Czubiński A. - Komunistyczna Partia Polski 1918-1938. Zarys historii.pdf

(13065 KB) Pobierz
K om u n istyczn a
A ntoni
P artia P o lsk i
Czubiński
(1918 -1 9 3 8 )
Z a ry s h is to r ii
wydanie pierwsze
Warszawa 1985
Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne
.SZKICE Z DZIEJÓW POLSKI
Projekt oktadkl: JAN SARNECKI
Fotografie: Centralne Archiwum KC PZPR, CAF, WAF, zbiory WSiP
Redaktor JANUSZ ADAMSKI
Redaktor techniczny JOANNA KRAWCZYKIEWICZ
Korektorzy CZESŁAW POKOJSKI, BARBARA WOJNICKA
Książka stanowi syntetyczny szkic dziejów Komunistycznej Partii
Polski, oparty na najnowszym stanie badań. Jej Autor, Antoni Czu-
biński, profesor Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, zaj­
muje się od lat dziejami polskiego ruchu robotniczego. P r a a niniejsza
ukazuje genezę KPP i jej skomplikowaną historię. Tworzą ją karty,
na których zapisały się dwudziestoletnie walki KPP o zwycięstwo
rewolucji powszechnej i socjalistyczną Polskę oraz towarzyszące tym
walkom niepowodzenia, błędy i ludzkie dramaty.
ISBN 83-02-0220Qr4
© Copyright by
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 1985
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 1985
Wydanie pierwsze. Naktad 8000 + 190 egz.
Arkuszy wydawniczych 13,62; drukarskich 17,75
Papier druk. imp. ki. III, 70 g, 82 x 104 cm
Oddano do składania 10 II 1984 r.
Podpisano do druku w marcu 1985 r.
Druk ukończono w marcu 1985 r.
Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Zam. nr 102/84 Cena zl 150,—
T-70
SŁOWO WSTĘPNE
Komunistyczna Partia Polski działała niespełna 20 lat
(1918—1938). Odegrała ona jednak wielką rolę w dziejach
polskiego ruchu robotniczego i w historii najnowszej Polski
w ogóle. Mimo upływu kilkudziesięciu lat od jej rozwiązania,
nie posiadamy jednak monografii prezentującej w pełni
jej działalność.
KPP wchodziła w skład Międzynarodówki Komunisty­
cznej. Najpierw konspiracyjny charakter partii, a następnie
oskarżenie i rozwiązanie jej w 1938 r. przez Komitet Wy­
konawczy Międzynarodówki Komunistycznej sprawiły, iż
do tej pory trudno napisać obiektywną historię KPP.
Znaczna część dokumentacji źródłowej uległa zniszczeniu.
Część zachowanych źródeł jest do dzisiaj dla historyka nie­
dostępna. Dopiero w lutym 1956 r. uznano, że decyzja
Komitetu Wykonawczego III Międzynarodówki z 1938 r.
była błędna, a partia została zrehabilitowana. Do tego czasu
historycy Polski Ludowej nie mieli możliwości wypowie­
dzenia się w tej sprawie. Narosło natomiast wiele legend
i nieporozumień.
Na temat KPP krąży wiele sprzecznych relacji i sądów.
Z jednej strony podtrzymuje się wysuwane przez jej prze­
ciwników z okresu międzywojennego oskarżenia głoszące,
że stanowiła ona obcą myśl w polskim ruchu robotniczym,
3
skupiała tylko przedstawicieli zwalczających państwo pol­
skie mniejszości narodowych, stanowiła obcą agenturę
w Polsce itp. Oskarżenia te wysuwano w prasie oraz w pub­
likacjach katolicko-endeckich i sanacyjnych. Szersze uza­
sadnienie uzyskały one w specjalnych publikacjach urzędo­
wych instytucji, powołanych do zwalczania ruchu komuni­
stycznego: Adama Romana Kellera i Adama Strapińskiego
z Instytutu Naukowego Badania Komunizmu czy Jana
Alfreda Reguły. Keller już w 1926 r. wydał broszurę
Ko­
munizm,
a w 1934 r. książkę
K PP i podległe jej organizacje
czyli komunistyczna organizacja w Polsce
jako podręcznik
dla „państwowych organów bezpieczeństwa”. Strapiński
natomiast w 1933 r. przedstawił podręcznik
Wywrotowe
partie polityczne,
który był kilkakrotnie wznawiany. Prace
te zawierały wiele błędów i nieścisłości. Bardziej faktogra­
ficzna była praca Jana Alfreda Reguły pt.
Historia Komu­
nistycznej Partii Polski w świetle faktów i dokumentów
(Warszawa 1934). Osoba autora lub domniemanych autorów
do dziś nie została rozszyfrowana1. Argumentacja zaprezen­
towana w tej książce powtarzana jest jednak do dziś w wielu
wydawnictwach zagranicznych, emigracyjnych i obcych.
Szczególne znaczenie ma tutaj głośna książka historyka
emigracyjnego, piłsudczyka Władysława Poboga-Malinow-
skiego
Najnowsza historia polityczna Polski
(T. II, Londyn
1945), w której zgromadził on dużo danych faktograficz­
nych oraz praca Mariana K. Dziewanowskiego z Harwardu
w USA
The Communist Party of Poland. An outline of
History
(Cambridge, Massachusetts, 1959). Do publikacji
tych nawiązywało wielu publicystów polskich w czasie kry­
zysu 1980—1981 w Polsce.
1 Kolportowana od dawna wersja, głosząca jakoby autorem ukry­
wającym się pod kryptonimem Reguły był b. członek władz partyj­
nych KPP, Józef Mitzenmacher, nie została udowodniona źródłowo.
Ostatnio pojawiły się głosy kwestionujące autorstwo Mitzenmachera.
Zob.: „Polityka” 1982 nr 31, 1982 nr 32.
4
Zgłoś jeśli naruszono regulamin