznym, ale także w nowoczesnej formie.
Jednakże
w
obecnej chwili musimy myśleć przede wszystkim o najbliższej
przyszłości. W tej sytuacji musieliśmy podjąć kilka bolesnych decyzji, koniecznych,
by przetrwać. Tak więc postanowiliśmy zrezygnować z wydania numeru 12, 1989
i zamknąć miniony rok numerem 11, który ukazał się w lutym 1990 roku. Ponadto
zdecydowaliśmy się wydać jako pierwszy w tym roku zeszyt z numerem 1-3, 1990.
Zrezygnowaliśmy z kartonowej okładki. Zdecydowaliśmy się także, mamy nadzie­
ję, że przejściowo, na zmniejszenie objętości „Problemów". Zabiegi te przyniosą
pewne oszczędności i mamy nadzieję, że umożliwią pismu przetrwanie. Liczymy się
również z tym, że być może będziemy zmuszeni zaproponować Państwu „Proble­
m y" po cenie kosztów rzeczywistych. Jest to dla nas przykre, choć zapewne będzie
to cena niezbyt wygórowana w stosunku do ceny artykułów codziennego użytku.
Pragniemy zapewnić, że mamy Państwu do zaproponowania wiele ciekawych
artykułów a ponadto
-
szukamy sponsorów i nowych możliwości usprawnienia
wydawania pisma. Mamy nadzieję, i o to chcielibyśmy Państwa poprosić, że
Czytelnicy „Problemów” zrozumieją trudności naszego pisma i wraz z nami
przetrwają ten trudny nie tylko dla nas czas. Dlatego postanowiłam napisać do
Państwa ten list.
Hanna Dobrowolska
INFORMACJA DLA PRENUMERATORÓW
Przepraszając raz jeszcze za to, że nie otrzymali Państwo 12 zeszytu „Problemów" za 1989 r . informujemy, że Wydawca z.obowiązał się zwrócić wszystkim prenumeratorom
pieniądze za nie wydany numer Prenumerata na rok bieżący będzie realizowana zgodnie z umową. Nie zamierzamy domagać się od Państwa dopłat do aktualnej ceny (traktujemy to
jako swoistą premię dla stałych Czytelników) Można w dalszym ciągu zamawiać w redakcji prenumeratę „Problemów" z dostawą do domu Wpłaty należy dokonać co najmniej na
miesiąc przed zadeklarowanym początkiem okresu prenumeraty. Cena prenumeraty wynosi 3000 zł za egzemplarz. Informacja o prenumeracie organizowanej przez RSW i pocztę
Przyczyny powstawania nowotworów
KAZIMIERZ OSTROWSKI
profesor do k to r habilitowany,
Instytut Biostruktury AM,
W arszawa
Postęp w poznaniu istotnych mechanizmów prowadzących do
powstania choroby nowotworowej jest w ostatnich czasach ogrom­
ny. Nie zmienia to sytuacji, iż bardzo dużo jeszcze pozostało do
ustalenia, zanim uznamy, że w pełni rozumiemy, na czym polega
transformacja komórki normalnej w nowotworową. Kiedyś bada­
niami komórek normalnych zajmowała się jedna grupa badaczy,
komórkami nowotworowymi zaś inni specjaliści. Dziś wiemy na
pewno, że mechanizmy rządzące komórką nowotworową i normal­
ną są podobne, często identyczne, dlatego po prostu nie istnieje
granica badań nad komórką normalną i nowotworowo zmienioną.
4H.Sz.until.End.of.T.!
Transform acja kom órki normalnej w nowotworową
zależy od zmian w aparacie genetycznym komórki.
Te zmiany, czyli mutacje, ujawniają się pod wpływem
takich czynników, jak promieniowanie jonizujące,
np. promieniowanie kosmiczne, przed którym nie ma
żadnej ochrony; promieniowanie jonizujące pocho­
dzące z pewnego wycinka widma promieniowania
słonecznego albo z radioizotopów, substancji chemi­
cznych tzw. rakotwórczych, zawartych np. w dymie
tytoniowym, ale także w wielu substancjach chemicz­
nych pochodzenia przemysłowego. Czynników tych
jest wiele. Dlatego powstała nie w pełni udowodniona
teza, że chorujemy na chorobę nowotworową co­
dziennie, ale dzięki specjalnym mechanizmom o-
bronnym ustroju nieustannie ulegamy samowylecze-
niu. Jednak spora część ludzi choruje. Jak powszech­
nie wiadomo, obok schorzeń układu krążenia nowo­
twory stanowią najpoważniejsze problemy służby
zdrowia w krajach cywilizowanych, do których przy­
najmniej pod tym względem należymy. Od początku
lat 80. naukowcy podkreślają zależność między po­
wstawaniem chorób nowotworowych a zmianami
zachodzącymi w aparacie genetycznym kom órki.
Sprawa jest mało znana opinii publicznej. Obawiam
się, że częściowo przynajmniej winna jest temu złożo­
ność problem u trudnego do zrozumienia dla niespe-
cjalistów. O to próba wyjaśnienia tych zagadnień.
W jednym z czołowych pism światowych poświę­
conych onkologii opublikow ano ostatnio artykuł
redakcyjny zapowiadający już w tytule pow rót onko-
genów na scenę nauki. Poznanie przyczyn powstawa­
nia nowotworów jest jeszcze bardzo niepełne, ale
postęp naszej wiedzy o mechanizmie rozrostu nowo­
tworowego kom órek jest imponujący. Jednakże zło­
żoność odkrytych i odkrywanych mechanizmów pro ­
wadzących do powstania choroby nowotworowej
okazuje się coraz większa. Z tym musi oczywiście
pogodzić się nauka, ale także i czytelnik zaintereso­
wany postępem wiedzy w tej dziedzinie. N auka
o nowotworach jest w istocie nauką o podstawowych
NAGRODA NOBLA Z FIZJOLOGII
I MEDYCYNY - ROK 1989
Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymali w 1989
roku dwaj Amerykanie, profesorowie Kalifornijskiego Uni­
wersytetu w San Francisco: Michael Bishop i Harold
Varmus. Nagrodzone zostały ich prace w dziedzinie nauki
o nowotworach, czyli onkologii. Odkryli oni w 1976 roku, że
gen warunkujący powstawanie mięsaka występującego u kur,
nazwany potem onkogenem
src,
jest genem występującym
normalnie w genomie zdrowych niezmienionych chorobowo
komórek kurzych i odgrywa rolę w regulacji normalnie
przebiegających procesów życiowych. Mutacja tego genu lub
jego dodatkowe wprowadzenie do normalnej komórki przez
wirus inicjuje proces onkogenezy, czyli powstania nowotworu.
(To, że mutacja normalnego genu
src
prowadzić może do
powstania nowotworu - udowodniono w pracowni Roberta
Weinberga, który jednak został pominięty w nagrodzie).
Szczegółowiej o onkogenach i odkrytych niedawno anty-
onkogenach piszemy w publikowanym obok artykule.
Profesor Bishop ma 53 lata, jest z wykształcenia lekarzem,
profesorem mikrobiologii i immunologii. Profesor Varmus
ma lat 50. Najpierw studiował lingwinistykę, potem zmienił
zainteresowania i jest profesorem biochemii i biofizyki.
Zajmuje się wirusologią, a w szczególności badaniami nad
wirusem żółtaczki zakaźnej oraz wirusem HIV.
(K.O.)
Michael Bishop
Harold Yarmus

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin