Historyczne Bitwy 058 - Kliszów 1702, Marek Wagner.pdf

(3553 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
Marek Wagner
KLISZÓW 1702
Wydawnictwo Bellona
Warszawa 1994
Opracowanie  graficzne  serii:  Jerzy  Kępkiewicz 
Ilustrację  na  okładce  projektował:  Dariusz  Sosnowski 
Redaktor:  Barbara  Kosiorek-Oulian 
Redakcja  map:  Gabriel  Bonatowski 
Redaktor  techniczny:  Grażyna  Woźniak 
Korekta:  Iwona  Brzezińska 
©  Copyright  by  Wydawnictwo  Bellona, 
Warszawa  1994 
©  Copyright  by  Marek  Wagner, 
Warszawa  1994 
WSTĘP 
Bitwa  pod  Kliszowem  stoczona  19  lipca  1702  r.  między 
armią  szwedzką  a  wojskami  sasko-polskimi  należy  chrono-
logicznie  do  pierwszych  starć  zbrojnych  wielkiej  wojny 
północnej  prowadzonych  na  ziemiach  dawnej  Rzeczypos-
politej.  Zmierzyły  się  w  owej  bitwie  trzy  siły:  wojska 
Karola XII,  oddziały  saskie Augusta II  i jednostki  koronne 
hetmana  Hieronima  Lubomirskiego.  Na  przedpolu  zagu-
bionej  wśród  podkieleckich  pól  niewielkiej  wsi  Kliszów 
i  nad  nieregularnymi  brzegami  Nidy  starło  się  kilkadziesiąt 
tysięcy  żołnierzy  z  dalekiej  Skanii  i  Uplandii,  z  odległych 
wsi i miast  Saksonii,  z równinnych terenów Podola i  Mało-
polski.  Mówili  różnymi  językami:  szwedzkim,  niemieckim 
i  polskim;  pochodzili  z  różnych  warstw  społecznych  -  od 
chłopów i miejskich czeladników poczynając,  na członkach 
wysoko  urodzonych  rodów  magnackich  kończąc  -  ale 
wszystkich  ich jednoczyła  na  polu  bitwy  wola  walki  i  chęć 
zwycięstwa  dla  króla  i  ojczyzny. 
Znaczenie  bitwy  kliszowskiej  można  rozpatrywać 
w  dwóch  aspektach  -  politycznym  i  wojskowym. 
Z  punktu  widzenia  politycznego  była  ona  efektem  dzia-
łań  dyplomatycznych  króla  szwedzkiego  Karola XII,  zmie-
rzających  do  detronizacji  Augusta  II.  Poczynania  obronne 
króla  polskiego  natomiast  wciągnęły  społeczeństwo  i  woj-
sko  Rzeczypospolitej  do  uczestnictwa w wielkim  konflikcie 
europejskim  - wojnie  północnej.  Chociaż  bitwa zakończyła 
się  zwycięstwem  wojsk  szwedzkich,  to jednak  nie  przynios-
ła  ona  bezpośrednio  decydujących  rozstrzygnięć  natury 
politycznej,  odkładając sprawę detronizacji króla polskiego 
na  kilka  lat. 
Bitwa kliszowska zasługuje na szczególną uwagę z powo-
dów  czysto  militarnych,  zastosowania  nowatorskich  roz-
wiązań  taktycznych.  Działania  wojsk  szwedzkich  pod  Kli-
szowem weszły do historii wojskowości europejskiej, ponie-
waż  manewry  armii  Karola  XII  polegające  na  przegrupo-
waniu  oddziałów  na  polu  walki  i  na  ich  uderzeniu  ukoś-
nym  wyprzedziły  o  kilkadziesiąt  lat  zasady  ówczesnej  tak-
tyki  walki.  Dodatkowym  atutem  zwycięzców  było  umiejęt-
ne  wykorzystanie  piechoty  i  koordynacji  jej  działań  z  ka-
walerią.  Z punktu widzenia polskiej  wojskowości  na uwagę 
zasługuje ponadto klęska jazdy koronnej i kompromitująca 
postawa jej  dowódcy,  hetmana  Hieronima  Lubomirskiego 
-  fakty  ilustrujące  niejako  symbolicznie  kryzys  polskiej 
sztuki  wojennej. 
Bitwa  pod  Kliszowem  ma  zarówno  w  polskiej, jak  i  obcej 
literaturze  dostateczną  liczbę  opracowań  i  przyczynków  his-
torycznych.  Przede  wszystkim  należy  wskazać  na  pełny  jej 
1
opis  autorstwa  Stoka   oraz jego  krytyczne  omówienie w pra-
2
cy  Wimmera .  W  literaturze  niemieckiej  istniq'e  godne  od-
notowania,  chociaż  pozbawione  znajomości  polskig  bazy 
źródłowej,  opracowanie pióra  Haintza
3
.  Z wcześniejszej  lite-
 4
ratury warto zaznajomić się z opisem bitwy Jarochowskiego , 
  P.  S t o k , 
Bitwa  pod  Kliszowem 
w 
r.  1702, 
„SMHW",  t.  VI,  cz.  2, 
Warszawa  1960. 
2
  J.  W i m m e r , 
Wojsko  Rzeczypospolitej 
w 
dobie  wojny  północnej 
(1700-1717), 
Warszawa  1956. 
3
  O.  H  a i n t z , 
Klissow  1702 
[w:] 
Der  Genius  des  Feldherm.  10  kriegs-
geschichtliche  Studien, 
Berlin-Potsdam  1937;  inna  wersja  w  pracy  t e g o ż , 
Karl  XII,  König  von  Schweden, 
Berlin  1958. 
4
K .  J a r o c h o w s k i , 
Dzieje  panowania  Augusta  II  od  wstąpienia 
Karola  XII  na  ziemię  polską  aż  do  elekcji  Stanisława  Leszczyńskiego 
(1702-1704), 
Poznań  1864. 
1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin