Ajdukiewicz K. Zagadnienia i kierunki filozofii.pdf

(5391 KB) Pobierz
KAZIMIERZ
AJDUKIEWICZ
ZAGADNIENIA
KIERUNKI
FILOZOFII
CZYTELNIK
KAZIMIERZ
AJDUKIEWICZ
ZAGADNIENIA
I KIERUNKI
FILOZOFII
Teoria poznania
Metafizyka
Słowo wstępne
Klemens Szaniawski
Czytelnik • Warszawa 1983
S p is r z e c z y
Filozofia w oczach racjo n alisty —
K le m e n s S za n ia w sk i
5
19
P rz e d m o w a ............................................................
W stęp. T eoria poznania i m etafizyka oraz pozostałe nau k i
f ilo z o f ic z n e ..........................................................................
23
Część pierw sza. T eoria poznania
Rozdział pierw szy. K lasyczne zagadnienia teorii poznania
Rozdział drugi. Z agadnienie p r a w d y .............................
29
K lasyczna definicja p raw d y i zarzu ty przeciw niej pod­
noszone. P ra w d a jako zgodność z k ry teria m i. N iekla-
syczne definicje p raw dy. W łaściw e sform ułow anie k la ­
sycznego pojęcia praw d y . Sceptycyzm i jego odparcie.
N ieklasyczne definicje p raw dy prow adzą do idealizm u
Rozdział trzeci. Z ag ad nienia źródła p o z n a n i a ....................
Psychologiczna i epistem ologiczna w ersja tego zagad­
nienia. Aprioryzm* i em piryzm . A prioryzm sk rajn y . E m -
p iry zm sk rajn y . E m piryzm um iarko w any. A prioryzm
u m iarkow any. S pór em piryzm u i ap rioryzm u o c h a ra k ­
te r tw ierd zeń m atem aty ki. M atem atyka czysta i m a ­
te m aty k a stosow ana. P ogląd em piryzm u u m ia rk o w a­
nego. P ogląd em piryzm u skrajnego. K onw encjonalizm .
P ogląd ap rio ryzm u um iarkow anego. N auka K anta.
Isto ta p oznania apriorycznego w edle fenom enologów .
R acjonalizm i irracjo n alizm
Rozdział czw arty. Z agadnienie granic poznania . . . .
D w a rozum ienia tran scen d en cji. Epistem ologiczny id e­
alizm im m anentny. Spostrzeżenie i jego przedm iot. E pi­
stem ologiczny idealizm tran scen d en taln y . K a n t jako
przedstaw iciel transcen d entaln ego idealizm u. Realizm.
Pozytyw izm . N eopozytyw izm
27
44
76
Rozdział piąty. S tosunek teorii poznania do innych nau k
filo z o fic z n y c h .................................................................................
Część druga. M etafizyka
97
Rozdział pierw szy. Pochodzenie nazw y „m etafizyka” i po­
dział z a g a d n i e ń ............................................................................
101
Pochodzenie w yrazu „m etafizyka”. P odział pro b lem aty ­
k i m etafizycznej
Rozdział drugi. O n to lo g ia ............................................................
104
Z ad an ia ontologii. P rzykłady pojęć analizow anych przez
ontologię. T w ierdzenia ontologiczne
Rozdział trzeci. M etafizyczne w nioski z reflek sji n ad p o ­
znaniem ................................................................................................. 110
§ 1. Z agadnienie przedm iotów
w ersalia
idealnych. S pór o uni-
110
W spółczesna
postać
Idee platońskie. U niw ersalia.
sporu o u n iw ersalia
§ 2. Z agadnienie idealizm u m e ta fiz y c z n e g o ................................114
a) Idealizm subiektyw ny. K onsekw encje idealizm u
epistem ologicznego. Teza idealizm u su b iek ty w n e­
go. Rzeczyw istość i je j pozory w św ietle idea­
lizm u subiektyw nego
b) Idealizm obiektyw ny. Połow iczność idealizm u su ­
biektyw nego. S ądy w sensie psychologicznym
i sądy w sensie logicznym. Ś w iat ducha o biektyw ­
nego. Teza idealizm u obiektyw nego. P rz ed sta w i­
ciele idealizm u obiektyw nego. D ialektyka Hegla.
D ialektyka H egla i dialek ty k a M arksa
c) M etafizyczny realizm . R ealizm naiw ny i kry ty cz­
ny
Rozdział czw arty. Z agadnienia m etafizyczne w yrastające
z rozw ażań n ad p r z y r o d ą .......................................................
131
§ 1. Z agadnienie su b stan cji i stru k tu ry ś w i a t a .................... 131
§ 2. Z agadnienie duszy i c i a ł a ..................................................
132
Ja k ie sub stan cje istn ieją w. przyrodzie? D ualizm .
D ualizm sk ra jn y i um iarkow any. M onizm i jego od­
m iany. M aterializm . M aterializm m echanistyczny.
M aterializm dialektyczny. M aterializm w w alce
z idealizm em . M aterializm w w alce z dualizm em .
O gólna ch a rak te ry sty k a m aterializm u. S tosunek z ja ­
w isk fizycznych do psychicznych. Uczuciowe m otyw y
opozycji przeciw m aterializm ow i. Spirytualizm . Mo-
nizm w łaściw y. T eoria identyczności. M onizm im m a-
n en tn y
§
3.
Determinizm i in d eterm in izm ......................................161
Spór o przyczynow y u stró j przyrody. A naliza i k ry ­
ty k a pojęcia przyczyny. Z agadnienie przew idyw al­
ności. P ra w a przyro dy p raw am i statystycznym i ty l­
ko? W olność woli. Z agadnienie istnienia przyszłości
§ 4. M echanizm i f in a liz m .............................. ..............................
1 7 1
S pór o celow y u stró j św iata. Celowość an tropom or-
ficzna. M echanizm biologiczny i w italizm . Pojęcie
u stro ju celowego, odm ienne od antropom orficznego.
N eow italiści. H olizm . Celowość utylistyczna. O pty­
m izm i pesym izm
Rozdział piąty. Z agadnienia m etafizyczne w y rastające
z r e l i g i i .................... ......................................................................
186
R eligijne pojęcie bóstw a. N ieśm iertelność duszy. M eta­
fizyka relig ijn a. Filozoficzne pojęcie bóstw a. Dowody
istn ien ia Boga. Bóg i św iat. Ateizm . Z agadnienie n ie ­
śm iertelności duszy u filozofów. M etafizyka relig ijn a
i ety k a
U w agi k o ń c o w e ................................................................................
1 9 5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin