Życie świata - RELIGIE I MITY.pdf

(260860 KB) Pobierz
Religie prehistoryczne
Re
ligia ni
e pojawiI n
s
i
~
w
j
cd
n~' m
ś
ci
ś
l
e o
kre
ś
l
o
n
y
m
rej
o
ni
e geogra
fi
cz
nym.
\
Vic
l'zc ni
a religijn e
p
ows
t
awa
l
~'
w
róż n
yc
h
częśc
i
ac
h
ś
w
iat
a
i
róż n
yc
h
m
o-
me
n
tac
h
epoki
prehistor
yczn ej
,
I)rzyjm
owaly
leż
roz
m
a
ite
fo rm~'. B
y
l
~'
one
wy raze
m roz umi
enia
i
od cz
uwa nia p
rzez
pi
erwszych
lud
zi
ś
r
o
d
o
wi
s
k
a
przyrodniczego
i
s
p
o
ł
ecz
n
ego
.
ludzi
do chwil i
powstania
cyw
ili
-
zacji
Bli
sk
iego
Wschodu (eg
ipsk iej
i
s
um
~ryj-
O
kres prehi storyczny
rozwoj u religii
o
bej muje
C7a
:;
od
pojawienia
słyc
h
si ę
pierw-
kiego do okolo
8300
lat
p
.
n
.~
.
i
w
i
ą
. .
,l
s
i
ę
7
cz
lo-
wiekiem
Ilcandcnalsk im
(
I
h
Ill/o
1/('(lIIderlfll('lI.'(i.\' ,
250-
-W
Iys.
lal
p.n.e.).
Odkryte
w
j
askiniac h
Eu-
ropy
i
A/j
i
7w
loki
Ilcandcrlal c7ykó'" by
l)'
ulo-
si,c)'
la
l
p.n.e.
wys
t
~
pllj: !
na
obszarle od
Francji
prl..l'i' Europ, Srod
kow:1
(sł
ynna
.. Wc
nus
z
Wil-
lendorfu'') a7 po
wschodni:1
Sybl.'
ri
~.
Wszystkic
maj.! pod krd
lo ne
cechy
kob icce: narl..:ldy pIc
io-
we. biodra.
po.śladki
i
pie rsi. Wskazuj e to na
c;:c.ść
oddawan;! bóstwu
żeTlsk
i
e
mu patro nują­
ccmu plodnosci
i
procesowi
\\7roSlU .
M07('
zastanawiac.
dlaci'cgo
w
s
p
o
ł
ecz
n
oś­
ciach. które
Intdni
ly
si,
mys listwem
-
z
aj~cic m
wojowników
by
ł
rozwini
,
ty
kult
bogini 7ell-
sk
iej.
brak
nat
omiast
św
ia
dec
tw
kult u
bóstw
m
~skic
h
.
Jedna
z
hi
potez
zak
ład
a
.
że
figurki
We!Hls pri'l'dsta
wi
al
y
bog.i ni
~
-
M:nk,
Dzikich
Zw
i
cr/ąl.
natomiast bóg
m
~sk
i
-
Naj
wyj..sze
.o.
Q
~
I
a
l
o
w
i
d
l
a
z
L:1SC:l
UX.
ws
p
ó
l
cz
eś
ni
e
zac
h
wycaj
:!ce
swo
im a
rt
yzm
em.
s:l
przede
wszyst-
kim przedsta
wienia
mi
feligijll)·mi.
By
ć
moi.e.
Il:l
leo lit
yezni
m
y
ś
l
iwi
\\
ierzyli
.
że już
S:l
mo
spo
rz:[dzc
ni
c wize
r
unków
zw
ier
z:!t
za
pewni
im sukces 11:1
Ilolowa niu
!'kiej).
tj. od 3 2 milionów lat lenm do
[II Iys i:!e:.
keia
p.n.e.
To
długi
ok
res
dziej ów
ludzkosei.
gdy wil'dz'l.
lilkże
religijna
.
nic
by
ła
jeszcze
utrwalana
za pomoc'l
pisma. Doswiadczen ie re-
lig
ijne
prleka'lyw::mo
ust nie lub
za
p
oś
rednic­
twem
ry
t
u
ału
.
Wiado mosci
o zachowaniach
rc-
ligij
nych
z
tego czasu op
ieraj:!
s
i
~
na
odk ryci
ach
archeo logicznych:
znal c'l
iskach
kosci
ul
ożo­
nych
w
S'lc'lcgo
lny
sposób.
figurkach 'l
kośc
i
i kamicnia. rysun kach naska
lnyc h. konslntk-
cj
ach
/ wie
lkich
g
la'lów.
Ż
ródla
arc hl.'o
logic'l
llc
nic daj:,
jl.'d
nak Pc\\ no:ki co do illll.''llrctacj
i
7nalc'lisk.
[ch
objaś
n
i
ani
e
\\
ymaga
'lastosowa-
nia
skompl
ikowanych
metod naukowych. takich
jak badanie obiek
tów
w ich
kOlllckśc
i
c
archeo-
logie'lnym. porównywanie
i'
kult
urami
wspó
ł
­
c/csnych spolcc/l.'llst\\'
pierwot nye,'h
albo
pos
łu
­
giwanie
si~
teoriami
'l
pogranic/a
różnyc h
nauk
humani:-.tycl..nych.
l
~e
li
J,!
i
a
Jlaleo
liru
Pierwsi'c
bC'lsprl..cci'nc dowody ccre
mo ni
i
rel
igijnych
pochod/i! 'l
pakoliItI
(sliI l'$zej epoki
k:unieni a)
tfwająCl'go
od POCi';llku rod /
aj u lud/ -
żo
n
e
wsród
kw
iatów
albo
-
j
ak
ci
alo
di'
iec ka
otoczone
rogami
'lna
lez.io ne
w
Turkiestanie
m
un o
na.
Na
ukowcy
od
na
ld:li
takż
e
Szcz'ltki
czlow
ieka
neanderta lsk
ie-
go
pogrLcbanego
w
pozycj i
embrio-
nalnej.
posypane
eZl'
rwoną
oc
hl':!.
S
tarann
ość
tyc
h
poc
hówków mo-
że
świad
Ci'Yc
o wkrl..e
\\ł
j
akis
ro-
d
/aj
poś
mi
e
rt
nej
egi'y!'tencj
i.
Oko
ło-W
tysi~cy
lattelllu
(gór·
ny pa
kolit)
poj:l\\'i
li
si,
pierw.
si
pm:dsta wicicle gatu
nku
11011/0
sapie/ls.
SpoleC'lno·
śd
ludzkie
prow ad
/i
ł
y
ko-
czow
nic'l)' tryb
życi
a
.
nj·
lll
uj;lc
si,
g
lówn
il'
m
y~
l
i­
stwem
i /bier:tctwelll
.
Z
tego
czasu
poc hodz:1
figurk
i
IIW.
Wenus
pa
lcoli
lYC'lncj ora/ mrt-
l
owi
dł
a
jask
iniowl'. Poedsta-
wknia Wenus by
ly
wykonywa-
ne
'l
kamicnia .
ko~ci
slo
niowej
i rogu. Ich
w
i
l'lko~ć
nic
prlckra-
eza
kilk
unastu
ccn
tymctró\\'.
Naj-
sta
rs'lC
/
n
a
h~i' i
s
ka
da
towanI.' na
15
Iy·
l3óstwo.
mógl
być wyo
brażan
y
inaczej
.
na
przy-
instnnllclHów muzycznyc
h na-
s
i
ad
ujący m
j
cgo glos.
Tema
t polowani:\
\Vys
t
~
p
uj
e
natomiast w
pa-
leolitycznych pn::edst;\wicni,lch
j
askiniowych.
Ryty
i
mal
ow
i
d
ł
a
ze scenam
i
m
y.ś
li
ws
k
i
mi
odkryto
gł ówn
ie
w
poludniowej
Francj
i
i
pó
ł
­
nocnej
Il
iszpanii. Najs
lynni
ejsze
.
pocho-
d
i'ące
z
XV- XI
tysi:lclccia
p.n.C.
znaj-
d
uj:1
si,
w
m
iejscowośc
i
ac
h
Lascaux.
Niaux. Les
Trois Frcrcs.I\!\ontcspan i
A
l-
t,\mira. Zdl'cydowana
wi,
k
!'zosć
tyc
h
pm:dstawiell uk:1ZlUC dwa
galunki
zwie-
r/ąt:
konic i bizony. S'l one prawdo-
podobnie
wyrazem obrli.;:dÓw zapew-
ninj
ącyc
h
udane lo wy.
\\!
niek tórych
j
a=-ki niac
h
znaj
du
-
j'l
s
i
~ w)'o
bra
że
ni
rt
prl..ebranyc
h
za
'lwicrli.;:ta
ludi'i.
N:ubmdziej znane
po-
chod;:i
z j
a=-k
ini
w
Les Tro
is
Fr~re=-
(
p
o
łu
d
n
iowa
Fra
ncja).
Jest
to
rysunek
k
ład d
żw
i~
ki
e
ll1
~
Naj slynn
il'j
sza
z IHll
eolitycwych
Ii
-
J,!url'k
\O ..
Wenus z
Wiłl
l'
nd
o
rfll
"
(Austd
a).
Przl' rysowa ll
(,
ksz
t
a
łty
postac
i
-
\\')'olb rzy-
mio
ll
(,
c('c
hy Il!t,'
ioWl'
-
mi
a
ly
s
hl
ż)' (-
('('
10m
m:lj.!i
cz
nym
:
\\
ywo
ł
a
ll
i
ll \l l
o
dn
oś c
i
Wielkiego
Cza
rownika. postaci
z
rogami
renilcra.
oczami
sowy.
uszami
wi
lka
.
ni
cd
żw
i
e­
dzirni
łapami.
kaliskim
ogoncm
i koci mi
ge
nita-
liami.
Pod
zw
i
crL~cy
m
przebraniem kryjc
s
i
~
ludzka
postać
.
PrLedst;lwicnia
tnkic
są
interpre-
tow:lIle j:lko
najwczd llicjsz(,.· dowody na
istn
ie-
nie
szamanów
w
spolecznosc
iach
paleolitu
albo
jako
wizcrunki
l'an;1
ZwicrLyn)'.
l/W.
Wie rze nia neolitu
Neolit czyli
mlodsza
epok
a kami\.!ni
a.
obej-
muje ok
res
od
okolo 8300
lal p.n.e. do
\I
IIIV
I
tys
i'lclec
ia
p.n.e.
D
o
s
z
ł
o
wted
y
do
jed
nego
z
najważ
ni
ej
szych
wyda rLeTl
w
dziej ach
calej
ludzkiej
cyw
ili
zacj
i
-
odkl)'ci
a ro
lnicIwa
i pr-L\.!j-
kobiecego
bóstwa
Bogini
Matki
(Wil,.'lk
i\.!j
~!I
ar­
ki)
wysun;ll
si,
na pierwsz)' plan.
S[ala
si~
ona
nic tyle matk.\ i
op
ieku
nk;\
zwierzqt.
co
bogi ni
ą
ziemi
i
wegetacj
i.
Inn
ym
na
wi.\zil
ni
cm
do rolni
ctwa
i ros
li
n
up
rawnyc
h
by
la idea drzewa
kosmiczncgo .
która
pojawi /a
s
i
~
wlasnie
w neolicie.
T;I mit
ycz-
na
roA
miala
si~ z
najdować
w
ś
rodku
lina
świ
ata
i
lączyć
trzy
rejony
kosmi
czne:
l}Odzicmic.
zapuszcza
bowiem
korze-
ni
e
do
piekła
.
niebo.
bo
si,ga
tam
wie
rzc holk
iem. oraz zie
mi,.
Wc
wspólczesnyeh
kulturach pierwolllych
tab
oś
świ
ata
s
luży
szamanom
i
cza-
rownikom
j
ak
o
punkt
o
rienraeyjny
w
ich
zaswiatowych
pod
różach.
moCi} tego
obsc..'rw;lIorium
okreS
/a no
pory ro-
ku.
a
nawe
t
przew
idywano
Lać
mi
e
n
i
a
SIOIIC.I
i
K
s
i,życ a
.
S;l<l zi
si,
te
ż. że
stanowilon osro-
dek kultowy bóstw:1
plodności.
1\'lcn
hiry nato-
mia
st
-
dłu
g
i
c
r
z~dy
ogrolllnyc
h
pionowych
kamieni
.
na
prLyklad w
Carnac w
I3r~tani
i.
wy-
znaczaly
prawdopo-
dobni\.!
tmsy
obm..
'(lo-
wyc
h procesji,
~
,(J.
WytaJli
:u.
·z(,
met,lIu Iljarzmi
:l
li
ogieli
i
prLyspiesza-
li
..
dojrl.ewlll1ic" wy-
d
ob~1ydl
z 7jemi
IlI)'1
rlld~'.
Stali
si\,
wifc.
podolll1il'
jak
Slalll:l
-
ni i
cz'lrownicY.
llo-
stacia
mi
lobu
sfcr
rl.('C'l.ywistości:
swi('C-
kiej
i
sakraln
ej
ij.
i'o
li
ejsea
pochówku na
przełomie
epoki
k:llni
enia
i hr;!zu
wyzna czaly
dol-
me ny
-
konstrukcje
z
usta
wionyc
h pionowo
pł
y
t
klulIiennydl
p
rzykry
tydl
pł:lskim
glazem
Świ\'ta
ml'talurgi:1
w
epoce
br:11.1I
i
że
la
z
a
\Vytwao"lI1ic
prLed-
miotów
z
miedzi.
brą­
z
u.
a potem
z
ż
ela­
za wym
aga lo
dużej
wiedzy
i
skompliko-
w:mych
lImi
ej4\tTlośc
i,
W
cpoce
brązu
i
ż
el
a­
Z'I
istniala prawdopo-
dobnie
prLekonanic.
że
mc-
tale rosn;\
w
..Ionic"
ziemi .
Wzrost
tcn
nasl,
powa l
-
jak
u
waża
n
o
-
znaczn
ie
wo
l-
niej
ni
ż
u ros
lin
i
zw
ie rz,!\.
Wydobyw;lIl ie
ni
-
dy
by
lo
wi,c ez)'nnosc
i;\ pozyskiwan ia
meta-
lu jeszcze niedojrzalego.
Rudy
umieszczano
w
piccach...
sztucznych
ło nach".
w
których
roz-
wój
metalu
znacznie s
i,
p
r
zys
pie
sz
ał.
W
[e n
sposób cz
lowiek
po ra
z
picrwszy w
dziejac h
cywili zacji
przejąlniekt
óre
funkcje przyrody.
Nic
dziwnego.
że
kowale i
wytapiacze
meta-
~
Kręg i
ko
p
rL(' s
trzeń
ży
l
y
ka mienne
z
obrobion~'
l'Il
glazó\\'.
kromlec hy.
oznaezal~'
nic
tyl-
s:lkr:lln:h
wewl1:!lrZ
której
dokonywa no
ohrz\,dów
-
slu
-
l
eż
jllko
pierwsze
obserwato
ri
a
:lstronomiczne
życ
ia
.
sc
ia do
osi
adiego
trybu
Dokonalo
si,
[O
czasie)
w
[I-Lec h
miej
scach:
w
rejoni
e
Bli
ski
ego
Wschodu
i
base-
ilU
Morza
Sródziemnego.
w Ameryce
Srodko-
wej ora
z
Chinac
h.
Na
s
rer4\
religijm\
szczegól-
nie oddzialalo
spos
t
rLeże
ni
e
dOI)'ez'!Ce
uprawy
rosiin
:
wrLlIcenie
ziarna
w
Zlellli4\.
czas oczeki -
wa
nia na
wegetacj~
oraz wzrost
mlodego p, du
,
Skojam:nic
cyk
lu
wegetacj
i
ze
zmianami
pór
rok u przyezynilo
si,
do rozpocz,cia
systema-
rycznych
obserwacji
astronomicznych.
\V
neoli
-
cie
typowym
pochówkiem
stalo
s
i
ę
grzeba
ni
e
Lmarl
yc
h.
Za
kopywanie
cia
la
w
zie
mi
m
og
ł
o
prLyporninac
siew
z
bóż:
lak
zasiane ziarno. jak
i
pogrLebane
cialo
mialy
g
i~
w
prLysz l
ości
odro-
dzic, Krcmacja
(palenie
c
i
ał)
wysl,
puj'lCa
w
póź­
niej
szym
okres
ie
tej
epoki
swiadczy
o
bardziej
uduc
howionych
pog l
ądac
h
na
pos
mi
e
rtllą
egzy-
stcncj<;,
\V
zwi;\zku z
rozwojem
uprawy
roli kult
niezale
ż
nie
(c
ho
ć
w
róż
n
y
m
Na
przelomie
e
pok
kamienia
i
br:!zu
poja-
w
ił
y
s
i,
wielki e. ob
ro-
bione Imlzk:!
r,k~!
glazy
-
megality.
Uk
ład
a
n
o
je
w
stosy
w
miej
scac
h
pochówku.
Z
megalitów
l, •
budowano
ta
kże
wielkie
"",
~
•
•. :
....
•.
,'.
_
~
konstrukcje,
Na
i'k,kie
w
1'1':-
,,':
~
1
.1"-~
..
'"
jonie
micjscowosci Haltarxien
budowla
taka
pełniła
runkcj,
swi.!t)'-
ni
.
Świadczą
o
Iym
znalezione
w
ni
ej
rLeżby
prLedstawi:lj:!ce ludzkie
I>ost:u.:ie
w
dlugich
sza-
l'leh
b, d;\ce
wyobrażeniami
bplanów lub
bogów,
Slynny
k...!g
kami
enny w Stonehenge
(50
km na
zachód
od
Londynu)
mógł pomaga
ć
w obserwa-
cj
ac h astronomi
cz
nyc
h.
gdyż
uklad
glazów
wskazuje
miej
sce wschodu slollca
na
hory-
zoncie
w
okresie
przes
il
en
ia
letni
ego. Za
po-
lu
by
li
u
w
a
ż
ani
za osoby
zdo
lne
do kont akto
-
wania
si, ze
sferą
sac
rum
.
Pi
erwsze
zabytki
pismienne
o
temat
yce
reli
-
gijncj przedstawiaj;! bardzo
już
rozwin
i, te
mily
i
wierze
nia
,
Pozw;lla to
s:ld z
ić.
że
wyobraż~
nia
religij ne
cry
przcdpisllliennej
by
ł
y
znaczni c
bar-
dziej
z
l
ożo
n
e. niż
wskazywal
yby
na to
same
Iyl-
ko
odkl)'cia
archeologiczne,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin