Kronika oliwska. Źródło do dziejów Pomorza Wschodniego z połowy XIV wieku.pdf
(
12200 KB
)
Pobierz
MUZEUM ZAMKOWE WMALBORKU
ZRóDŁO
OO DZIEJÓW POMORZA WSCHODNIEGO Z
POŁOWY
XIV
WIEKU
TŁUMACZENIE
-DOMINIKA PIETKIEWICZ
WSTĘP
IKOMENTARZ -
BŁAŻEJ ŚLIWIŃSKI
MALBORK
2008
Kolegium Wydawnicze Muzeum Zamkowego w Malborku:
Mariusz
Mierzwiński (przewodniczący)
dr Janusz Trupinda
dr Barbara Pospieszna
Antoni
R.
Chodyński
Anita Nowacka (sekretarz)
Recenzent:
dr Zbigniew Brzostowski
Projekt
okładki:
Mariusz Stawarski
©
Copyright: Muzeum Zamkowe w Malborku
2008
ISBN
978-83-60518-18-2
Wydawca:
Muzeum Zamkowe w Malborku
ul
Starościńska
1, 82-200
Malbork
tel.
+48 55 647 08 02
www.zamek.malbork.pl
e-mail: ksiegarnia@zamek.malbork.pl
Przygotowanie i druk:
Wydawnictwo „Bernardinum" Sp. z o.o.
ul. Bpa Dominika
11,
83-130
Pelplin
WSTĘP
1.
Wprowadzenie
rezentowana w
tłumaczeniu
na
język
polski „Kronika oliwska" po-
wstała
w
funkcjonującym
od
u86
r. klasztorze cysterskim w Oliwie
pod ówczesnym
Gdańskiem.
Spisana po
łacinie, sięga
do
początków
klasztoru,
kończy się
opisem
pożaru,
który w
1350
r.
zupełnie
go spu-
stoszył, choć
napomyka jeszcze o wsparciu szeregu osób
śpieszących
głównie
z
finansową pomocą
w jego odbudowie. W
1394
r., podczas
pobytu w
Gdańsku dotarł
do niej i
wykorzystał ją
kronikarz
krzyżacki
Wigand z Marburga
1 ,
pod koniec
wojny
trzynastoletniej
(1454-1466)
eksperci historyczni strony polskiej, w
tym
i Jan
Długosz,
5
maja
1464
r.
zwracali
się
do biskupa
włocławskiego
Jana z Brzezia o
nakłonienie
władz
miasta
Gdańska
do pomocy w zapoznaniu
się
z przywilejami
władców
polskich dla pobliskich klasztorów, proszono
także
o
wgląd
do
„Kroniki
oliwskiej",
a
obfite
ślady
jej wykorzystania
widać
w
słynnym
dziele polskiego kronikarza
2 •
W
1517/1518
r.
dotarł
do niej rektor
szkoły
P
Die Chronik Wigands von Marburg, hrsg.
v.
Th. Hirsch, w: SRP, Bd. I,
Leipzig
1862,
s.
453-622.
Zob. Kronika Wiganda z Marburga
rycerza
i
kapłana
zakonu
krzyżackie
go,
tłum.
E.
Raczyński, Poznań
1842.
Por. ostatnio S. Zonenberg,
Kronika Wiganda
z
Marburga,
Bydgoszcz
1994,
s.
80-89.
Joannis
Dlugossii Annales
seu cronicae
incliti Regni Poloniae, Varsoviae
1964
i dalej,
oraz
równoległe tłumaczenie:
Jana
Długosza
Roczniki
czyli
kroniki
sławnego
Króle-
stwa Polskiego, Warszawa
1962
i dalej. Zob. S. Zonenberg,
Źródła
do dziejów Pomo-
rza
Gdańskiego,
Prus
i
zakonu
krzyżackiego
w Rocznikach Jana
Długosza
(do 1299
roku),
Toruń
1999,
s.
46-47;
W. Drelicharz,
Annalistyka
małopolska
XIII-XV
wieku.
Kierunki rozwoju
wielkich
roczników kompilowanych,
Kraków
2003,
s.
80-84.
-5-
przy klasztorze
norbertańskim
w
Białobokach3,
Johannes Bugenhagen,
na zlecenie
księcia
zachodniopomorskiego
Bogusława
X
(1454-1523)
poszukujący źródeł dotyczących
Pomorza. Poczynione z
„Kroniki
oliwskiej" wypisy (do
1310
r.)
wykorzystał
w swym
własnym
kronikar-
skim dziele
4 •
Robiono z niej liczne odpisy i wypisy, w samej Oliwie
kontynu
Ówana
była
pod
postacią
tzw. „Die mittlere Chronik von Oliva",
inaczej ,,Annales Olivenses", czyli rocznika
rozpoczynającego się
wpisem
z
1356,
a
kończącego
odnotowaniem
wydarzeń
z
1545
r. Niewiele po tej
ostatniej dacie w klasztornym skryptorium zebrano w
jedną całość
kil-
ka
różnych średniowiecznych źródeł powstałych
za
sprawą
miejscowych
cystersów,
tworząc
z nich
kolekcję
pod
tytułem:
Tom pierwszy roczni-
ków
najwcześniejszej
fundacji klasztoru
Błogosławionej
Maryi
w Oliwie, zebrany
częściowo
z najstarszych dokumentów
tegoż koś
cioła
oliwskiego,
częściowo
[z] najstarszych spisanych kodeksów przez
czcigodnych ojców klasztoru
Błogosławionej
Maryi w
Kołbaczu
i bra-
ci
oliwskich,
którzy albo
sami
ją
mieli
okazję oglądać
na
własne
oczy,
albo
usłyszeli
i
stało się
im to znane od tych, którzy byli
współczesny
mi
sławnemu księciu Świętopełkowi
(Annalium primae monasterii
B.M. de Olivafundationis tomus primus, collectus partim ex antiqui-
ssimis eiusdem ecclesiae Olivensis tabulis, partim vetustissimis Mss.
codicibus per venerabiles patres monasterii B.M. de Colbacz etfratres
Olivenses conscriptis, qui vel ipsimet haec fieri oculis conspexere vel
ab iis, qui ilustris ducis Swantopolci contemporaneifuere, sese audis-
se contestati sunt).
W
skład
tego zbioru
weszły
dwie tzw. „Tablice fim-
datorów i dobrodziejów" („Tabulae fundatorum et benefactorum"),
czyli odpisy z drewnianych tablic umieszczonych w klasztornym
koście
le,
objaśniających wiszące
obok wizerunki fundatorów i dobrodziejów
klasztoru,
właśnie
„Kronika
oliwska" i
,,Annales
Olivenses", oraz odpis
epitafium pierwszego opata Ditharda. Po
uporządkowaniu
tych starszych
źródeł powstawać zaczęły
w klasztorze oliwskim kolejne kroniki (z opi-
sem
wydarzeń
od
1549
r.)
5 •
W gminie
Trzebiatów,
powiecie
Gryfice,
województwo
zachodniopomorskie.
J.
Bugenhagen,
Pomerania,
hrsg. v. O. Heinemman, Quellen zur Pommerschen Ge-
schichte, Stettin
1900,
s.
117
inn; zob. M. Perlbach, Die
iiltere Chronik Oliva,
Gottin-
gen
1871,
s.
78-79,
165-167.
Wydal
je
P. Czaplewski,
Annales
monasterii Olivensis
Ord. Cist„
Towarzystwo Na-
ukowe w
Toruniu, Fontes,
t.
20,
Toruń
1916-1919.
-6-
Plik z chomika:
Polemon
Inne pliki z tego folderu:
Latopis halicko-wołyński.pdf
(14712 KB)
Kronika halicko-wołyńska (Kronika Romanowiczów) [MPH n.s. XVI].pdf
(4827 KB)
Jan Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego 11-12 (1431-1444).pdf
(21141 KB)
W kręgu żywotów świętego Wojciecha.pdf
(20556 KB)
Kronika węgiersko-polska.pdf
(11497 KB)
Inne foldery tego chomika:
Kronikarstwo
Studia z dziejów średniowiecza
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin