Historyczne Bitwy 129 - Galicja Wschodnia 1920, Michał Klimecki.pdf

(2434 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
MICHAŁ KLIMECKI
GALICJA
WSCHODNIA
1920
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2005
WSTĘP
W latach 1918—1920, w okresie odbudowy struktur
państwa i określania jego kształtu terytorialnego, polskim
politykom i społeczeństwu granica na Zbruczu wydawała się jak
najbardziej naturalna. To bowiem na tej rzece najpierw biegła
granica między I Rzeczypospolitą a Rosją, potem między Austrią
a Rosją. Jednocześnie odrzucano argumentację innych narodów,
uznających wschodnią Galicję za fragment swoich organizmów
państwowych. W zamieszkujących ten obszar Ukraińcach
dostrzegano jedynie słabszego kulturalnie i ekonomicznie ich
współgospodarza.
Natomiast
rosyjskiej
argumentacji,
wskazującej na odległe w czasie, gdyŜ sprzed połowy XIV w.,
związki wschodniej Galicji z księstwami ruskirni, nie brano
powaŜnie pod uwagę. Rosyjską obecność we Lwowie pod koniec
1914 r. i w pierwszych miesiącach 1915 r., podobnie jak
wydawane wówczas oświadczenia o powrocie starego ruskiego
księstwa pod berło władców Moskwy i Petersburga, traktowano
jako nieistotne, pozbawione następstw epizody. Dodajmy,
Ŝe
takŜe państwa ententy leKcewaŜyły wysuwane przez rosyjskich
dyplomatów i wojskowych stwierdzenia, iŜ dopiero przyłączenie
wschodniej Galicji do Rosji zakończy wielowiekowy proces
“zbierania" ziem ruskich przez państwo rosyjskie.
6
Szanse na realizację własnych postulatów politycznych i
terytorialnych otworzył przed narodami
środkowej
Europy, pod koniec
Wielkiej Wojny i bezpośrednio po jej zakończeniu, rozpad Rosji i
Austro-Węgier oraz coraz wyraźniejsze militarne i wewnętrzne
problemy Niemiec. Przy tym odrodzona Polska, państwa ukraińskie i
Litwa nie były skłonne do ustępstw, a spotykając się z nieprzejednaną
postawą swoich adwersarzy, rozstrzygnięć poszukiwały na polach
walki. Aktywność dyplomatyczna, często wymuszana przez rządy
ententy i Stanów Zjednoczonych, przede wszystkim wspierała
operacje wojskowe. Nie zastąpiła działań wojennych i nie stała się
podstawowym
środkiem
działania i osiągania postulatów, m.in.
terytorialnych.
Rozwój wypadków w tej części Europy komplikowało wyłonienie
się na gruzach carskiej Rosji agresywnej republiki radzieckiej,
prowadzonej przez przywódców Rosyjskiej Komunistycznej Partii
(bolszewików). W latach 1919-1920 bolszewicy zmierzali do
przeniesienia rewolucji przez ziemie polskie na zachód i południe
kontynentu, do Niemiec i Francji oraz na Węgry i Bałkany. W
wypadku poniesienia poraŜki Armia Czerwona miała, co oczywiste,
przesunąć moŜliwie najdalej na zachód granice Rosyjskiej Federacyj-
nej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
W efekcie tych wszystkich problemów i wydarzeń Małopolska
Wschodnia stała się obszarem, na którym w latach 1918—1920
stoczono dwie zacięte wojny. RóŜniły się one od siebie tak
przebiegiem, jak i celami, jakie chciały osiągnąć walczące strony, oraz
rezultatami. Obie teŜ w róŜnym zakresie wpłynęły na kształtowanie się
tradycji historycznych i patriotycznych społeczeństw w niej uczest-
niczących, a przede wszystkim ocen postawy własnej i przeciwników.
W pierwszej z wojen, rozpoczętej jeszcze 1 listopada 1918 r., a więc
przed wyłonieniem się polskich centralnych instytucji państwowych,
i zakończonej w połowie lipca
7
1919 r., przeciwnikami byli Polacy i galicyjscy Ukraińcy
l
. Dla
Polski była to wojna o przynależność Lwowa oraz o przebieg
południowego odcinka wschodniej granicy. Wynik zmagań nie
zagrażał samemu istnieniu polskiego państwa. Jej niekorzystny
przebieg i rezultat mogły doprowadzić jedynie do wytyczenia
granicy nie odpowiadającej oczekiwaniom społeczeństwa oraz
prawdopodobnie do okresowego spadku autorytetu centralnych
cywilnych i wojskowych instytucji państwowych, w efekcie do
osłabienia państwa uwikłanego w zbrojne i polityczne konflikty
ze swoimi wszystkimi, z wyjątkiem Łotwy, sąsiadami.
Natomiast Ukraińcy tylko w pierwszej fazie bili się o kształt
terytorialny Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL).
Po odrzuceniu polskich propozycji podziału spornego obszaru,
w których Lwów i zagłębie naftowe zawsze pozostawały przy
Polakach, walczyli już o utrzymanie własnej państwowości.
Nieprzejednane stanowisko ukraińskich dyplomatów, którzy w
rozmowach z polskimi delegacjami konsekwentnie domagali się
uznania Sanu za polsko-ukraińską granicę państwową a Lwowa
za stolicę ZURL, zniweczyło możliwość osiągnięcia kompro-
misu na drodze negocjacji. W tej sytuacji przegrana przez
Ukraińców wojna mogła oznaczać tylko jedno, likwidację ich
zachodniej republiki. Przekreślała również szansę uzyskania
jakiejś formy uznania ZURL przez zgromadzone na paryskiej
konferencji
pokojowej
przedstawicielstwa
zwycięskich
mocarstw.
Na ten temat m.in. H. Bułhak,Wydarzenia
polityczne i militarne na
południowo-wschodnim teatrze działań wojennych,
[w:]
Wojna polsko-
sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe,
pod. red. A.
Koryna, Warszawa 1991; M. K 1 i m e c k i.
Polsko-ukraińska wojna o Lwów
i Galicję Wschodnią 1918-1919,
Warszawa 2000; t e n
ż
e ,
Czortków 2000;
M. K o z ł o w s k i ,
Zapomniana wojna. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią
1918-1919,
Bydgoszcz 1999; M . L i t w i n ,
Ukrajinśko-polska wijna 1918-
1919 rr,
Lwiw 1998; W r z o s e k M.,
Wojny o granice Polski Odrodzonej
1918-1921,
Warszawa 1992.
1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin