Gogacz Mieczysław, Filozoficzne aspekty mistyki.pdf
(
1164 KB
)
Pobierz
MIECZYSŁAW GOGACZ
FILOZOFICZNE ASPEKTY MISTYKI
MATERIAŁY DO FILOZOFII MISTYKI
Akademia Teologii Katolickiej
Warszawa 1985
© Mieczysław Gogacz
SPIS TREŚCI
Rozdział I. FILOZOFICZNA iNTERPRETACJA DOŚWIADCZENIA MISTYCZNEGO..................................7
1.1. Uwagi uzasadniające temat .......................................................................................................................7
1.2.
Źródła
wiedzy o doświadczeniu mistycznym............................................................................................8
1.3. Cechy rozpoznawcze doświadczenia mistycznego..................................................................................10
1.4. Terminologia związana z doświadczeniem mistycznym w ujęciu mistyki katolickiej............................12
1.5. Krótki opis doświadczenia mistycznego w tekstach Teresy Wielkiej i Jana od Krzyża..........................13
1.6. Komentarz filozoficzny...........................................................................................................................13
1.7. Komentarz teologiczny............................................................................................................................14
1.8. Wnioski ...................................................................................................................................................15
Rozdział II. DOŚWIADCZENIE MISTYCZNE NA TLE KONCEPCJI BOGA i KONCEPCJI CZŁOWIEKA17
2.1. Doświadczenie mistyczne jako relacja ....................................................................................................17
2.2. Wyjaśnianie relacji mistycznej z pozycji koncepcji Boga.......................................................................22
2.3. Wyjaśnianie relacji mistycznej z pozycji koncepcji człowieka...............................................................26
2.4. Podsumowanie ........................................................................................................................................29
Rozdział III. MISTYKA A POZNANIE BOGA ..................................................................................................31
Rozdział IV. ROLA MISTYKI W TEOLOGII.....................................................................................................44
4.1. Sproblematyzowanie treści tematu w celu odkrycia kierunku poszukiwania rozwiązań ........................44
4.1.1. Określenie mistyki w tekstach ks. Granata ....................................................................................45
4.1.2. Określenie mistyki w tekstach Garrigou-Lagrange’a ....................................................................48
4.2. Próba rozwiązywania trudności i poszukiwania odpowiedzi ..................................................................50
4.2.1. Sposób badania doświadczenia mistycznego, oraz różnicy między tym doświadczeniem a religią
..........................................................................................................................................................50
4.2.2. Mistyka a kontemplacja.................................................................................................................56
4.2.3. Teologia i wiara, współobecność i zbawienie................................................................................58
4.3. Mistyka a teologia (zakończenie) ............................................................................................................61
Rozdział V. KONTEMPLACJA CZY DZIAŁANIE............................................................................................63
5.1. Językowy, historyczny, filozoficzny, teologiczny (materiał wyjściowy problemu kontemplacji i
działania) .................................................................................................................................................63
5.1.1. Zależność znaczenia terminów od rozstrzygnięć (filozoficznych materiał językowy)..................63
5.1.2. Pogląd
św.
Tomasza z Akwinu na
życie
kontemplacyjne i
życie
czynne (materiał historyczny) .65
5.1.3. Metafizyka człowieka podstawą zrozumienia kontemplacji i działania (materiał filozoficzny) ...68
5.1.4. Chrystus drogą zrozumienia kontemplacji i działania.(Materiał teologiczny)...............................72
5.2. W kierunku jedności kontemplacji i działania.........................................................................................74
5.2.1. Zmiana perspektywy wyjaśnień.....................................................................................................74
5.2.2. Czym jest kontemplacja.................................................................................................................75
5.2.2.1. Kontemplacja ujęta filozoficznie .........................................................................................75
a. Relacje poznania i decyzji...................................................................................................76
b. Relacje osobowe..................................................................................................................79
c. Różnica między kontemplacją, poznaniem mistycznym i wiedzą uszczęśliwiającą ...........82
5.2.2.2. Kontemplacja ujęta teologicznie..........................................................................................84
a. Pogląd R. Garrigou-Lagrange’a. .........................................................................................84
2
b. Pogląd A.
Żychlińskiego
.....................................................................................................84
c. Dokumenty Soboru Watykańskiego II ................................................................................85
d. Kontemplacja i
życie
religijne.............................................................................................86
e. Kontemplacja i zbawienie ...................................................................................................87
5.2.3. Czym jest działanie........................................................................................................................88
5.2.3.1. Metanoia ..............................................................................................................................88
5.2.3.2. Humanizm............................................................................................................................89
5.2.3.3. Związki między metanoią i humanizmem ...........................................................................89
5.3. Heroizm warunkiem jedności kontemplacji i działania (zakończenie) ...................................................90
Rozdział VI. PROBLEMY DZIŚ DYSKUTOWANE..........................................................................................94
6.1. Zainteresowanie mistyką wyrazem zainteresowania Bogiem .................................................................94
6.2. Doświadczenie mistyczne radosnym przeżyciem obecności Boga, który sam przychodzi.....................99
6.3. Poświadczenie religijne a doświadczenie mistyczne.............................................................................103
Rozdział VII. DOKTRYNA MISTYCZNA
ŚW.
TOMASZA I JEJ ZNACZENIE DLA
ŻYCIA
CHRZEŚCIJAŃSKIEGO.............................................................................................................................106
7.1. Dwie wersje doktryny mistycznej
św.
Tomasza....................................................................................106
7.2. Wyjaśnienie filozoficzne tych dwu wersji.............................................................................................107
7.3. Prawidłowe zastosowanie doktryny mistycznej
św.
Tomasza w
życiu
religijnym człowieka ..............110
7.3.1 Aspekt przeżyciowy i porządek ascetyczny .................................................................................112
7.3.1.1. Ciemna noc miłości w postaci rozpaczy ............................................................................112
7.3.1.2. Ciemna noc miłości w postaci ateizmu..............................................................................113
7.3.2. Aspekt strukturalny i porządek religijny......................................................................................117
7.4. Rola Chrystusa w doktrynie mistycznej
św.
Tomasza i w
życiu
chrześcijańskim ................................120
Rozdział VIII. ASCETYCZNE PROPOZYCJE PRZEZWYCIĘŻENIA CIEMNEJ NOCY MIŁOŚCI............122
8.1. Ciemna noc miłości i oczyszczenie bierne ............................................................................................122
8.2. Przejawy rozwoju
życia
religijnego ......................................................................................................126
8.2.1. Pierwsze nawrócenia (droga oczyszczenia).................................................................................126
8.2.2. Drugie nawrócenie (droga oświecenia) .......................................................................................127
8.2.3. Trzecie nawrócenie (droga zjednoczenia). ..................................................................................131
8.3. Zagrożenia wywołane naszą interwencją w powodowane przez Boga oczyszczenie ...........................132
8.3.1. Wydobywanie z zagrożeń w pierwszym nawróceniu (w drodze oczyszczenia)..........................134
8.3.2. Wydobywanie z zagrożeń w drugim nawróceniu (w drodze oświecenia) ...................................139
8.3.3. Wydobywanie z zagrożeń w trzecim nawrócenia (w drodze zjednoczenia)................................143
Rozdział IX. DROGA
ŚWIECKICH
DO
ŚWIĘTOŚCI
.....................................................................................145
9.1. Próba określenia
świętości
....................................................................................................................145
9.2.
Świeccy
w Kościele...............................................................................................................................148
9.3. Droga
świeckich
do Boga ze względu na posługi duchowe..................................................................149
9.4. Droga
świeckich
do Boga ze względu na właściwe tej drodze
środki
ascetyczne ................................152
9.4.1. Kapłaństwo wspólne....................................................................................................................154
9.4.2. Obdarowywanie dobrocią i przyjaźnią ........................................................................................155
9.4.3. Stałe wychowywanie miłości ......................................................................................................156
9.4.4. Nieustanna modlitwa ...................................................................................................................157
9.5. Zakończenie ..........................................................................................................................................158
3
Rozdział X. APOFATYKA JAKO SPOSÓB OPISU DOŚWIADCZENIA MISTYCZNEGO W TEKSTACH
ŚW.
BONAWENTURY (rozdział dodatkowy)............................................................................................159
10.1. Aktualność, cel i zagadnienia wyjściowe tematu ................................................................................159
10.1.1. Aktualność problemu doświadczenia mistycznego ...................................................................159
10.1.2. Cel rozdziału..............................................................................................................................160
10.1.3. Zespół zagadnień wyjściowych zawierających problem doświadczenia mistycznego..............161
10.2. Poszukiwanie w tekstach
św.
Bonawentury opisu doświadczenia mistycznego .................................163
10.2.1. Droga człowieka do Boga..........................................................................................................163
10.2.2. Teoria kontemplacji...................................................................................................................166
10.2.3. Teoria ekstazy............................................................................................................................169
10.3. Poznanie
per raptum
jako doświadczenie mistyczne ..........................................................................172
10.3.1. Cechy rozpoznawcze doświadczenia mistycznego....................................................................172
10.3.2. Opis poznania per raptum w tekstach
św.
Bonawentury ...........................................................173
10.3.3. Uwagi do komentujących poznanie per raptum ujęć E. Longpre ..............................................174
10.3.4. Cechy mistycznego poznania per raptum ..................................................................................176
10.4. Apofatyczna budowa opisu doświadczenia Boga
per raptum.............................................................177
10.4.1. Cechy apofatyczne opisu ...........................................................................................................177
10.4.2. Apofatycznie ujęty w tekstach
św.
Bonawentury proces religijnego rozwoju ludzi..................179
10.4.3. Apofatyczne momenty opisu doświadczenia mistycznego per raptum .....................................180
10.5. Zakończenie ........................................................................................................................................181
LITERATURA CYTOWANA ...........................................................................................................................183
PRACE AUTORA NA TEMATY MISTYKI LUB W TYCH PRACACH ROZDZIAŁY O MISTYCE ........185
PRZYPISY..........................................................................................................................................................186
4
WSTĘP
Obserwowane dziś, głównie wśród młodzieży, wciąż jeszcze szerokie zainteresowanie
mistyką bardziej niż teologią i filozofią skłania także teologów i filozofów do uważniejszego
podejmowania tematu mistyki.
Uważa się na ogół,
że
jest to temat przede wszystkim teologiczny. Okazuje się jednak,
że
ma on wiele aspektów filozoficznych najpierw w sensie filozofii chrześcijańskiej, przez
którą rozumiem opisanie bytowej struktury tego, co objawione. Jest więc filozofia
chrześcijańska zastosowaniem analizy identyfikującej byty w odniesieniu do rzeczywistości,
która nie stanowi wprost przedmiotu filozofii, gdyż nie poddaje się poznaniu zmysłowo-
umysłowemu. Okazuje się ponadto,
że
mistyka zawiera także przedmioty badań właściwe
filozofii. Takim najpoważniejszym przedmiotem filozoficznym w mistyce są relacje.
Ponieważ doświadczenie mistyczne jest relacją poznawczą, zachodzącą między człowiekiem i
Bogiem, filozof identyfikujący człowieka jako byt i Boga jako byt, ma podstawy do
zastanowienia się nad tym doświadczeniem jako właściwym przedmiotem swych badań.
Doświadczenie mistyczne stanowi w tej książce główny temat rozważań. Jest ono
ukazywane jako relacja, różna od
życia
religijnego, objawień i ascezy. Jako relacja jest
zarazem filozoficznie identyfikowana poprzez podmiot i kres, którymi dla doświadczenia
mistycznego są człowiek i Bóg. Omawiane są też granice między teologicznym i
filozoficznym ujęciem tego doświadczenia. Ponieważ należy ono, jako poznanie, do działań
wspierających w trwaniu
życie
religijne, stało się potrzebne omówienie tych dziedzin
życia
religijnego, które noszą nazwę kontemplacji, ascezy, oczyszczenia biernego i czynnego,
przejawiających się w przeżyciach ludzi jako ciemna noc miłości. Doprowadziło to z kolei do
tematu
świętości.
Doświadczenie mistyczne i związane z nim inne relacje, stany i działania człowieka, są
w książce identyfikowane przy pomocy ujęć
św.
Tomasza z Akwinu. Jego rozumienie bytu
zarówno jako podmiotu relacji, jak i relacji podmiotowanych, rozumienie osoby, układu
przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych, istnienia i istoty, człowieka i Boga, wyznacza
proponowane w książce rozwiązania. Są one ukazywaniem mistyki wciąż jako relacji
człowieka do Boga osobowego. I są w sumie ukazywaniem w tym temacie heurystycznych
walorów tomizmu, zarówno jak i roli metafizycznych identyfikacji w zakresie pytania o to,
że
coś jest i czym jest,
że
zachodzi i czym jest doświadczenie mistyczne.
5
Plik z chomika:
annamaria6696
Inne pliki z tego folderu:
Waldemar Łysiak Empireum Tom I.pdf
(141395 KB)
Waldemar Łysiak Empireum Tom II.pdf
(156401 KB)
Gogacz Mieczysław, Mądrość buduje państwo.pdf
(934 KB)
Gogacz Mieczysław, Kościół moim domem.pdf
(1143 KB)
Gogacz Mieczysław, Istnieć i poznawać.pdf
(1119 KB)
Inne foldery tego chomika:
G
Goethe Johann Wolfgang
Gołubiew Antoni
Gombrowicz Witold
Graves Robert
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin