Medytacja nad niezwykłością Świata i ludzką ciekawością-rozprawa-wasinnski.pdf

(6088 KB) Pobierz
AB
1
AKADEMIA SZTUK PIEKNYCH IM. WŁADYSŁAWA STRZEMIŃSKIEGO W ŁODZI
WYDZIAŁ GRAFIKI I MALARSTWA
Jan Wasiński
CURIOSUM - CURIOSITAS
Medytacja nad niezwykłością Świata i ludzką ciekawością
Rozprawa doktorska pod kierunkiem
dr hab. Jarosława Chrabąszcza
Łódź
15.05 2017
Łódź 2017
SPIS TREŚĆI
1.
Wstęp ..........................................................................................................str. 3
2.Wprowadzenie
do zagadnienia CURIOSUM ..............................................str. 7
3.
Inspiracje i założenia ….............................................................................str. 12
3.1
Sztuka jako niezwykłość …............................................................str. 14
4.
Skrócona historia zbierania ........................................................................str. 18
4.1.
Domy Muz i Namioty Cudów ..........................................................str. 18
4.2.
Cuda w świątyni .............................................................................str. 19
4.3.
Świt kolekcjonerów i Gabinety Osobliwości ...................................str. 23
4.4.
Narodziny nowożytnych muzeów ...................................................str. 26
4.5.
XIX wiek - nowe formy eksponowania niezwykłości …...................str. 27
4.6.
Muzea dziś .....................................................................................str. 35
5.
Realizacja dzieła ........................................................................................str. 38
5.1.
Forma .............................................................................................str. 39
5.2.
Treść ..............................................................................................str. 43
5.3.
Ekspozycja .....................................................................................str. 50
6. DOKUMENTACJA CYKLU MALARSKIEGO
….......................................str. 53
7.
Podsumowanie …........................................................................................str.81
8. CURIOSUM-CURIOSITAS; ENGLISH VERSION
….................................str. 83
9. ILUSTRACJE
….......................................................................................str. 129
10.
Opis ilustracji ….......................................................................................str. 197
11.
Bibliografa .............................................................................................str. 209
2
1. WSTĘP
Poniższa praca stanowi refeksję na temat szeroko pojętej niezwykłości
i ludzkiej ciekawości. Tytułowe CURIOSITAS pojmuję jako specyfczny poziom
mentalny, rodzaj platformy, na której spotyka się ciekawość odbiorcy i artysty –
autora dzieła wypełnionego pewną niewypowiedzianą niezwykłością. Odnoszę się
swobodnie do koncepcji J. Addisona, że sztuka może oddziaływać na odbiorcę nie
tylko przez piękno, ale również przez niezwykłość właśnie. Jest to koncepcja dosyć
stara, ale wydaje mi się że nadal świeża. Potwierdzają to liczne przykłady dzieł
sztuki nowoczesnej, których emanacja obliczona jest nie na doznanie piękna, lecz
na szok i wstrząs. Bardzo popularnej dzisiaj aktywności artystów – epigonów
performerów z lat 60tych i sztuki krytycznej - przeciwstawiam działanie na widza
przede wszystkim zmysłowe, choć równie mocne. Wykorzystuję do tego celu
połączenie eksperymentalnych zabiegów z malarskim przypadkiem i ekspresją oraz
niemal klasycznych, przedstawiających i pozornie symbolicznych form. Bo
to
co
dawne stało się nieznane i przez to uzyskało status nowego.
1
Tekst jest zapisem przemyśleń towarzyszących procesowi powstawania cyklu
obrazów. Prezentuję proces medytacji, poszukiwań oraz opis rozmaitych inspiracji -
próbę połączenia pod ogólnym hasłem różnorodnych wątków mojej dotychczasowej
aktywności malarskiej. Jako, że celem tej twórczości jest związanie uwagi widza
przez silnie plastyczne działanie i zaspokojenie potrzeb rozmaitej publiczności,
postarałem się działać na jak najszerszym polu. Wystawa ma na celu wywoływać
przeżycia u odbiorców o różnych rodzajach wrażliwości. Wrażliwych na walory
zmysłowe, czułych na symboliczne znaczenia i tych pragnących poetyckiego
uniesienia czy emocjonalnego wstrząsu.
Dalej, starając się studiować fenomen ludzkiej potrzeby zbierania i oglądania
niezwykłych przedmiotów (w tym dzieł sztuki), opisuję pokrótce rozmaite przypadki
eksponowania kuriozów rozwijające się i transformujące przez wieki. Od greckich
muzejonów i babilońskich namiotów cudów, przez chrześcijańskie świątynie pełne
symbolicznych szyfrów i cudownych relikwii świętych, po zjawisko kolekcjonerstwa
w renesansowej i oświeceniowej Europie. Prezentuję gabinety osobliwości – tak
zwane
Kunstkammery
– jako pierwotne formy publicznej ekspozycji artystycznych
i naturalnych cudów, które z czasem przerodziły się w nowoczesne muzea i galerie.
Opowiadam też o alternatywnych dziewiętnastowiecznych formach oglądania
i prezentowania rzeczy niezwykłych – o fotoplastykonie i pokazach dziwolągów.
Metamorfoza
Wunderkammer
w muzea może świadczyć właśnie o tym, że
człowiekiem gromadzącym i oglądającym sztukę, może powodować nie pragnienie
przeżycia piękna, ale właśnie niezwykłości. Co wcale nie wyklucza pierwszeństwa
1
Cyt. A. Moles;
Esthetique Experimentale
za W.Tatarkiewicz;
Dzieje sześciu pojęć;
PWN; Warszawa 1975
3
przeżycia formy.
Kolejna część pracy pisemnej zawiera szczery opis procesu twórczego.
Począwszy od motywacji, przez zmagania z formą i zabawę z przypadkiem, po
proces intuicyjnego odkrywania kształtów przedstawiających i budowanie
niedogmatycznych symbolicznych znaczeń. Deklaruje też jak bardzo ważna jest dla
całości wystawy forma ekspozycji. Zamieszczam kilka swoich pomysłów, które
zaczerpnąłem na fali studiowania średniowiecznych świątyń, alchemicznych
emblematów oraz gabinetów osobliwości przeobrażonych przez wieki we
współczesne muzea. Koncepcje ekspozycyjne zastosuję w zależności od miejsca
wystawy (które w momencie pisania pracy nie jest mi jeszcze znane). Praca zawiera
też krótki opis powstałego cyklu obrazów z fotografczną dokumentacją procesu
twórczego i efektów końcowych. Poza reprodukcjami moich utworów malarskich
poruszoną tematykę ilustruje 170 kolorowych i czarno białych ilustracji.
Zwieńczeniem rozprawy doktorskiej
CURIOSUM-CURIOSITAS; Medytacja nad
niezwykłością
Świata
i
ludzką
ciekawością
będzie wystawa cyklu ośmiu
wielkoformatowych obrazów olejnych w relacji z obiektami i instalacją.
4
Zgłoś jeśli naruszono regulamin