Sztuka_grecka_e_0qje.pdf

(48 KB) Pobierz
Wstęp
Próba przedstawienia dziejów sztuki greckiej w pracy tak ograniczonej obję-
tościowo jak obecny skrypt wymaga poczynienia kilku uwag wstępnych, któ-
re przygotują Czytelnika na to, co nastąpi.
Pierwsza i podstawowa uwaga sprowadza się do uświadomienia sobie
prawdy, że to, co pozostało do dziś ze spuścizny greckiej, jest zaledwie ułam-
kiem i zarazem okaleczeniem tego, co było. Nie wiemy (i nie będziemy wie-
dzieli), ile utraciliśmy i w jakim stopniu zmieniłby się odbierany obraz, gdyby
zachowało się więcej zabytków, gdyby przetrwały na miejscu, a nie w kolek-
cjach i muzeach, gdzie ich pochodzenie jest często nieznane lub wątpliwe.
Obecne i przyszłe badania archeologiczne mogą w każdej chwili wzbogacić
lub zmienić utrwalony obraz sztuki greckiej. Mogą do tego przyczynić się
także badania prowadzone w muzeach oraz prace konserwatorskie podejmo-
wane z zastosowaniem nowych technologii. Trzeba być zatem gotowym na
odrzucenie lub modyfikację zawartych tu stwierdzeń.
Druga uwaga wiąże się z faktem, że prezentując zachowane zabytki, autor
musiał dokonać wyboru przykładów i przez sam wybór, a także rozłożenie
akcentów na te właśnie, a nie inne dzieła ukierunkować sposób patrzenia na
obraz sztuki greckiej. Dobór odmiennych przykładów może ten kierunek
skorygować, a nawet odwrócić. W opracowaniach pochodzących z ubiegłego
wieku można dostrzec na przykład wyraźne odchodzenie od zainteresowań
sztuką klasyczną na rzecz epok archaicznych, a niekiedy – przeciwnie – na
rzecz hellenizmu. Opis tego samego dzieła u jednego autora może być en-
tuzjastyczny, u innego zaś chłodny lub wręcz krytyczny. Materia sztuki jest
delikatna i należy do niej podchodzić ostrożnie.
Trzecia uwaga, może jeszcze ważniejsza od poprzednich, dotyczy uświa-
domienia sobie faktu, że zasadnicza periodyzacja, że wyodrębnienie stylów,
7
nurtów i tendencji, nawet podział na podstawowe dziedziny sztuki (architek-
turę, rzeźbę, malarstwo) są naszą własną siatką pojęć narzuconą na przetrwa-
ły materiał zabytkowy. Może to ułatwić odbiór i uporządkowanie ogólnego
obrazu, lecz zarazem zwiększyć niebezpieczeństwo utrwalenia sztucznej kon-
strukcji przekazu.
Z tą trzecią uwagą łączy się czwarta, nie mniej ważna: każde zjawisko
sztuki posiada swój kontekst. Może on być bliższy lub dalszy. Dla sztuki
starożytnej niewątpliwie najbliższym jest sfera
sacrum
(religia z mitologią);
rozszerzając kręgi kontekstów – będzie nim także szeroko pojęta kultura
(filozofia, literatura, teatr), a jeszcze dalej – formacja społeczno-polityczna
państw. Bez uwzględnienia tych kontekstów otrzymany obraz ogólny sztuki
jest nie tylko ubogi, ale także narażony na kolejne uproszczenia.
I wreszcie ostatnia sprawa – najważniejsza. Każdy tekst traktujący o sztu-
ce i posługujący się materią słów bez kontaktu wzrokowego z dziełem pozo-
staje martwy. Skrypt, w którym ilustracje sprowadzone być muszą zaledwie
do formy odnośnika, jest na to szczególnie narażony. Na szczęście dobre
ilustracje w wydawnictwach albumowych są teraz powszechnie dostępne, stąd
należy je jak najczęściej wykorzystywać. Ale to jeszcze nie wszystko. Ilustracja,
nawet najlepsza, pozostaje zawsze reprodukcją. Jeśli więc tylko istnieje moż-
liwość – trzeba zetknąć się z dziełem sztuki bezpośrednio. Takiego kontaktu
nie zastąpi nawet najdokładniejsza informacja na temat wymiarów, materiału
czy techniki wykonania dzieła. I znów – na szczęście – istnieje w Muzeum
Narodowym w Warszawie Galeria Sztuki Starożytnej i jej najobszerniejszy
dział – sztuka grecka. I nie jest istotne, że nie można tam spotkać Fidiasza
ani Praksytelesa – można jednak odnaleźć autentyzm sztuki greckiej.
Wszystkie powyższe uwagi zmierzają do uświadomienia Czytelnikowi, że
opracowanie to ma raczej charakter przewodnika niż podręcznika, że stanowi
zaledwie wstęp do dalszych poszukiwań na polu sztuki starożytnej. A pole
jest rozległe.
Wybrana literatura w jęz. polskim: J. Wolski,
Historia powszechna. Starożyt-
ność,
Warszawa 1965; B. Bravo, E. Wipszycka,
Historia starożytnych Greków,
t. I, III , Warszawa 1988–1992; O. Jurewicz, L. Winniczuk,
Starożytni Grecy
i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym,
Warszawa 1968; W. Tatar-
kiewicz,
Historia estetyki,
t. I:
Estetyka starożytna,
Warszawa 1985; K. Kuma-
niecki,
Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu,
Warszawa 1954; M.L. Bern-
hard,
Historia starożytnej sztuki greckiej,
t. I:
Sztuka grecka archaiczna,
t. II:
Sztuka grecka V w. p.n.e.,
t. III:
Sztuka grecka IV w. p.n e.,
t. IV:
Sztuka helle-
nistyczna,
Warszawa 1970–1989; S. Parnicki-Pudełko,
Architektura starożytnej
Grecji,
Warszawa 1975;
Kultura materialna starożytnej Grecji,
t. I–III, Warsza-
wa – Wrocław – Kraków – Gdańsk 1975–1978.
8
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin