rownowaga.pdf

(747 KB) Pobierz
Zawroty g³owy i zaburzenia równowagi s¹ równie czêstym
powodem zg³aszania siê pacjentów do lekarza jak bóle g³owy
i podobnie jak bóle g³owy s¹ objawem wieloznacznym, tak co
do rodzaju choroby, która je powoduje, jak i ich ciê¿koœci od
lekkich do zagra¿aj¹cych ¿yciu. Szacuje siê, ¿e problem ten
dotyczy oko³o 25% populacji naszego kraju. Zawroty g³owy
i zaburzenia równowagi czêsto s¹ tak dotkliwe, ¿e wp³ywaj¹
niekorzystnie na ¿ycie osobiste i zawodowe osoby na nie
cierpi¹cej.
FUNKCJONOWANIE NARZ¥DU
RÓWNOWAGI
Rys 1. Schemat trzech g³ównych narz¹dów uk³adu
równowagi
W odró¿nieniu od innych zmys³ów, np. wzroku, s³uchu,
wêchu, które maj¹ jeden wyspecjalizowany narz¹d, na uk³ad
równowagi sk³ada siê wspó³dzia³anie kilku narz¹dów zmys³u:
1.
2.
3.
narz¹du przedsionkowego, inaczej b³êdnikowego,
zlokalizowanego w uchu wewnêtrznym,
narz¹du wzroku,
zmys³u czucia g³êbokiego, którego receptory wra¿liwe
na ucisk, rozci¹ganie, napiêcie znajduj¹ siê w miêœniach,
œciêgnach, torebkach stawowych, naczyniach
i narz¹dach wewnêtrznych.
Informacje z tych ró¿nych receptorów przekazywane s¹ do
oœrodków w centralnym uk³adzie nerwowym, w których po
ich analizie i integracji generowane s¹ bodŸce dla efektorów
g³ównie miêœni okoruchowych i miêœni szkieletowych,
wp³ywaj¹c na ich czynnoœæ tak, aby umo¿liwiæ stabilizacjê
spojrzenia i zachowanie równowagi w ró¿nych po³o¿eniach
g³owy i/lub cia³a.
-1-
PRZYCZYNY ZABURZEÑ RÓWNOWAGI
I ICH OBJAWY
Rys 2. Schemat po³¹czeñ narz¹du przedsionkowego
Kliniczne objawy sygnalizuj¹ce zaburzenia w uk³adzie
równowagi to
zawroty g³owy
(objaw
subiektywny)
oraz
objawy obiektywne wynikaj¹ce ze zmian w poszczególnych
grupach miêœni tj.
oczopl¹s
(mimowolny ruch ga³ek ocznych)
i
zaburzenia równowagi.
W zale¿noœci od lokalizacji
uszkodzenia w obrazie klinicznym mog¹ dominowaæ ró¿ne
objawy, o ró¿nym nasileniu.
Okreœlenie cech wystêpuj¹cych objawów
charakterystycznych dla uszkodzenia czêœci obwodowej
(otologicznej) czy oœrodkowej (neurologicznej) uk³adu
równowagi pozwala ukierunkowaæ dalsz¹ diagnostykê w celu
ustalenia, czy zawroty g³owy s¹ wynikiem choroby
organicznej czy zaburzeñ czynnoœciowych, czy uszkodzenie
wyst¹pi³o w czêœci obwodowej czy oœrodkowej, czy jest
wynikiem uszkodzenia innych narz¹dów wspó³dzia³aj¹cych
w zachowaniu równowagi narz¹du wzroku, uk³adu nerwowo-
miêœniowego, uk³adu kostno-stawowego.
Zawrót g³owy jest to iluzja ruchu, najczêœciej wirowego
(otoczenia lub osoby, która go doœwiadcza) czyli rzeczywiste
vertigo,
b¹dŸ falowanie, ko³ysanie, œci¹ganie w bok,
zapadanie siê, okreœlane jako
dizziness.
Mog¹ towarzyszyæ
temu inne nieprzyjemne i niepokoj¹ce dolegliwoœci
np.: nudnoœci, wymioty, zaburzenia s³uchu, bóle g³owy
i zaburzenia równowagi.
-2-
Zawroty g³owy mog¹ byæ objawem schorzeñ i zjawisk
patologicznych o bardzo zró¿nicowanej etiologii
i o rozmaitym umiejscowieniu. Przyczyny zawrotów g³owy,
ze wzglêdu na lokalizacjê uszkodzenia, ogólnie dzielimy na:
1.
przyczyny obwodowe, zwi¹zane z uszkodzeniem
przedsionka i/lub czêœci nerwu VIII przedsionkowo-
œlimakowego, np. choroba Meniere'a, zapalenie neuronu
przedsionkowego, nag³e wypadniêcie funkcji ucha
wewnêtrznego,
przyczyny pozaobwodowe, inaczej oœrodkowe,
zwi¹zane z uszkodzeniem struktur w obrêbie OUN
(mózgu, mó¿d¿ku, rdzenia krêgowego, pnia mózgu
i licznych po³¹czeñ nerwowych miêdzy tymi oœrodkami).
2.
Uszkodzenie takie mo¿e byæ skutkiem zaburzeñ kr¹¿enia
podstawno-krêgowego, zmian naczyniowych, rozrostowych,
pourazowych i polekowych. Nale¿y tak¿e wspomnieæ
o chorobach ogólnoustrojowych, które mog¹ mieæ negatywny
wp³yw na funkcjê uk³adu równowagi i powodowaæ zawroty
g³owy. Nale¿¹ do nich m.in. nadciœnienie têtnicze, cukrzyca,
zaburzenia hormonalne, zaburzenia gospodarki jonowej lub
t³uszczowej.
Coraz wiêkszym problemem staj¹ siê zawroty g³owy
i zaburzenia równowagi u osób w wieku podesz³ym, gdy¿ s¹
one wynikiem z³o¿onego procesu zwyrodnieniowego
dotycz¹cego niemal wszystkich elementów zmys³u
równowagi.
DIAGNOSTYKA ZABURZEÑ
RÓWNOWAGI
Rozpoznanie przyczyn zaburzeñ zmys³u równowagi
z powodu ich ró¿norodnoœci, tak co do natury, jak i lokalizacji,
jest trudne, a niekiedy niemo¿liwe z dostateczn¹ pewnoœci¹,
pomimo zastosowania specjalistycznych badañ
diagnostycznych.
Wstêpn¹ i bardzo wa¿n¹ czêœci¹ ustalania rozpoznania jest
wywiad. Rozmowa z pacjentem pozwala niekiedy stwierdziæ
konkretn¹ przyczynê zawrotów g³owy lub przynajmniej
odpowiedzieæ na pytanie: czy s¹ to zawroty pochodzenia
obwodowego czy pozaobwodowego. W wywiadzie pacjent
pytany jest o charakterystykê zawrotów (vertigo czy
dizziness), ich intensywnoϾ, czas ich trwania, objawy
towarzysz¹ce zawrotom, dotychczas przebyte choroby, urazy,
warunki pracy, stosowane leki, ew. u¿ywki. Im wiêcej
-3-
konkretnych informacji, tym szybsze ukierunkowanie
diagnostyki, szybsze rozpoznanie i skuteczniejsze leczenie.
Podstaw¹ rozpoznania jest równie¿ badanie fizykalne, na
które sk³ada siê badanie otoskopowe, orientacyjne badanie
s³uchu za pomoc¹ stroików, badanie oczopl¹su samoistnego
w okularach Frenzla, orientacyjne badania zaburzeñ
równowagi w testach statycznych i dynamicznych.
Rys 3. Badanie oczopl¹su w okularach Frenzla.
Ewentualne nieprawid³owoœci u³atwiaj¹ ostateczne
rozpoznanie, jednak brak odchyleñ od normy w trakcie
badania nie oznacza nieistnienia patologii i nie zwalnia
lekarza od dalszej diagnostyki. Do badañ dodatkowych
nale¿¹: elektro- i wideonystagmografia (ENG i VNG badanie
oczopl¹su samoistnego, indukowanego), audiometria tonalna,
impedacyjna, badanie potencja³ów s³uchowych
z pnia mózgu (ABR), posturografia statyczna i dynamiczna
(obiektywne badanie zaburzeñ równowagi), badanie
radiologiczne krêgos³upa szyjnego i koœci skroniowych,
tomografia komputerowa g³owy, badanie metod¹ rezonansu
magnetycznego g³owy i/lub krêgos³upa szyjnego, badania
ultrasonograficzne têtnic szyjnych i krêgowych, ew. badanie
przep³ywów w têtnicach mózgowych
tzw. Doppler
przezczaszkowy.
Ryc 4. Dynamiczna Posturografia Komputerowa EQUITEST
-4-
Dysk szyjny C5/C6
Ryc 5. Dyskopatia szyjna
Ryc 6. Stan po stabilizacji krêgos³upa szyjnego
Pacjent z zawrotami g³owy wymaga interdyscyplinarnej
diagnostyki, wielospecjalistycznych konsultacji i czêsto
interdyscyplinarnego leczenia.
LECZENIE ZAWROTÓW G£OWY
Leczenie zawrotów g³owy zale¿y przede wszystkim od ich
przyczyny. W fazie ostrej zawrotów g³owy stosuje siê g³ównie
farmakoterapiê,
wykorzystuj¹c przede wszystkim dzia³anie
przeciwzawrotowe, przeciwwymiotne i uspokajaj¹ce leków
(leczenie
objawowe).
W niektórych przypadkach w³¹cza siê
leki przyczynowe
(naczyniowe, przeciwzapalne,
poprawiaj¹ce metabolizm komórek nerwowych). Wiêkszoœæ
leków o dzia³aniu przeciwzawrotowym i przeciwwymiotnym
ma jednoczeœnie dzia³anie hamuj¹ce pracê oœrodkowego
uk³adu nerwowego, co niekorzystnie wp³ywa na
proces
kompensacji
oœrodkowej. Kompensacja jest zjawiskiem
samoistnego zdrowienia w przypadkach uszkodzenia
b³êdnika i polega na wyrównaniu deficytów w pracy
b³êdników dziêki elastycznoœci funkcji mózgu.
Niektóre leki
mog¹ zaburzaæ proces kompensacji oraz wp³ywaæ
niekorzystnie na wyniki badañ laboratoryjnych
stosowanych w skomplikowanej diagnostyce zawrotów
g³owy.
-5-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin