Okultystyczne źródła nazizmu.pdf

(13477 KB) Pobierz
N
I C
H
O
L
A
S
g o o d r i c k
i
-
c
l a r k e
OKULTYSTYCZNE
ŹRÓDŁA
^
SERIA
Z HERMESEM
TRISMEGISTOSEM
ROZDZIAŁ 1
Wizja pangermańska
Państwo austriackie, w którym List i Lanz się wychowali i sfor­
mułowali swoje koncepcje, było produktem trzech wielkich politycz­
nych przem ian, jak ie m iały m iejsce pod koniec lat 60. XIX wieku:
w yłączenia Austrii ze Zw iązku N iem ieckiego, adm inistracyjnego o d ­
dzielenia W ęgier od Austrii oraz ustanowienia monarchii konstytucyjnej
w zachodniej, „austriackiej” części cesarstw a. W roku 1867 zm iany
konstytucyjne zakończyły istnienie absolutyzm u, wprow adziły rząd
reprezentacyjny, spełniając tym samym oczekiwania klasycznych libera­
łów. Od tej chwili cesarz dzielił władzę z dwuizbowym parlamentem,
w ybieranym na m ocy restrykcyjnego czteroklasow ego prawa w ybor­
czego, które udzielało głosu około sześciu procentom społeczeństwa.
Liberalizm popierał wolną myśl i postawę roszczeniową w stosunku do
instytucji, przeto dem okratyczna teza liberalizmu stawiała coraz większe
wym agania jego wczesnej, oligarchicznej formie. M iarą jej atrakcyjności
stał się spadek parlamentarnej siły partii tradycyjnie liberalnych i wzrost
znaczenia partii radykalnie dem okratycznych i nacjonalistycznych.
Tendencję tę w 1896 roku wzmocniło rozszerzenie prawa wyborczego
na piątą klasę w yborców . Ta droga rozwoju w oczyw isty sposób
sprzyjała pojaw ieniu się pangerm anizm u jak o ekstrem alnej siły par­
lamentarnej.
Inne zmiany polityczne w Austrii były konsekwencją jej struktury
terytorialnej i etnicznej. Oddzielone zarówno od Niemiec, jak i od W ęgier
ziemie austriackiej połowy cesarstwa uformowały się w terytorium o kształ­
cie rożka; rozciągało się ono od Dalmacji na wybrzeżu Adriatyku przez
dziedziczne ziem ie Habsburgów: Krainę, Karyntię, Styrię, Austrię, Czechy
22
O kultystyczne ko rzen ie nazizm u
i Morawy, aż do wschodnich prowincji G alicji i Bukow iny. Na cokolwiek
niespójną kom pozycję geograficzną tego terytorium nakładał się fakt
osiedlenia się w jego granicach dziesięciu różnych narodowości. Narodo­
wość w Austrii była określana preferow anym językiem osób wchodzących
w jej skład. W iększość N iem ców — około dziesięciu milionów w 1910
roku — mieszkało w zachodnich prow incjach państw a i stanow iło około
trzydziestu pięciu procent z dwudziestu ośm iu m ilionów jego mieszkańców.
Poza Niemcami Austrię zam ieszkiw ało sześć m ilionów czterysta tysięcy
Czechów (dwadzieścia trzy procent całej populacji), pięć m ilionów Pola­
ków (osiemnaście procent), trzy i pół m iliona U kraińców (trzynaście
procent), milion dwieście tysięcy Słow eńców (pięć procent), siedemset
osiemdziesiąt tysięcy Serbo-Chorw atów (trzy procent), siedem set siedem ­
dziesiąt tysięcy W łochów (trzy procent) i dw ieście siedem dziesiąt pięć
tysięcy Rumunów (jeden procent). Liczba ludności i stosunek narodowości
w poszczególnych prowincjach państwa pokazują w bardziej dramatyczny
sposób złożoność relacji etnicznych: w poszczególnych prowincjach różnie
kształtowała się relatyw na przew aga określonych ludów; w granicach
niektórych prowincji N iem cy stanowili w yraźną w iększość, w innych byli
postawieni wobec przewagi jednej narodow ości, a w innych stanowili
jedną z wielu grup etnicznych *.
Po wojnie prusko-austriackiej 1866 roku austriaccy Niem cy zostali
odcięci od swoich ziom ków żyjących poza granicam i Austrii i skazani na
egzystencję jednego spośród wielu ludów zam ieszkujących cesarstwo
habsburskie. W obec postępów dem okratyzacji niektórzy z nich zaczęli się
obawiać, że supremacja języka niem ieckiego i niem ieckiej kultury w cesar­
*
Robert A. K a n n ,
D as N ationalitätenproblem d e r H absburgerm onarchie,
wydanie
drugie, 2 tomy. G raz i Köln 1964, t. II, s. 3 87-394. Ludność i narodow ości w austriackich
prowincjach były rozmieszczone następująco: Dolna Austria z W iedniem (3 500 000) — Nie­
mcy 95%; Czesi 4%. Górna A ustria (850 000) — N iem cy 99.7% . Salzburg (215 000):
Niemcy 99,7%. Tyrol (950 (XX)) — Niemcy 57% , W tosi 42% . Styria (1 44 0 (XX)) — Niemcy
71%, Słoweńcy 29% . Karyntia (400 000) — Niemcy 79% , Słow eńcy 21% . Kraina (525 000)
Niemcy 5%. Słoweńcy 95% . Czechy i M orawy (9 40 0 000) — N iem cy 34% , Czesi 66%.
Śląsk (760 000) — Niemcy 43,9% , Polacy 32% . Czesi 24% . G alicja (8 000 000) — N iem cy
1%, Polacy 59% , Rusini 49% . Bukowina (800 000) — N iem cy 21% , Rusini 38% . Rumuni
34%, Polacy 5%, W ęgrzy 1%. Dalm acja (650 000) — N iem cy 0,5% , Serbo-C horw aci 97% ,
w t°si 3%. Küstenland (Istria, Triest, Gorycja) (915 0 00) — N iem cy 4% . W łosi 44% ,
Serbo-Chorwaci 20% , Słoweńcy 32%.
Wizja pangerm ańska
23
stwie — spadek po procedurach racjonalizacyjnych datujących się od
końca XVIII wieku — stanie się wyzwaniem dla narodowości nieniemiec-
kich. Ten konflikt między niem iecką narodowością a obywatelstwem
austriackim, często lokalnie zaostrzający się przez lęk przed zalewem
elem entami słowiańskimi bądź łacińskimi, prowadził do wyłonienia się
dwóch oddzielnych, choć praktycznie związanych ze sobą prądów niem iec­
kiego nacjonalizmu. Nacjonalizm volkistowsko-kulturowy ogniskował
swoje zainteresowania na pogłębianiu świadomości narodowej Niemców,
zwłaszcza w dużych skupiskach miejskich i prowincjach zamieszkiwanych
przez m ieszane narodowości: w tym celu zakładano ligi edukacyjne
i obronne
(Vereine),
wspierające niem iecką kulturę i tożsamość. Panger-
manizm miał charakter bardziej jaw nie polityczny, był zainteresowany
transformowaniem kontekstu politycznego, a nie obroną interesów niemiec­
kich. Pojawił się jako credo tej nielicznej mniejszości Niemców austriac­
kich, która po roku 1866 nie zaakceptowała separacji od Niemiec jako
stanu perm anentnego i która była zdecydowana odnowić tę zerwaną jed ­
ność. Po militarnym zwycięstwie Bismarcka nad Francją (w 1870 roku),
odm owa ta przybrała charakter
Anschlussu
— przyłączenia tego, co sami
nazywali „niem iecką Austrią”, a więc tych prowincji cesarstwa, które
w latach 1815-1866 stanowiły część Związku Niem ieckiego — do Rzeszy
Bismarcka, nawet jeśli to zjednoczenie miałoby oznaczać destrukcję monar­
chii Habsburgów. Ideę utworzenia z niemieckiej Austrii nowej prowincji
Rzeszy Niemieckiej nazywano nacjonalizmem
kleindeutsch
(małoniemiec-
kim), w przeciwieństwie do nacjonalizmu
grossdeutsch
(wielkoniemiec-
kiego), czyli zjednoczenia pod zwierzchnictwem Wiednia (koncepcja ta
utraciła wiarygodność po roku 1866).
Do roku 1885 w prowincjach i W iedniu działała już znaczna liczba
volkistowsko-kulturowych
Vereine.
Zajmowały się omawianiem i upamięt­
nianiem postaci i wydarzeń z niemieckiej historii, literatury i mitologii,
jednocześnie nadając volkistowską obrzędowość takim działaniom jak śpie­
wanie w chórach, gimnastyka, sport i wspinaczka górska. W 1886 roku
Anton Langgassner założył w Salzburgu federację
Vereine
zwaną
Genna-
nenbund.
Członkowskie
Vereine
organizowały festiwale germańskie, wpro­
wadzały germański kalendarz i apelowały do wszystkich stanów społecz­
nych, aby zjednoczyły się w powszechnym germańskim
Volkstum
(narodo­
wości). Ich głów ną bazę społeczną stanowiła inteligencja z prowincji
Zgłoś jeśli naruszono regulamin